Καΐσα Εκις Εκμαν: H σουηδέζα φίλη

Ηταν τότε που οι «New York Times» ανακάλυπταν το «volema», η γερμανική «Die Zeit» το «fakelaki» και η γαλλική «Liberation» φιλοξενούσε άρθρα σύμφωνα με τα οποία «ο Ελληνας δεν χορεύει και δεν θα χορέψει ποτέ στο ένα πόδι ούτε θα σκύψει δουλικά, ανεξάρτητα από τα καθεστώτα που θέλουν να του επιβάλουν».

Ολοι είχαν στο μυαλό τους ένα κλισέ για τους Ελληνες. Για τους μεν ήταν «φοροφυγάδες» για τους δε «πειραματόζωο του απεχθούς καπιταλισμού». Η κάθε πλευρά αναπαρήγε όποιο στερεότυπο την εξυπηρετούσε.

Η Σουηδέζα Καΐσα Εκις Εκμαν ήταν μία από τους δημοσιογράφους που επισκέφθηκαν την Ελλάδα. Ηρθε για πρώτη φορά το καλοκαίρι των «Αγανακτισμένων». «Ξαφνικά στα σουηδικά ΜΜΕ υπήρχαν συνεχώς ιστορίες τύπου «στην Ελλάδα έχεις 14 μήνες διακοπές κάθε χρόνο». Οταν όλες οι εφημερίδες ξαφνικά γράφουν το ίδιο πράγμα, ξέρεις ότι κάτι ύποπτο συμβαίνει» λέει στα «ΝΕΑ». Ηθελε να συγκρουστεί με αυτή την άποψη. Ετσι, αποφάσισε να κλείσει εισιτήριο για την Αθήνα. Εκτοτε έχει έρθει «30 με 40 φορές».

Τον Αύγουστο του 2011 έγραψε το πρώτο της άρθρο. «Μια καχεξία και απελπισία, αναμεμειγμένη με την πολιτική αφύπνιση που ακολουθεί μεγάλα γεγονότα και προκαλεί ευφορία». «Μια αναγκαία αντιασφυξιογόνα μάσκα κρέμεται σε πολλά σπίτια, ως ανάμνηση των διαδηλώσεων των 28ης και 29ης Ιουνίου». «Τρεις στους τέσσερις Ελληνες επιθυμούν η Ελλάδα να ακολουθήσει το παράδειγμα του Εκουαδόρ και της Αργεντινής: να κηρύξει στάση πληρωμών του χρέους». Αυτές ήταν μόνο μερικές από τις διαπιστώσεις της.

Οσο για το σχόλιο της μετά τις πρώτες εκλογές του 2012; Το άρθρο της άρχιζε: «Την Κυριακή, ύστερα από μισό χρόνο απουσίας, επανήλθε η δημοκρατία στην Ελλάδα. Οι Ελληνες με τους οποίους μιλάω είναι ανακουφισμένοι, ξαναζωντανεμένοι, νιώθουν ότι έχουν ορθοποδήσει». Αναφερόταν, όπως σημειώνει, όχι στην εκλογική εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ αλλά στο ότι κυβερνούσε ο Λ. Παπαδήμος.

Η πλευρά με την οποία τασσόταν –και τάσσεται –είναι προφανής. Δεν αρνείται άλλωστε τις μαρξιστικές επιρροές στη σκέψη της. Ενα σερφάρισμα στο προσωπικό της ιστολόγιο είναι ενδεικτικό. Links που παραπέμπουν σε άρθρα του θεωρητικού της δραχμής Κώστα Λαπαβίτσα και σε γραφόμενα του «σούπερ σταρ» της μαρξιστικής φιλοσοφίας, Σλάβοϊ Ζίζεκ.

Δεν χαρίζεται όμως στο αριστερό κόμμα-έκπληξη της Ευρώπης. Στην ερώτηση «είναι ο ΣΥΡΙΖΑ έτοιμος να κυβερνήσει;» απαντά: «Δεν είμαι σίγουρη. Νομίζω όμως ότι ο μόνος τρόπος να μάθουμε είναι να τους αφήσουμε να δοκιμάσουν». Η κριτική της σίγουρα θα ικανοποιούσε –μερικώς τουλάχιστον –την πτέρυγα Λαφαζάνη μιας και συμπληρώνει: «Το σημείο-κλειδί όμως είναι αν θα καταργήσουν όντως το Μνημόνιο και θα κατορθώσουν να δημιουργήσουν ένα διάφανο φορολογικό σύστημα».

Η Εκις Εκμαν, με σπουδές στη Λογοτεχνία και τη Φιλολογία στο πανεπιστήμιο Södertörn, γράφει για την «Dagens Nyheter», τη μεγαλύτερη σε κυκλοφορία πρωινή της Σουηδίας και το «Brand», το παλαιότερο αναρχικό περιοδικό που κυκλοφορεί χωρίς διακοπή από το 1898. Παράλληλα έχει ιδρύσει το δίκτυο Φεμινίστριες εναντίον της Παρένθετης Μητρότητας αλλά και την περιβαλλοντική ακτιβιστική οργάνωση Klimax.

Συνόψισε την εμπειρία της εδώ σε ένα βιβλίο. Το «Χρέος: η ευρωκρίση ιδωμένη από την Αθήνα», που κυκλοφόρησε στην πατρίδα της πέρυσι. Η ελληνική εκδοχή του κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κέδρος, υπό τον τίτλο «Κλεμμένη Ανοιξη». Στην παρουσίασή του, στις 8 Οκτωβρίου θα βρεθεί και η συγγραφέας.

Κατά τη διάρκεια των δύο ετών που το έγραφε ερχόταν μία φορά τον μήνα, κάποιους μήνες και περισσότερες. «Αυτό που με εντυπωσίασε ήταν ότι οι άνθρωποι δεν τα παράτησαν. Οχι όπως η Ιρλανδία όπου υπήρχαν επίσης ιδιωτικοποιήσεις και περικοπές αλλά κανένα σημαντικό λαϊκό κίνημα» αναφέρει.

Αν θυμάται κάτι από όλη αυτή την εμπειρία είναι ότι «οι επιχειρηματίες, οι πολιτικοί και η «αστική τάξη» δεν πρόσεχαν τη γλώσσα τους. Ελεγαν οτιδήποτε, υποθέτω νόμιζαν ότι είμαι κάτι σαν μασκότ. Καυχιόνταν ότι είχαν δείρει κομμουνιστές όταν ήταν νέοι. Ηταν ανοιχτά διεφθαρμένοι ή μου ζητούσαν να τους πάρω τις συνεντεύξεις στα σπίτια τους. Οι της εργατικής τάξης ήταν πολύ πιο ειλικρινείς και ευγενείς. Εκεί έβρισκες τους αληθινούς κυρίους».

Οταν κυκλοφόρησε το βιβλίο στη Σουηδία λάμβανε πολλά email που της έγραφαν, «αν δανείζεσαι χρήματα πρέπει να τα επιστρέφεις» ή «οι Ελληνες αξίζουν τη λιτότητα γιατί ψήφιζαν τους λάθος πολιτικούς». Τώρα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι Σουηδοί, λέει, βλέπουν πια τις ομοιότητες με την Ελλάδα. «Το δόγμα του σοκ που επεβλήθη στην Ελλάδα το βιώνουμε μια εικοσαετία εδώ. Το σουηδικό κράτος έχει πουλήσει τα πάντα. Ακόμη και σχολεία, που τώρα μπορούν να ανήκουν στα McDonald’s». Εχει δώσει περίπου 70 διαλέξεις σε πόλεις και χωριά της χώρας της για την κρίση.

Δεν ήταν όμως η πρώτη της συγγραφική εμπειρία. Το προηγούμενο βιβλίο της χαρακτηρίστηκε ως ένα από τα πιο «αμφιλεγόμενα» πονήματα στη χώρα της και έχει μεταφραστεί στα γαλλικά και τα αγγλικά. Εκεί καταπιάνεται με την πορνεία και την παρένθετη μητρότητα στο πλαίσιο αυτού που ονομάζει «πατριαρχικός καπιταλισμός». Τώρα ετοιμάζει ένα καινούργιο. Θα προσπαθήσει να αποδείξει ότι ο νεοφιλελευθερισμός είναι ένας μύθος και ότι οι καπιταλιστές έχουν ανάγκη το κράτος.

Δεν είναι πάντως οπαδός του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Για αυτήν, «η ΕΕ ήταν το όργανο των μεγάλων ευρωπαίων καπιταλιστών για να δημιουργήσουν μια αγορά με κοινούς κανόνες προκειμένου να μπορούν να ανταγωνιστούν τους ιάπωνες και τους αμερικανούς καπιταλιστές». Αναγνωρίζει κάποια θετικά όπως τα προγράμματα Erasmus ή το δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης, αλλά είναι κατηγορηματική: «Δεν είναι ένας δημοκρατικός οργανισμός». Οσο για το ευρώ; Ηταν ένα μεγάλο λάθος, γι’ αυτήν. Η Σουηδία βέβαια είναι εκτός ευρωζώνης.

«Το κοινό χαρακτηριστικό της Ελλάδας με τη Σουηδία είναι ότι και οι δύο είναι πολύ μικρές χώρες με εμμονή στο τι πιστεύει ο κόσμος για εκείνες» λέει. Είναι άραγε και αυτό έθνος ανάδελφο;