Αναζήτηση
Είναι το πέμπτο κατά σειρά βιβλίο που εκδίδει. Το πρώτο όμως με τόση έμφαση στην «προσωπική εμπειρία». Στο «Στάσεις και αποστάσεις», από τις εκδόσεις Παπαζήση, που παρουσιάστηκε χθες στη Στοά του Βιβλίου ο συγγραφέας παραθέτει τη σταδιοδρομία του στην πολιτική σκηνή. Οπως το έθεσε και ο Στέφανος Μάνος που βρέθηκε στο πάνελ «καλύπτει όλη την περίοδο της Μεταπολίτευσης. Δεν είναι ιστορία, δεν είναι ημερολόγιο. Ο Γιάννος Παπαντωνίου παραθέτει ένα αφήγημα για τον Γιάννο Παπαντωνίου».
Δίνει παράλληλα την προσωπική του μαρτυρία για τις τρικυμιώδεις οικονομικές σχέσεις της χώρας με την ΕΕ. Παράδειγμα το πώς εξασφάλισε ο Ανδρέας Παπανδρέου τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα από την Ευρώπη το 1985. Η έμπνευση, γράφει ο Παπαντωνίου, ανήκε στον ίδιο που τότε είχε διοριστεί σύμβουλος του πρωθυπουργού για θέματα ΕΟΚ. Αυτό είναι ένα σημείο για το οποίο ο Θάνος Βερέμης δήλωσε ενώπιον του κοινού ότι «χρωστά χάριτες» στον συγγραφέα. Αν και δεν βρήκε, όπως συμπλήρωσε, πουθενά αυτό που έψαχνε: Κάτι για να θυμώσει με τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Η ΑΠΕΙΛΗ ΓΙΑ ΒΕΤΟ. «Με υπόμνημα που απηύθυνα στον πρωθυπουργό τον Σεπτέμβριο του 1984 διατύπωσα την πρόταση να απειλήσει η Ελλάδα ότι θα προβάλει βέτο στην ένταξη της Ισπανίας και της Πορτογαλίας αν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν ενέκρινε τα ΜΟΠ καθώς και επαρκή κοινοτική χρηματοδότηση» γράφει. «Ο Ανδρέας Παπανδρέου στάθμισε τα υπέρ και τα κατά και, με την τόλμη που τον χαρακτήριζε, έδωσε το πράσινο φως για τη διπλωματική μάχη και έστειλε την επιστολή που είχα ετοιμάσει χωρίς καμία αλλαγή στους ευρωπαίους ομολόγους του».
Στον ίδιο τόνο περιγράφονται όλες οι φάσεις της καριέρας του. Οταν στα τέλη του 1997 διαπίστωσε ότι οι αγορές είχαν αρχίσει να προεξοφλούν μια υποτίμηση της δραχμής, που γνώριζαν ότι έπρεπε να πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του χρονοδιαγράμματος ένταξης της χώρας στην ΟΝΕ, πριν δηλαδή το τέλος του 1998, αποφάσισε να την επισπεύσει.
Οι γερμανοί τεχνοκράτες ζητούσαν μια προσαρμογή της ισοτιμίας κατά τουλάχιστον 20%. Αυτός μιλούσε για 10%. Ο Σημίτης έστειλε εμπιστευτική επιστολή στον Χέλμουτ Κολ, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Ο Παπαντωνίου πήρε το OΚ να ξαναπροσπαθήσει με τον γερμανό ομόλογό του Τέο Βάιγκελ, επονομαζόμενο και «πατέρα του ευρώ». «Ηταν δύσκολο αλλά κατέληξε σε συμβιβασμό, κοντά στις ελληνικές θέσεις. Το ποσοστό υποτίμησης που συμφωνήθηκε ήταν κοντά στο 12,1%».
Η ΚΡΙΤΙΚΗ. Αν και ήταν ένας από τους μακροβιότερους υπουργούς του Σημίτη, δεν διστάζει να ασκήσει κριτική στη διακυβέρνησή του. Του αναγνωρίζει μεν ότι δούλεψε «σκληρά και αποτελεσματικά» προς την κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού αλλά «στη δεύτερη τετραετία φάνηκε να χάνει τον μεταρρυθμιστικό του προσανατολισμό». Αρκετές σελίδες πιο πριν έχει άλλωστε υποστηρίξει ότι η αρχή του τέλους υπήρξε το Ασφαλιστικό. «Σε συνάντηση μαζί του στη διάρκεια της κρίσης τού είπα ότι ήταν λάθος η άτακτη υποχώρηση. (…) «Μα δεν βλέπεις ότι δεν θέλουν τίποτα;» μου απάντησε. Ηταν φανερό ότι ο Σημίτης δεν ήταν διατεθειμένος να ανοίξει νέα μέτωπα που θα έθεταν σε κίνδυνο τη δεύτερη θητεία του».
Με τον Γιώργο Παπανδρέου είναι οξύτερος. «Η προεπιλογή του συγκεκριμένου προσώπου για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ ήταν διπλό λάθος» γράφει. Το κόμμα επί των ημερών του «ως αντιπολίτευση παρέπαιε ανάμεσα σε μια μοδάτη νεωτερικότητα και σε παλαιοκομματικά πολιτικά πρότυπα». Ως «ενδεικτική της σύγχυσης» αναφέρει τη διαγραφή του. Οσο για την κυβέρνηση Παπανδρέου; «Αποδείχθηκε κατώτερη των περιστάσεων».
Η ένταξη στην ΟΝΕ είναι το ένα ζήτημα με το οποίο έχει συνδέσει το όνομά του ο Παπαντωνίου. Οι περισσότεροι όμως τον θυμούνται για το ράλι του Χρηματιστηρίου. Του αφιερώνει σχεδόν δέκα σελίδες. Επισημαίνει ότι η περίφημη δήλωση περί ανόδου στις 7.000 μονάδες που του αποδίδεται δεν του ανήκει. Την είχε εκστομίσει τραπεζικός παράγοντας.
ΤΙ ΠΑΡΑΔΕΧΕΤΑΙ. Αυτός, λέει, δήλωσε ότι «το χρηματιστήριο είναι καθρέφτης της οικονομίας». Και παραδέχεται: «Είναι αλήθεια ότι το συνέδεα με την πορεία της οικονομίας. Η επισήμανση αυτή ήταν κοντά στην πραγματικότητα». Οντως, δεν είχε κάνει ποτέ τέτοια πρόβλεψη. Ομως θα μπορούσε να του αντιτείνει κανείς ένα δικό του σχόλιο, στα αρχικά κεφάλαια του βιβλίου ενώ περιγράφει τον Αντώνη Λιβάνη: «Δεν έλεγε πάντα όλη την αλήθεια. Δεν έλεγε όμως ποτέ κάτι ανακριβές».
Τα δύο λάθη του
Αν o Γιάννος Παπαντωνίου ξανάρχιζε από την αρχή, λέει, έχει εντοπίσει ποια είναι τα δύο του λάθη: «Επρεπε να προχωρήσουν με γοργούς ρυθμούς ο εκσυγχρονισμός και η απελευθέρωση τηςαγοράς εργασίας» και«να καθιερωθούν αυστηρότερα συστήματα ελέγχουτων δημόσιων δαπανών».Ο Στέφανος Μάνος τού επισήμανε ότι απουσιάζουν και οι «ουσιαστικές αναφορές σε συναδέλφους του υπουργούς, μολονότι συμμετείχαν σε αποφάσεις του ή τις επηρέασαν».
Η λίστα Λαγκάρντ και το πόθεν έσχες
Το 2012 το όνομα της συζύγου του βρέθηκε στη λίστα Λαγκάρντ. Τόσο αυτός όσο και εκείνη κατηγορούνται ότι δεν δήλωσαν στο πόθεν έσχες 1,3 εκατ. ευρώ. Η δίκη εκκρεμεί. Ο ίδιος μιλά για αποτυχία των πάσης φύσεως και προελεύσεως κατηγόρων του να συνδέσουν το εν λόγω ποσό με τη θητεία του στο υπουργείο Αμυνας.
