Τα μεγαλύτερα μάτια που διέθεταν οι Νεάντερταλ, σε σύγκριση με τους Homo Sapiens σύμφωνα με νέα βρετανική μελέτη αποτέλεσαν την αιτία του αφανισμού τους πριν από 28.000 χρόνια.

Οι επιστήμονες εξέτασαν τα κρανία 32 Homo Sapiens και 13 Νεάντερταλ για να διαπιστώσουν μία σημαντική μέση διαφορά 6 χιλιοστών στο μήκος των ματιών των δύο ανθρωπίνων ειδών, που ανάγκαζε τους Νεάντερταλ να χρησιμοποιούν μεγαλύτερο τμήμα του εγκεφάλου τους για την οπτική λειτουργία και την επεξεργασία των οπτικών πληροφοριών.

«Καθώς οι Νεάντερταλ χρησιμοποιούσαν όλο και περισσότερο μέρος του μυαλού τους για την όραση και τον έλεγχο του σώματός τους άφηναν όλο και λιγότερο για την κοινωνικοποίηση και τη συναναστροφή» υποστηρίζει η Αϊλουντ Πιρς από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης που ηγήθηκε των ερευνητών της σχετικής μελέτης.

«Αν βιώνεις με μεγαλύτερη ομάδα ανθρώπων έχεις ανάγκη περισσοτέρων ικανοτήτων διαχείρισης περισσοτέρων πληροφοριών για αυτό και οι Νεάντερταλ σε αντίθεση με τους Homo Sapiens δεν σχημάτιζαν πολυμελείς ομάδες» συμπληρώνει.

Αυτό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, τους εμπόδιζε να εφευρίσκουν και να προσαρμόζονται στις καιρικές συνθήκες, προκειμένου να επιβιώσουν κατά την εποχή των παγετώνων.

Αντίθετα οι Homo Sapiens, που για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα συνυπήρχαν με τους Νεάντερταλ είχαν ανακαλύψει τις βελόνες και έραβαν τα ρούχα τους για να προφυλαχθούν από το κρύο.

«Ηταν πολύ έξυπνοι και οι Νεάντερταλ σε αντίθεση με τα κινηματογραφικά στερεότυπα που τούς εμφανίζουν βλάκες» λέει η Πιρς «αλλά δεν είχαν την ίδια ευφυΐα με τους Homo Sapiens, διαφορά που ήταν αρκετή για να γείρει την πλάστιγγα εναντίον τους όταν οι συνθήκες χειροτέρεψαν στο τέλος της εποχής των παγετώνων».

Το πόσο έξυπνοι ήσαν οι Νεάντερταλ, αποτελεί αντικείμενο επιστημονικής διαμάχης εδώ και χρόνια.

Αποτελούσαν είδος στενά συγγενικό των ανθρώπων, μετανάστευσαν από την Αφρική και ξεκίνησαν να ζουν στην Ευρώπη πριν από περίπου 250.000 χρόνια, ενώ τα τελευταία ίχνη τους έχουν βρεθεί πριν από περίπου 28.000 χρόνια.

Από μια εποχή και μετά, συνυπήρχαν με τους προγόνους των ανθρώπων, οι οποίοι ήρθαν αργότερα από την Αφρική, σε μια σχέση που είναι αμφίβολο πόσο ειρηνική υπήρξε.

Στην παγωμένη και πιο σκοτεινή Ευρώπη, οι Νεάντερταλ, σύμφωνα με τις νέες εικασίες των επιστημόνων, χρειάστηκε να εξελίξουν πιο μεγάλα και ικανά μάτια για να βλέπουν καλύτερα από ότι στη φωτεινή Αφρική, όμως με το πέρασμα του χρόνου, αυτό το αρχικό πλεονέκτημα ίσως γύρισε «μπούμερανγκ».

Οι ερευνητές του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Proceedings B» της Βασιλικής Εταιρίας επιστημών της Βρετανίας, σύμφωνα με το BBC και το «New Scientist», πιστεύουν ότι ο εγκέφαλος των homo sapiens αποδείχτηκε πιο ικανός να προχωρήσει σε τεχνολογικές καινοτομίες (π.χ. ανακάλυψη βελονών για το ράψιμο πιο ζεστών ρούχων), καθώς και στη δημιουργία κοινωνικών δικτύων αλληλοϋποστήριξης, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο για την επιβίωση των προγόνων μας, όταν η τροφή λιγόστεψε εξαιτίας των παγετώνων.

Αντίθετα, οι Νεάντερταλ έπεσαν θύματα της πολύ καλύτερης όρασής τους, που «έκλεβε» ενέργεια από το μυαλό τους.

Αν και δεν έχουν διασωθεί εγκέφαλοι για να μελετηθούν άμεσα, οι ερευνητές εκτίμησαν ότι οι -κατά περίπου έξι χιλιοστά- μεγαλύτερες κοιλότητες για τα μάτια στο κρανίο των Νεάντερταλ σημαίνουν πως είχαν καλύτερο οπτικό σύστημα στον εγκέφαλό τους.

Kάτι ανάλογο συμβαίνει σήμερα και με τον εγκέφαλο των πιθήκων που έχουν μεγαλύτερα μάτια.

Ας ληφθεί ακόμα υπόψη ότι οι Νεάντερταλ είχαν μεγαλύτερα σώματα από τους homo sapiens, πράγμα που επίσης σημαίνει μεγαλύτερες απαιτήσεις εγκεφαλικής ενέργειας.

Ως εκ τούτου, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτός ο συνδυασμός, δηλαδή μεγάλα μάτια και μεγάλα σώματα, απορροφούσε σημαντικό τμήμα της λειτουργίας του εγκεφάλου τους, με συνέπεια να απομένει λιγότερη εγκεφαλική ενέργεια στον μετωπιαίο φλοιό (την κατ’ εξοχήν έδρα της ανώτερης και της κοινωνικής νοημοσύνης) για να αφιερωθεί σε άλλα πράγματα, ζωτικά για την επιβίωσή τους.

Οι Νεάντερταλ, σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες, μπορούσαν να συγκροτήσουν ομάδες το πολύ έως 115 ατόμων και τα εμπορικά δίκτυά τους είχαν ακτίνα έως 48 χιλιομέτρων, έναντι ομάδων 150 ατόμων και δικτύων άνω των 300 χιλιομέτρων που δημιουργούσαν οι homo sapiens, άποψη με την οποία δήλωσε σύμφωνος και ο καθηγητής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου Κρις Στρίνγκερ, παγκόσμια αυθεντία στην καταγωγή του ανθρώπου.

Άλλοι ερευνητές, όμως, όπως ο Ρόμπερτ Μπάρτον του βρετανικού πανεπιστημίου του Ντέραμ, εξέφρασαν την αμφιβολία τους κατά πόσο είναι αξιόπιστη η συσχέτιση μεγάλων ματιών και εγκεφαλικής ισχύος.