Σεισμικό ντόμινο από τα Ιμαλάια

Ηταν μια προαναγγελθείσα τραγωδία αυτή που έζησε το Νεπάλ; Την απάντηση δίνει η ίδια η Ιστορία, από τις απαρχές της έως σήμερα. Πριν από 25 εκατ. και πλέον χρόνια η Ινδία, που εκείνη την εποχή αποτελούσε ένα μεγάλο νησί επάνω στον κινούμενο φλοιό της Γης, συγκρούστηκε με την Ασία. Από τότε αυτές οι δύο γήινες μάζες βρίσκονται σε διαρκή σύγκρουση. Η ενέργεια που απελευθερώθηκε από τη συνάντηση αυτή ύψωσε τους μεγαλύτερους ορεινούς όγκους στον πλανήτη, τα Ιμαλάια, και προκάλεσε καταστροφικούς σεισμούς. Οι ειδικοί, υπενθυμίζουν οι «Νιου Γιορκ Τάιμς», προειδοποιούν εδώ και δεκαετίες για τον κίνδυνο που διατρέχει ο τοπικός πληθυσμός. Ο απολογισμός της καταστροφής ήταν αναπότρεπτος αν συνυπολογιστούν τα τεκτονικά δεδομένα, η γεωλογική κατάσταση της περιοχής και οι συνθήκες δόμησης που καθιστούν τις οικοδομές ευάλωτες στις σεισμικές δονήσεις.

Το σεισμικό ντόμινο από τον φονικό σεισμό του Νεπάλ δεν πρόκειται πάντως να επηρεάσει την Ελλάδα. «Η απόσταση από το επίκεντρο του σεισμού είναι πολύ μεγάλη και δεν υπάρχει δυνατότητα να επηρεαστούν τα ρήγματα στην Ελλάδα από την ισχυρή δόνηση» δηλώνει με βεβαιότητα στα «ΝΕΑ» ο γεωλόγος διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών Θανάσης Γκανάς. Οπως λέει, ο σεισμός του Σαββάτου προκλήθηκε από ένα ρήγμα που εκτείνεται σε μήκος 160 χλμ. και πλάτος 100 χλμ. και διήρκεσε περίπου 70 δευτερόλεπτα. «Από τα στοιχεία που έχουμε φαίνεται μια μετατόπιση στην εστία του σεισμού (στο υπόκεντρο) μεγαλύτερη από τέσσερα μέτρα» συμπληρώνει ο διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

Οπως επισημαίνει ο κ. Γκανάς, «είναι ο μεγαλύτερος σεισμός που προκλήθηκε στην πρωτεύουσα του Νεπάλ από το 1934 (μεγέθους 8,2-8,3 της κλίμακας ρίχτερ με 8.500 νεκρούς) και οφείλεται στη σύγκρουση της πλάκας της Ινδίας με αυτήν της Ευρασίας. «Αυτός ο σεισμός έκλεισε το σεισμικό κενό στο Δυτικό Νεπάλ, που υπάρχει από το 1505: τα στοιχεία που έχουμε κάνουν λόγο για σεισμό μεγέθους 8 ρίχτερ». Ο σεισμός του Σαββάτου «αναμένεται να προκαλέσει φόρτιση μεγάλων ρηγμάτων δυτικά και ανατολικά κατά μήκος της οροσειράς των Ιμαλαΐων, που όλα τους κλίνουν βόρεια προς το Θιβέτ. Ο μεγαλύτερος σεισμός στην ευρύτερη περιοχή των Ιμαλαΐων έγινε το 1950 μεγέθους 8,6 της κλίμακας ρίχτερ».

Για το Νεπάλ αναχώρησε ο πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ) Ευθύμιος Λέκκας. Οπως εκτιμά, ο σεισμός στην περιοχή θα ενεργοποιήσει άμεσα το ρήγμα στο Μπανγκλαντές και μεσοπρόθεσμα το ντόμινο θα πλήξει την ευρύτερη περιοχή από το Αφγανιστάν έως τις Φιλιππίνες με δονήσεις από 7,5 ρίχτερ σε βάθος χρόνου από μερικούς μήνες έως τα επόμενα χρόνια. Και ο κ. Λέκκας υποστηρίζει ότι το σεισμικό ντόμινο από την ισχυρή δόνηση στο Νεπάλ δεν θα επηρεάσει, εξαιτίας της μεγάλης απόστασης, την Ελλάδα. Από την πλευρά του, ο καθηγητής Γεωφυσικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Κώστας Παπαζάχος εξηγεί ότι η περιοχή είναι γνωστή για το μεγάλο ανάστροφο ρήγμα των Ιμαλαΐων, όπου συγκρούεται η ινδική πλάκα με αυτήν της Ασίας. Αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης είναι, όπως λέει, η δημιουργία της μεγαλύτερης οροσειράς στον κόσμο, αυτής των Ιμαλαΐων.

Για τον διευθυντή ερευνών στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αθηνών Βασίλη Καραστάθη, το βασικό στοιχείο που πρέπει να προσμετρηθεί είναι ότι ενώ η περιοχή έχει τεράστιο σεισμικό δυναμικό –και διαρκή παρουσία σεισμικότητας –τα προηγούμενα χρόνια δεν είχε δώσει μεγάλο σεισμό (ο τελευταίος ήταν το 1934). Ο κ. Καραστάθης εστιάζει κυρίως στον οικοδομικό ιστό, λέγοντας πως αν αυτός ο σεισμός γινόταν σε άλλη χώρα με καλύτερη ποιότητα στις υποδομές, ενδεχομένως ο αριθμός των νεκρών να ήταν μικρότερος. Αναγνωρίζει ωστόσο ότι τόσο ισχυροί σεισμοί κοντά στο επίκεντρο προκαλούν πολύ μεγάλες καταστροφές, που εξαρτώνται από την ένταση του σεισμού. «Το μάθημα από τέτοιου είδους σεισμούς είναι ότι πρέπει να δίνεται ιδιαίτερο βάρος σε σεισμογενείς περιοχές που έχουν πολλά χρόνια να δώσουν μεγάλους σεισμούς για τη βελτίωση των κατασκευών και την ενίσχυση των μνημείων» λέει.