Αναζήτηση
«Πώς η Ελλάδα ξέφυγε από το να βυθίσει την Ευρώπη στο χάος»: Αυτός είναι ο τίτλος της μεγάλης συνέντευξης που παραχώρησε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Βαγγέλης Βενιζέλος, στην έγκυρη βρετανική εφημερίδα The Guardian, στην οποία περιγράφει μεταξύ άλλων τι συνέβη στη δραματική εκείνη σύνοδο των Καννών τον Νοέμβριο του 2011.
Τη συνέντευξη υπογράφει η Ελενα Σμιθ, η οποία στην αρχή του κειμένου περιγράφει σε γλαφυρό ύφος: «Ηταν ένα γεύμα στο οποίο μόνο τέσσερις από τους 14 συμμετέχοντες μίλησαν και κανείς δεν έφαγε».
Για την Ανγκελα Μέρκελ και τον Νικολά Σαρκοζί που «αγριοκοίταζαν» τους δύο άνδρες στην απέναντι πλευρά του τραπεζιού, – τους Παπανδρέου και Βενιζέλο – το έκτακτο δείπνο είχε ξαφνικά μετατραπεί σε καθοριστική στιγμή «που μπορούσε να σώσει ή να διαλύσει την ευρωζώνη», αναφέρει χαρακτηριστικά το εκτενές κείμενο του Guardian.
«Ποτέ πριν δεν είχα δει τόσο μη διπλωματική συμπεριφορά», θυμάται ο Βαγγέλης Βενιζέλος, ο οποίος ήταν τότε ο υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Παπανδρέου. «Το κλίμα ήταν εξαιρετικά βαρύ, απολύτως τραγικό. Και πολύ πολύ επιθετικό», προσθέτει.
Η Σμιθ, ανταποκρίτρια του Guardian στην Αθήνα, σχολιάζει ότι τα στοιχεία που μόλις τώρα βγαίνουν στη δημοσιότητα για εκείνη τη δραματική ημέρα στις Κάννες – ύστερα από τη σειρά δημοσιευμάτων των Financial Times – ρίχνουν νερό στον μύλο της αντιπολίτευσης στην Ελλάδα «που είναι αποφασισμένη να αποδείξει ότι η χώρα δεν έχει τον έλεγχο των πολιτικών της»…
Σημειώνει από την άλλη, πως εκείνο το δείπνο στις Κάννες ήταν η αντίδραση στην ανακοίνωση-«βόμβα» του Γιώργου Παπανδρέου για δημοψήφισμα στην Ελλάδα, το οποίο «πολλοί φοβούνταν ότι θα βύθιζε την ήπειρο σε πλήρες χάος», την ώρα που η Ιταλία φαινόταν να ακολουθεί στο δρόμο των προβλημάτων χρέους την Ελλάδα.
«Ο Σαρκοζί ήταν εξαιρετικά εκνευρισμένος», διηγείται ο Βαγγέλης Βενιζέλος στον Guardian και συμπληρώνει: «Κανείς δεν μπορούσε να μιλήσει, καθώς μιλούσε εκείνος ασταμάτητα. Η Μέρκελ ήταν πιο ήρεμη, αλλά το μήνυμά της ήταν ξεκάθαρο: είτε ακυρώνετε το δημοψήφισμα ή διεξάγετε ένα, αμέσως, που θα ρωτά: ‘ναι ή όχι στο ευρώ’. Και μετά από αυτό θα δούμε αν θα προχωρήσουμε με την (επόμενη) δόση (της βοήθειας), το πρόγραμμα (διάσωσης), το κούρεμα».
Το τελεσίγραφο έθεσε ένα «ανυπόφορο δίλημμα», σχολιάζει η Σμιθ.
«Θα είχαμε καταρρεύσει, δεν θα είχαμε φτάσει ποτέ στο δημοψήφισμα»
Ο Βαγγέλης Βενιζέλος περιγράφει τους κινδύνους: «Φανταστείτε την αντίδραση των αγορών. Σε τρεις ημέρες θα είχαμε καταρρεύσει. Δε θα είχαμε φτάσει ποτέ στο δημοψήφισμα επειδή θα είχε σημειωθεί μαζική ανάληψη καταθέσεων από τις τράπεζες». Όπως αναφέρει, το δημοψήφισμα υποτίθετο ότι θα ήταν για το πρόγραμμα λιτότητας και όχι για την παρουσία της χώρας στο ευρώ.
Φοβούμενη τα χειρότερα, συνεχίζει το δημοσίευμα, η Μέρκελ πρότεινε να παραμείνει ο Βενιζέλος για να εξετάσει όλα τα πιθανά σενάρια εξόδου (από την ευρωζώνη) μαζί με τον τότε επικεφαλής του Eurogroup Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και τους υπουργούς Οικονομικών Γερμανίας και Γαλλίας, «διότι το αποτέλεσμα (του δημοψηφίσματος) θα μπορούσε κάλλιστα να είναι «όχι»».
Ο Γιούνκερ, «γνωστός για τη συμπάθειά του προς την Ελλάδα», όπως αναφέρει o Guardian, αλλά και ο Βαγγέλης Βενιζέλος αρνήθηκαν να παραμείνουν.
Όπως σημειώνει το δημοσίευμα, μέχρι τώρα κανείς δεν είχε μιλήσει δημοσίως για εκείνη τη συνάντηση, πλην του τότε υπουργού Οικονομικών της Γαλλίας Φρανσουά Μπαρουάν που έχει γράψει περί «ψυχολογικού πολέμου». Υπό την απειλή της εθνικής χρεοκοπίας ο Παπανδρέου υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει την ιδέα του δημοψηφίσματος και έπειτα έγινε ο πρώτος ηγέτης της ΕΕ «που υπέκυψε στην κρίση» παραδίδοντας την εξουσία στον Λουκά Παπαδήμο.
Στο δημοσίευμα, η Σμιθ δεν παραλείπει να αναφέρει και ότι σύμφωνα με την προσωπική εξιστόρηση της κρίσης σε βιβλίο του πρώην ισπανού πρωθυπουργού Χοσέ Λουίς Ροντρίγκες Θαπατέρο, ο Σαρκοζί ήταν τόσο εξοργισμένος που πήδηξε στο τραπέζι φωνάζοντας στον ελληνα πρωθυπουργό «είσαι ένας γαμ… ψυχοπαθής!»
Το κείμενο του Guardian αναφέρει επίσης ότι παρά τις διαψεύσεις από το Βερολίνο την περασμένη εβδομάδα ότι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε υποστηρίξει την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, όπως ισχυρίζονταν οι Financial Times, έγγραφα που τέθηκαν στη διάθεση της εφημερίδας δείχνουν πως όταν η ελληνική αντιπροσωπεία ταξίδεψε για τις Κάννες υπήρχαν ήδη σχέδια για την αντιμετώπιση του ενδεχομένου ενός Grexit.
Τα έγγραφα δείχνουν ότι έως τον Μάρτιο του 2012 η ΕΚΤ είχε συντάξει έναν οδικό χάρτη με έκτακτα βήματα που θα λαμβάνονταν αν το σχέδιο αναδιάρθρωσης χρέους φαινόταν απίθανο να επιτύχει. Το «σενάριο καταστροφής» περιελάμβανε πάγωμα των καταθέσεων, με τις αναλήψεις να περιορίζονται στα 100 ευρώ την εβδομάδα και περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων.
«Είπα στον Παπανδρέου: «Είσαι καλά; Ανακοινώνεις όλα αυτά τα πράγματα και ρωτάς τώρα;»»
Η Σμιθ σχολιάζει ότι ακόμα και τώρα, όταν περιγράφει τα γεγονότα των Καννών ο Βαγγέλης Βενιζέλος χλομιάζει. Αναφερόμενος στην ανακοίνωση του τότε πρωθυπουργού ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης εκτιμά ότι ο Γ. Παπανδρέου δεν του είχε πει για το δημοψήφισμα διότι ήξερε ότι θα διαφωνούσε.
Στην αρχή ο Βαγγέλης Βενιζέλος υποστήριξε την ιδέα, επειδή, όπως λέει ο ίδιος, δεν ήθελε «να διαιρέσει περισσότερο τη χώρα ή το κυβερνών κόμμα».
Αλλά ήταν ένα email από τον Γ. Παπανδρέου που τον έκανε να συνειδητοποιήσει πως ο τότε πρωθυπουργός δεν είχε ενημερώσει τους υπόλοιπους ηγέτες της ΕΕ, ο τότε υπουργός Οικονομικών ένιωσε τόσο αδιάθετος που εισήχθηκε στο νοσοκομείο με σκωληκοειδίτιδα λόγω άγχους.
«Ηταν ένα πράγμα να μην ενημερώσει εμένα, αλλά εντελώς άλλο να μην το έχει πει στη Μέρκελ ή τον Σαρκοζί ή κανέναν στην ΕΕ. Όταν έλαβα εκείνο το email στη 1.30 μετά τα μεσάνυχτα που ρωτούσε “Τι θα συμβεί αν χάσουμε;” του απάντησα: “Είσαι καλά; Ανακοινώνεις όλα αυτά τα πράγματα και ρωτάς τώρα; Δεν είχες σκεφτεί τίποτα από όλα αυτά πριν;” Ενιωσα τόσο αδιάθετος διαβάζοντας εκείνο το email που χρειάστηκε να πάω στο νοσοκομείο στις 4 το πρωί», διηγείται ο Βαγγέλης Βενιζέλος.
Στις 6.30 το πρωί, ενώ ήταν ακόμα με τον ορό, το τηλέφωνο του Β. Βενιζέλου άρχισε να χτυπά. Πρώτος πήρε ο Σόιμπλε, μετά ο επίτροπος νομισματικών υποθέσεων Ολι Ρεν και έπειτα ο Γιούνκερ. Ολοι ήθελαν να μάθουν τι συνέβαινε. «Δεν υπήρχε άλλος τρόπος – έπρεπε να συνοδεύσει τον Παπανδρέου στις Κάννες», σημειώνεται.
«Η πτήση της επιστροφής ήταν η πιο δραματική που έχω κάνει ποτέ»
Εκεί, σύμφωνα με τον ίδιο, ο Βενιζέλος πραγματοποίησε μία «λαμπρή» εμφάνιση «υπερασπιζόμενος τον πρωθυπουργό». Αλλά όταν είδε ότι διακυβευόταν το μέλλον της χώρας άλλαξε τακτική. «Η πτήση της επιστροφής (στην Αθήνα) ήταν η πιο δραματική που έχω κάνει ποτέ», λέει.
Ο Γιώργος Παπανδρέου είχε εμμείνει στη θέση του και βγαίνοντας από τη συνάντηση είχε πει ότι το δημοψήφισμα θα πραγματοποιούταν. Στο μεταξύ χωρίς ο έλληνας ηγέτης να το γνωρίζει, οι Μέρκελ και Σαρκοζί είχαν δηλώσει σε κοινή συνέντευξη Τύπου ότι η Ελλάδα είχε μία επιλογή: δημοψήφισμα για παραμονή ή έξοδο από την ευρωζώνη.
«Ως υπουργός Οικονομικών έπρεπε να πω κάτι. Αν την επομένη οι Ελληνες ξυπνούσαν με το ευρωπαϊκό μέλλον της χώρας τους τόσο αβέβαιο θα είχαμε απόλυτο πανικό και μαζικές αναλήψεις. Θα είχαμε προκαλέσει μεγάλη ζημιά στην ευρωζώνη, πέρα από την αυτοκαταστροφή μας», συνεχίζει ο Βαγγέλης Βενιζέλος. Καθώς ο Γ. Παπανδρέου κοιμόταν στο κάθισμά του, ο Βενιζέλος ετοίμαζε μία δήλωση που θα ήταν τελικά «η αρχή του τέλους του δημοψηφίσματος», γράφει χαρακτηριστικά ο Guardian.
Εντός λεπτών από την προσγείωση η οκτώ παραγράφων ανακοίνωσή του δόθηκε στη δημοσιότητα. «Η θέση της Ελλάδα εντός του ευρώ είναι μια ιστορική κατάκτηση που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Αυτό το κεκτημένο του ελληνικού λαού δεν μπορεί να εξαρτηθεί από ένα δημοψήφισμα».
Όπως καταλήγει η Σμιθ, ήταν 4.45 το πρωί, περίπου τρεις ώρες πριν το άνοιγμα των τραπεζών και εννέα ώρες μετά την έναρξη του γεύματος στις Κάννες. «Η πιο σκοτεινή ώρα της ευρωζώνης είχε περάσει».
