Γιατί το ΚΚΕ αποκηρύσσει τον Χαρίλαο Φλωράκη

Το ΚΚΕ μεταλλάσσεται σε κάτι άλλο; Το ερώτημα αυτό ήδη είχε τεθεί στον προσυνεδριακό διάλογο, ενόψει του πρόσφατου 19ου Συνεδρίου του κόμματος και είχε απαντηθεί καταφατικά. Για ορισμένους που γνωρίζουν τα πράγματα από μέσα η μεταλλαγή αυτή έχει ήδη συντελεστεί με τις αποφάσεις αυτού του συνεδρίου και είχε προετοιμαστεί σιωπηρά όλα τα προηγούμενα χρόνια. Αλλά αν υπάρχει μετάλλαξη του ΚΚΕ, το καινούργιο κόμμα που δημιουργείται ή θα δημιουργηθεί τι ακριβώς θα είναι; Η απάντηση που ώς τα τώρα δίνει ο Περισσός –χωρίς να κάνει λόγο για μετάλλαξη αλλά για αποκατάσταση του επαναστατικού του χαρακτήρα –αφορά μόνο το τι δεν είναι ή δεν θέλει να είναι το σημερινό ΚΚΕ. Κι αυτή η απάντηση προκύπτει άμεσα από τον συνδυασμό ορισμένων παλιότερων και μερικών πρόσφατων κειμένων του.

Η αλλαγή στα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του ΚΚΕ άρχισε να φαίνεται από το 18ο Συνέδριό του, με το κείμενο που εγκρίθηκε και έφερε τον τίτλο «Εκτιμήσεις και Συμπεράσματα από τη Σοσιαλιστική Οικοδόμηση στον 20ό αιώνα, με επίκεντρο την ΕΣΣΔ. Η αντίληψη του ΚΚΕ για το Σοσιαλισμό». Το κείμενο αυτό ανέτρεπε όλη την προηγούμενη αντίληψη του κόμματος για τον σοσιαλισμό και την αντικαθιστούσε με μια καινούργια που πολλοί τη χαρακτήρισαν νεοσταλινική και άλλοι «σοσιαλισμό του στρατώνα». Η συνέχεια δόθηκε με τον Β’ τόμο του Δοκιμίου της ιστορίας του κόμματος (1949-1968) που εγκρίθηκε από πανελλαδική κομματική συνδιάσκεψη το καλοκαίρι του 2011. Τη φιλοσοφία αυτών των αλλαγών υιοθέτησε και συγκεκριμενοποίησε στην πολιτική συμπεριφορά του κόμματος το τελευταίο 19ο Συνέδριο με τις αποφάσεις του.

Η κομματική ιστορία

Σήμερα το ΚΚΕ, μέσα από τα κείμενα που προαναφέραμε –τα παλιότερα και τα τωρινά -, με τις νέες ιστορικές προσεγγίσεις του αναθεωρεί πλήρως το παρελθόν του και αποστασιοποιείται και από την ιστορία του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Συγκεκριμένα:

n Θεωρεί πως όλα τα κομματικά προγράμματα πριν από το 1991 κινούνταν σε λάθος βάση, δεν ήταν επαναστατικά και επομένως λανθασμένη ήταν και η κομματική τακτική, δηλαδή η καθημερινή κομματική πολιτική. Βασική αιτία για την επιλογή λαθεμένων προγραμμάτων, το κείμενο του Πολιτικού Γραφείου (ΠΓ), που δημοσιεύεται στην τελευταία ΚΟΜΕΠ, θεωρεί την πολιτική της Κομμουνιστικής Διεθνούς και τις επιδράσεις του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ (1956). Γράφει το κείμενο του ΠΓ: «Στα περισσότερα προγράμματά του (σ.σ.: το ΚΚΕ) διατύπωνε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο τη λαθεμένη στρατηγική των σταδίων, υπό την καθοδήγηση και της ΚΔ. Στην πορεία επίσης έπαιξε ρόλο το 7ο Συνέδριο της Διεθνούς για το αντιφασιστικό μέτωπο, οι εκτιμήσεις για τους παράγοντες που έπαιξαν ρόλο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στη νίκη της σοσιαλιστικής εξουσίας στις 8 χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, που υποτιμούσαν τον καθοριστικό ρόλο του Κόκκινου Στρατού που στήριξε τα λαϊκά κινήματα. Αποφασιστικό ρόλο έπαιξε η δεξιά οπορτουνιστική στροφή του ΚΚΣΕ το 1956». Η αποστασιοποίηση από τη μήτρα του σύγχρονου κομμουνισμού, δηλαδή την Κομμουνιστική Διεθνή κ.λπ., είναι κάτι περισσότερο από εμφανής.

n Θεωρεί λαθεμένες τις κομματικές επιλογές για τη δημιουργία του ΕΑΜ, της ΕΔΑ και του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου. Λαθεμένη θεωρεί και την πολιτική των λαϊκών μετώπων που είχαν στόχο την αντιμετώπιση του φασισμού στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’30. Στο κείμενο του ΠΓ σημειώνεται για πείρα του Λαϊκού Μετώπου, του ΕΑΜ, της ΕΔΑ και μερικότερων συνεργασιών στην προδικτατορική περίοδο: «Πρόκειται στην ουσία για σχήματα πολιτικής συνεργασίας που καταργούν την ιδεολογική και πολιτική αυτοτέλεια του Κόμματος, όπως άλλωστε συνέβη με την περίπτωση της ΕΔΑ και της ίδρυσης του «Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου»». Ετσι, αρνείται κάθε μορφή πολιτικών συμμαχιών ακόμη και συμπράξεων με επιμέρους αιτήματα (δημοκρατικά, αντιφασιστικά κ.ο.κ.) στέλνοντας στο πυρ το εξώτερον όλες τις πολιτικές συμμαχίες –μικρές ή μεγάλες –του παρελθόντος, ακόμη και τις απόπειρες πολιτικών συμμαχιών.

n Αρνείται κάθε μορφή κυβερνητικής συνεργασίας ή την επιδίωξή της –με οποιαδήποτε πολιτική δύναμη, δεξιά ή αριστερή –στο έδαφος του καπιταλισμού και αποδοκιμάζει ανάλογες πολιτικές κινήσεις του κόμματος στο παρελθόν όπως αυτή του 1944 με τη συμμετοχή στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Γ. Παπανδρέου ή εκείνη του 1989 με τις κυβερνήσεις Τζαννετάκη και Ζολώτα.

n Διακηρύσσει πως το κόμμα μόνο μία επιδίωξη μπορεί να έχει: Τη σοσιαλιστική επανάσταση. Ενδιάμεσες – μεταβατικές καταστάσεις προς τον σοσιαλισμό δεν αναγνωρίζει, με αποτέλεσμα να αποκηρύσσει όλο το κομματικό παρελθόν που βρίθει τέτοιων πολιτικών επεξεργασιών και πολιτικών πρακτικών.

n Αποκηρύσσει μετά βδελυγμίας τη θεωρία του εξαρτημένου ελληνικού καπιταλισμού στην οποία στηρίχθηκε όλη η πολιτική του κόμματος από ιδρύσεώς του και μέχρι πρόσφατα. Μια πολιτική που έχει τη βάση και την ανάπτυξή της στις αναλύσεις του Λένιν για τον σύγχρονο καπιταλισμό, στις επεξεργασίες της Κομμουνιστικής Διεθνούς και σε επεξεργασίες ελλήνων επιστημόνων όπως αυτή του Δ. Μπάτση (εκτελεσμένου συντρόφου του Μπελογιάννη) για τη βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα.

n Πιστεύει πως η μόνη σωστή πολιτική για το ΚΚΕ, σε καθημερινό και σε προγραμματικό επίπεδο, είναι αυτή που χαράχτηκε μετά το 1991 όταν στο τιμόνι του κόμματος ήταν η κ. Παπαρήγα.

Ο Περισσός μοιάζει σήμερα να αποδέχεται ότι είναι μόνο μια τυπική συνέχεια του παλιού ΚΚΕ και των αντίστοιχων ΚΚ ανά τον κόσμο. Το τι δεν θέλει να είναι μας το έχει πει. Το τι θέλει να είναι θα το μάθουμε, μάλλον, με τον καιρό. Στην καθημερινή του πολιτική πρακτική εμφανίζεται με μια διάθεση πλήρους αποχωρητισμού από τα τεκταινόμενα, κριτικής εκ του μακρόθεν και περιχαράκωσης. Πολλοί αξιολογούν αυτήν την επιλογή του ΚΚΕ ως γραμμή άμυνας για την επιβίωσή του ύστερα από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης και των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού. Αλλοι βλέπουν κυρίαρχο το φοβικό σύνδρομο μιας ηγεσίας που έχει πλήρη επίγνωση ότι είναι κατώτερη των περιστάσεων και ορισμένοι δίνουν την ερμηνεία πως όλα αυτά είναι το αποτέλεσμα της πλήρους γραφειοκρατικοποίησης του κόμματος. Ολοι πάντως συμφωνούν ότι αυτό δεν είναι το ΚΚΕ που γνωρίσαμε στα 95 χρόνια της ιστορίας του.

Το ΚΚΕ και ο Φλωράκης

Οι νεότερες εκτιμήσεις του ΚΚΕ και ειδικότερα το κείμενο του ΠΓ για την περίοδο 1968-1991 απαξιώνουν πλήρως την εποχή που γενικός γραμματέας ήταν ο Χαρίλαος Φλωράκης. Στο κείμενο του ΠΓ θεωρούνται λανθασμένες οι προγραμματικές επεξεργασίες του 9ου (1973) και του 10ου (1978) Συνεδρίου του κόμματος, οι επεξεργασίες του 11ου (1982) και ειδικά του 12ου Συνεδρίου που είχαν προγραμματικό χαρακτήρα. Ακόμη, ως λανθασμένη επιλογή αποκηρύσσεται η πολιτική συμμαχιών μέσα στη δικτατορία, η προσπάθεια συνεργασίας με το ΠαΣοΚ πριν από το 1981 αλλά και για ένα διάστημα μετά η επιλογή της συγκρότησης του ενιαίου συνασπισμού το 1989 και όσα ακολούθησαν. Στην ουσία δεν υπάρχει τίποτα από την περίοδο Φλωράκη που να αξιολογείται θετικά και η ριζική πολιτική διαφορά της σημερινής ηγεσίας με τον τρόπο που εκείνος οδήγησε το ΚΚΕ είναι κάτι περισσότερο από εμφανής.

Για τους περισσότερους ο Χαρίλαος Φλωράκης είναι ο ηγέτης που κατέστησε το ΚΚΕ ουσιαστική πολιτική δύναμη στη μεταπολιτευτική Ελλάδα και δεν είναι λίγοι εκείνοι που συγκρίνουν την προσφορά του με αυτήν του Ν. Ζαχαριάδη, δεδομένου ότι ο τελευταίος άνδρωσε το ΚΚΕ στον Μεσοπόλεμο.

Είναι αλήθεια ότι ο τρόπος με τον οποίο πολιτεύεται η σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ δεν έχει καμία σχέση με τον τρόπο που ασκούσε πολιτική το ΚΚΕ επί Χαρίλαου Φλωράκη και με τις αντιλήψεις του ίδιου. Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα από συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» και στον αείμνηστο Γιάννη Διακογιάννη («ΝΕΑ», 20/3/1999). Ελεγε ο Χαρίλαος Φλωράκης για την πολιτική συμμαχιών του ΚΚΕ: «Θέμα αρχής, που να αποκλείει τη συνεργασία με άλλα κόμματα, δεν υπάρχει. Η ιστορία του επαναστατικού κινήματος σε όλο τον κόσμο, αλλά και στη χώρα μας έχει πολλά παραδείγματα συνεργασίας, φυσικά στη βάση συγκεκριμένων στόχων και επιδιώξεων, που η πραγματοποίησή τους ωφελεί τον τόπο και τον λαό. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα σ’ εμάς είναι το ΕΑΜ. Βέβαια, το θέμα των συνεργασιών με άλλα κόμματα δεν το βλέπουμε στενά συνδεδεμένο με τις εκλογές. Το ΚΚΕ δεν είναι και δεν υπήρξε ποτέ εκλογικός μηχανισμός, αλλά ένα μαχητικό επαναστατικό πολιτικό κόμμα, με όλη τη σημασία της λέξης. Μια πολιτική συνεργασία πρέπει να στηρίζεται σε ένα κοινό πολιτικό πρόγραμμα. Με τη συμφωνία πρέπει να επιδιώκεις μαζί με ένα άλλο κόμμα ή μια άλλη πολιτική κίνηση την από κοινού πραγματοποίηση ενός ή περισσότερων λαϊκών ή εθνικών στόχων».