Νέες ισορροπίες διαμορφώνει η οικονομική κρίση στη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης. Αυτές οι διαφοροποιήσεις αποτυπώνονται και στις εκλογικές επιδόσεις των κομμάτων αφού ύστερα από μακρόχρονη κυριαρχία του ΠαΣοΚ, συνεπεία συγκεκριμένων μέτρων και πολιτικών που ακολούθησε, το κατά βάση συντηρητικό σώμα της μειονότητας που κινείται σε μπλοκ, στις εκλογές του Ιουνίου 2012 συντάχθηκε με τον ΣΥΡΙΖΑ. Μάλιστα στην Ξάνθη, από όπου κατάγεται η Σαμπιχά Σουλεϊμάν και εκλέγεται ο Χουσεΐν Ζεϊμπέκ που τάχθηκε απέναντί της από την πρώτη στιγμή που ανακοινώθηκε η αποσυρθείσα τελικά υποψηφιότητά της, ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε στις τελευταίες εκλογές το μεγαλύτερο ποσοστό του πανελλαδικά.

Στη μουσουλμανική μειονότητα από το 1996 έως και το 2009 κυριάρχησε το ΠαΣοΚ με μικρές διαφοροποιήσεις μεταξύ των Νομών Ξάνθης και Ροδόπης, όπου και ζει η μεγάλη πλειονότητα των μουσουλμάνων της Θράκης. Το ίδιο διάστημα, η ΝΔ κατόρθωσε να εκλέξει βουλευτή το 1996 στην Ξάνθη τον γιατρό Μπιρόλ Ακίφογλου και το 2004 στη Ροδόπη τον δικηγόρο Ιλχάν Αχμέτ. Το 1996 εξελέγη πρώτη φορά στην πολιτική ιστορία της μειονότητας και βουλευτής αριστερού κόμματος, ο γιατρός Μουσταφά Μουσταφά του Συνασπισμού ο οποίος είχε πρωταγωνιστήσει τα προηγούμενα χρόνια στις κινητοποιήσεις για την αναγνώριση των πτυχίων και των επαγγελματικών δικαιωμάτων των μειονοτικών αποφοίτων τουρκικών πανεπιστημίων.

Η πολιτική συμπεριφορά της μειονότητας μετά το πρώτο μισό της δεκαετίας του ’90 οπότε και εξέλιπε εκλογικά η παρουσία του κόμματος του Αχμέτ Σαδίκ, καθορίστηκε από την εφαρμογή στην πράξη της πολιτικής της ισονομίας και ισοπολιτείας που είχε διακηρύξει από την Κομοτηνή λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1991, ως πρωθυπουργός ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Με την πολιτική αυτή οι πολίτες της μειονότητας έπαψαν να υφίστανται τα διοικητικά μέτρα που υπήρχαν εις βάρος τους, όπως απαγορεύσεις για την έκδοση οικοδομικών αδειών αλλά και για την αγορά ακινήτων. Παράλληλα, το 1995 έπεσε και τυπικά η μπάρα που όριζε τα όρια της επιτηρούμενης ζώνης στην ορεινή Ξάνθη, ως κατάλοιπο του ψυχρού πολέμου που απαγόρευε την ελεύθερη διακίνηση χωρίς άδεια της οικείας στρατιωτικής Αρχής στους οικισμούς του ορεινού όγκου με αμιγώς μουσουλμανικό πληθυσμό.

Την ίδια χρονιά, ο Γ. Παπανδρέου ως υπουργός Παιδείας θέσπισε το μέτρο της ποσόστωσης για την εισαγωγή μουσουλμάνων μαθητών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση με αποτέλεσμα να ανακοπεί η ροή των μαθητών αυτών προς τα τουρκικά πανεπιστήμια και να αποκτήσει για πρώτη φορά η μειονότητα πλούσιο επιστημονικό δυναμικό, που έχει φθάσει να αριθμεί σήμερα τους 900 εγγεγραμμένους επιστήμονες. Το 1999 από την κυβέρνηση Σημίτη καταργήθηκε το άρθρο 19 του κώδικα της ελληνικής ιθαγένειας, που με πρόσχημα τη διάταξη περί αλλογενών είχε προκαλέσει την αφαίρεση της ιθαγένειας χιλιάδων μουσουλμάνων πολιτών της Θράκης μετά το 1974.

Η Θράκη, περιοχή ευαίσθητη όπου κατά το παρελθόν κυριαρχούσαν φόβοι και ανασφάλειες, μετατράπηκε σε ασφαλές πεδίο ανάπτυξης οικονομικών δραστηριοτήτων, αδυνατίζοντας τις εθνικιστικές πολώσεις του παρελθόντος.

Ποτέ όμως οι μουσουλμάνοι της Θράκης δεν έπαψαν να κουβαλούν την ιδιοσυστασία και το βάρος του μειονοτικού που συνέχεται από δύο πατρίδες και ζει ανάμεσα σε δύο κράτη, τα συμφέροντα των οποίων πολλές φορές συγκρούονται μεταξύ τους. Και πάντοτε τα βήματά τους διακρίνονταν από συστολή και μια εναγώνια προσπάθεια ώστε να αποβάλουν το αίσθημα της μειονεκτικότητας που συνόδευε από δεκαετίες στο υποσυνείδητό τους τη μειονοτική τους ταυτότητα.

Τον Μάιο του 2004 επισκέφθηκε την Κομοτηνή ο νεοεκλεγμένος τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν και μιλώντας ενώπιον πολυπληθούς ομάδας μειονοτικών της Θράκης, τούς ζήτησε να μην απεμπολήσουν την ταυτότητά τους και τη θρησκευτική τους συνείδηση, αλλά ταυτόχρονα να εργασθούν για το καλό της Ελλάδας και να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που τους έδινε η συμμετοχή της χώρας μας στον σκληρό πυρήνα της ΕΕ. Ηταν ένα σαφές μήνυμα αποδοκιμασίας διαφόρων σκληροπυρηνικών εθνικιστικών στοιχείων που επένδυαν στην επαναφορά σε μια σκληρή τουρκική ατζέντα όπως αυτή της περιόδου 1989-1995.

Η οικονομική κρίση μετά το 2008, η εισαγόμενη από την Τουρκία ισλαμοποίηση ευρύτερων κοινωνικών ομάδων στη Θράκη ως αποτέλεσμα της εφαρμοζόμενης πολιτικής του κυβερνώντος κόμματος AKP, η εμφάνιση έντονων επιρροών θρησκευτικών ταγμάτων όπως εκείνο του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν και στις τάξεις της μειονότητας, η εκτεταμένη δημιουργία των εξωσχολικών κατηχητικών μαθημάτων (Κουράν Κουρσού) που απευθύνονταν σε εκατοντάδες μαθητές μειονοτικών δημοτικών σχολείων, η ένδυση με την παραδοσιακή ισλαμική μαντίλα ολοένα και περισσότερων νεαρών κοριτσιών ως ένδειξη θρησκευτικής αφοσίωσης και η οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας που συνδυάστηκε με ενεργότερο ενδιαφέρον για τους «ομογενείς» της Δυτικής Θράκης, άλλαξε και πάλι τα κοινωνικά δεδομένα της περιοχής. Υπήρξε όμως και μία αίσθηση ανεκπλήρωτων υποσχέσεων από την ελληνική πολιτική τάξη για τους πολίτες της μειονότητας. Αυτά οδήγησαν σε μια υπαναχώρηση, σε μια συντηρητική αναδίπλωση και στην αναβίωση διαχωριστικών γραμμών του παρελθόντος. Παρά το γεγονός ότι στις εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου 2012 η μειονότητα στράφηκε προς αριστερά πολιτικά κόμματα, αναδεικνύοντας δύο βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ σε Ξάνθη και Ροδόπη και τη ΔΗΜΑΡ με το μεγαλύτερο ποσοστό της πανελλαδικά στη Ροδόπη, η ατζέντα παρέμενε επί της ουσίας πολύ πιο κλειστοφοβική σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία.