Αναζήτηση
Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Και οι πρακτικές λεπτομέρειες, όπως το νομοθετικό κενό στο οποίο αρχίζει επισήμως από Δευτέρα –μέσω των επιστροφών στην Τουρκία όσων οι αιτήσεις ασύλου έχουν απορριφθεί στην Ελλάδα –η εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας, κινδυνεύουν να ρίξουν το σχέδιο στα βράχια. Αυτό την ώρα που οι συνεχιζόμενες αφίξεις στα ελληνικά νησιά κινδυνεύουν να το καταστήσουν ξεπερασμένο πριν καν εφαρμοστεί και ενώ ήδη η κατάσταση που διαμορφώνεται στους προσφυγικούς καταυλισμούς είναι εκρηκτική.
Ενδεικτικό των πρακτικών δυσκολιών που θα αντιμετωπίσει η εφαρμογή της συμφωνίας ήδη από την πρώτη επίσημη ημέρα επιστροφών (την ερχόμενη Δευτέρα, όταν έχει προγραμματιστεί να επιστραφούν 500 άτομα στην Τουρκία) είναι το γεγονός ότι ούτε η εκπρόσωπος της Κομισιόν δεν ήταν σε θέση να απαντήσει πώς θα εφαρμοστεί το σχήμα «ένας προς έναν» (ένας σύρος πρόσφυγας θα μετεγκαθίσταται σε ευρωπαϊκό έδαφος για κάθε επιστροφή από τα ελληνικά νησιά προς την Τουρκία).
Η Νατάσα Μπερτό ναι μεν διαβεβαίωσε ότι στις 4 Απριλίου θα αρχίσει η επιστροφή των αιτούντων άσυλο, των οποίων οι αιτήσεις δεν έχουν γίνει δεκτές και μπορούν να λάβουν προστασία στην Τουρκία, και ότι παράλληλα θα τεθεί σε εφαρμογή το πρόγραμμα επανεγκατάστασης σύρων προσφύγων από την Τουρκία προς την ΕΕ. Απέφυγε, όμως, να παρουσιάσει ακριβείς λεπτομέρειες, καθώς αυτές δεν έχουν λυθεί ακόμα.
ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΤΙΓΜΗ. Για να λειτουργήσει το πρόγραμμα και να μπορέσουν να επιστραφούν, σύμφωνα με το κοινοτικό και διεθνές δίκαιο, οι εν λόγω στη γειτονική χώρα, θα πρέπει Ελλάδα και Τουρκία να προβούν άμεσα σε νομοθετικές ρυθμίσεις. Και μπορεί η ελληνική Βουλή –παρά τις αντιδράσεις της ομάδας των 53 και τις παραφωνίες στο νομοσχέδιο που επισήμανε στην ομιλία της η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Βασιλική Κατριβάνου –να ψηφίζει σήμερα με τη διαδικασία του κατεπείγοντος τις απαιτούμενες ρυθμίσεις αλλά η Τουρκία δεν έχει προχωρήσει ακόμα στα απαιτούμενα βήματα. Μεταξύ άλλων, απαιτείται η αναμόρφωση του τουρκικού συστήματος ασύλου, ώστε όσοι επιστρέφονται να απολαμβάνουν διεθνή προστασία και η πολιτική που εφαρμόζεται να είναι συμβατή με τα διεθνή πρότυπα περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Δεν είναι τυχαίο που την Κυριακή μεταβαίνει στην Αγκυρα ο αρμόδιος ευρωπαίος επίτροπος. Ο Δημήτρης Αβραμόπουλος θα έχει συναντήσεις με το σύνολο της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας, ενώ θα συνοδεύεται από τον συντονιστή της εφαρμογής της συμφωνίας Μάρτιν Φερβέι. Η Αγκυρα καλείται άμεσα να αναλάβει τις σχετικές νομοθετικές πρωτοβουλίες, ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν οι επιστροφές προσφύγων και η απευθείας μετεγκατάστασή τους σε χώρες της ΕΕ.
Η επίσκεψη Αβραμόπουλου – Φερβέι στην Αγκυρα, πάντως, δεν είναι ανεξάρτητη από την προσπάθεια της Κομισιόν να εξευμενίσει τις διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις που αντιδρούν για την επιστροφή προσφύγων και παράτυπων μεταναστών στην Τουρκία θεωρώντας ότι δεν θα τύχουν δίκαιης μεταχείρισης. Με απλά λόγια, επιχειρεί να πείσει τις οργανώσεις να συνεργαστούν εκπέμποντας το μήνυμα ότι οι συνθήκες θα είναι πλήρως συμβατές με τα ευρωπαϊκά στάνταρ.
ΤΑ ΑΓΚΑΘΙΑ. Κοινοτικές πηγές έλεγαν ότι οι τουρκικές Αρχές προετοιμάζονται για την εφαρμογή, ωστόσο δεν έχει διασαφηνιστεί ακόμα ποια θα είναι η τύχη των Αφγανών και των Ιρακινών που δεν έχουν δικαίωμα μετεγκατάστασης στις ευρωπαϊκές χώρες. Αγκάθι εξακολουθεί να παραμένει για διεθνείς οργανισμούς και οργανώσεις ο χαρακτηρισμός της Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας» (safe third country), καθώς η Κομισιόν δεν μπορεί να δώσει τέτοια γνωμοδότηση. Ενδεικτικό της δυσκολίας τού εν λόγω χαρακτηρισμού είναι ότι ακόμη και στο νομοσχέδιο που κατέθεσε η ελληνική κυβέρνηση δεν προβλέπεται τέτοιος χαρακτηρισμός, αλλά εξατομικευμένη πρόβλεψη για τον κάθε πρόσφυγα που θα επαναπροωθείται (αν δηλαδή η Τουρκία είναι ασφαλής χώρα για την περίπτωσή του).
Στις Βρυξέλλες υπάρχει αναγνώριση των πρακτικών δυσκολιών εφαρμογής, εκτιμάται όμως ότι, παρά τις δυσκολίες, η συμφωνία θα φέρει αποτελέσματα. Ωστόσο, μέχρι να λειτουργήσει, η κυβέρνηση θα βρίσκεται αντιμέτωπη με εκρηκτικές καταστάσεις, όπως απέδειξαν οι σκηνές σύγκρουσης μεταξύ Σύρων και Αφγανών στον Πειραιά. Ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρθηκε χθες στην ανάγκη οι πρόσφυγες σε Ειδομένη και Πειραιά να εμπιστευτούν την Ελλάδα και να μετακινηθούν στα κέντρα φιλοξενίας. Από την πλευρά του ο Γιάννης Μουζάλας παραδέχθηκε τις δυσκολίες, όπως «η εμπλοκή πολλών μερών, το έλλειμμα ανταπόκρισης από την ΕΕ στη βοήθεια που έχει υποσχεθεί, η συγκεχυμένη στάση της Τουρκίας, οι διαδικασίες εναρμόνισης των νομικών ζητημάτων της συμφωνίας στις διεθνείς συνθήκες».
