Αν είναι κάτι που αποτελεί σήμα κατατεθέν του Κυπριακού περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, αυτό είναι οι κατά καιρούς χαμένες ευκαιρίες για επιστροφή της Αμμοχώστου. Γνωστή και ως πόλη-φάντασμα, η Αμμόχωστος ήταν μέχρι το 1974 το τουριστικό, εμπορικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της Κύπρου. Αμέσως μετά την τουρκική εισβολή ένα τμήμα της κατεχόμενης πλέον πόλης περιφράχθηκε από την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Εκτοτε η Αγκυρα χρησιμοποιεί τα συρματοπλέγματα της νεκρής πόλης ως διαπραγματευτικό χαρτί που βγάζει και ξαναβάζει στο μανίκι κατά βούληση…

ΩΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΜΑ. Η πόλη δεν ήταν στους αρχικούς κατοχικούς σχεδιασμούς της Αγκυρας, γι’ αυτό και δεν εποικίστηκε. Επανειλημμένα χρησιμοποιήθηκε ως διαπραγματευτικό χαρτί από την Τουρκία, αρχικά για την άρση του εμπάργκο αγοράς όπλων από τις Ηνωμένες Πολιτείες που είχε επιβάλει η Ουάσιγκτον στην Αγκυρα το 1974 και στη συνέχεια για το άνοιγμα του αεροδρομίου της Λευκωσίας.

Το 1978 ο Ραούφ Ντενκτάς είχε προτείνει την επιστροφή της Αμμοχώστου ως αντάλλαγμα για την επανέναρξη συνομιλιών για το Κυπριακό, όμως το πακέτο των προτάσεών του είχε απορριφθεί από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Η επανεγκατάσταση κατοίκων στην περιοχή προβλεπόταν και από το αμερικανοβρετανικό σχέδιο του 1978, το οποίο απορρίφθηκε από τους Ελληνοκυπρίους. Ακολούθησαν και άλλες προτάσεις, όπως η δέσμη ιδεών που είχε υποβάλει το 1992 ο τότε γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Μπούτρος Μπούτρος Γκάλι, βάσει των οποίων η Αμμόχωστος θα ετίθετο υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών και θα ετοιμαζόταν πρόγραμμα δράσης για απόδοση της πόλης στους κατοίκους της. Πιο πρόσφατα, το σχέδιο Ανάν προνοούσε για την επιστροφή των κατοίκων της Αμμοχώστου τον Αύγουστο του 2014.

«ΚΛΕΙΔΙ». Η προοπτική επαναλειτουργίας της Αμμοχώστου επανέρχεται ως το κλειδί στις συνομιλίες για το Κυπριακό, καθώς συμπεριλαμβάνεται στα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) που έχει προτείνει ο Νίκος Αναστασιάδης και τα οποία έχουν τις ευλογίες των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η ελληνοκυπριακή πλευρά επιδιώκει να συμφωνηθούν συγκεκριμένες κινήσεις, όπως μία συμφωνημένη ανακοίνωση ανάμεσα στις δύο κοινότητες η οποία θα προβλέπει τη συγκρότηση ομάδας διεθνών εμπειρογνωμόνων που θα εισέλθουν στην πόλη-φάντασμα για να εκτιμήσουν τη σημερινή της κατάσταση και να εκπονήσουν σχέδιο ανοικοδόμησης υπολογίζοντας το κόστος. Η τουρκική πλευρά, ωστόσο, δηλώνει ότι η επιστροφή της Αμμοχώστου είναι μέρος της τελικής λύσης, ενώ φαίνεται πλέον να σκληραίνει τη στάση της στο εδαφικό. Υπενθυμίζεται ότι πριν από μερικές ημέρες ο υπουργός Εξωτερικών του ψευδοκράτους Οζντίλ Ναμί δήλωσε ότι η τουρκοκυπριακή ηγεσία δεν θα δώσει το πράσινο φως για την επιστροφή των εδαφών που προέβλεπε το σχέδιο Ανάν.