Κοιτούσα το πρωθυπουργικό μέγαρο και δεν το πίστευα. Η περίφραξη είχε ξηλωθεί και σε κάθε είσοδο ήταν ένας μόνο ασφαλίτης. Τέσσερις δηλαδή όλοι και όλοι. Στις γωνίες γύρω γύρω μπορούσες να διακρίνεις ακόμη 3-4 αστυνομικούς με μαύρες στολές εκστρατείας. Το τελειωτικό «χτύπημα» το πήρα βράδυ Σαββάτου. Στο γήπεδο της πόλης θα έπαιζαν τα Τίρανα με την Παρτιζάν, σαν να λέμε Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός. Οι οπαδοί, βαμμένοι με τα χρώματα του πολέμου, περνούσαν σε σχηματισμούς έξω από το πρωθυπουργικό γραφείο. Καπνογόνα, κορναρίσματα, συνθήματα και δάδες αναμμένες. Σκεφθείτε δηλαδή τους βάζελους να περνάνε από την Ηρώδου Αττικού και από πίσω στη Στησιχόρου να περνάνε οι γαύροι. Χωρίς περίφραξη, ΜΑΤ, ασπίδες και δακρυγόνα. Τέλος πάντων… Ο λόγος που πήγα στα Τίρανα δεν ήταν για να ελέγξω τα μέτρα ασφαλείας του πρωθυπουργικού γραφείου. Αναζητούσα τα «Ελληνάκια». Τα παιδιά δηλαδή που γεννήθηκαν στην Ελλάδα από αλβανούς γονείς, πήγαν σχολείο στην Κυψέλη, τα Χανιά, την Τούμπα και τώρα η κρίση τα έφερε βίαια πίσω στα πατρογονικά τους. Σας μιλάω για πολύ κλάμα. Αλλωστε πολλά από αυτά τα παιδιά δεν μιλάνε καλά καλά αλβανικά. Στην Ελλάδα είναι οι φίλοι τους. Και πατρίδα είναι η παιδική μας ηλικία, που λέει και μια ταινία. «Και τώρα εμείς έχουμε δύο πατρίδες», θα μου πουν τα «Ελληνάκια» στο Αρσάκειο Τιράνων. Τον Εντι Ράμα τον είχα ξαναδεί πριν από πολλά χρόνια, όταν ήταν δήμαρχος. Δεν είχαμε μιλήσει, αλλά τον παρακολουθούσα. Ζωγράφος και μπασκετμπολίστας στα νιάτα του, έβαψε τις παλιές πολυκατοικίες των Τιράνων όταν βγήκε δήμαρχος. «Αφού δεν μπορώ να αλλάξω τη ζωή τους, να αλλάξω τη διάθεσή τους», είχε δικαιολογηθεί τότε. Και μετά φύτεψε, με χορηγίες ιδιωτών, χιλιάδες δέντρα σε κάθε ελεύθερο χώρο των Τιράνων. Το βράδυ πριν από τη συνάντησή μας τον είδα τυχαία στο δρόμο. Προχωρούσε σχεδόν τρέχοντας, βυθισμένος στις σκέψεις του, ενώ οι δύο σωματοφύλακές του τον ακολουθούσαν ασθμαίνοντας. Ηταν οι ημέρες που οι αντίπαλοί του τον κατηγορούσαν για «φλερτ με τους οθωμανούς εισβολείς» ενόψει της συνάντησης που θα είχε στο Κόσοβο με τον Ταγίπ Ερντογάν.

Είναι αλήθεια ότι στο παλιό σας γραφείο υπήρχε μια αρμαθιά από σκόρδα;

Ηταν στον διάδρομο του δημαρχείου, όχι στο γραφείο μου. Στην Αλβανία έχουμε παράδοση να βάζουμε σκόρδα όταν φτιάχνουμε καινούργιο σπίτι. Κι εγώ τα κράτησα στη θέση του πολυελαίου. Ηταν σαν ένα γλυπτό.

Πιστεύετε στην κόλαση και τον παράδεισο; Ή όλα εδώ πληρώνονται;

Η κόλαση και ο παράδεισος είναι εδώ.

Να πάμε στα δύσκολα. Ελλάδα, Τουρκία, Αλβανία: είναι οι γωνίες ενός ισοσκελούς τριγώνου ή είναι ένα άνισο τρίγωνο, οπότε κάποιες χώρες είναι πιο κοντά;

Εγώ ξέρω ένα διαφορετικά τρίγωνο. Αποτελείται από Ελλάδα – Ιταλία – Τουρκία.

Και η θέση της Αλβανίας;

Στη μέση. Ιταλία, Ελλάδα και Τουρκία είναι οι στρατηγικοί μας εταίροι στην περιοχή. Είναι τρεις χώρες με μεγάλο ειδικό βάρος εξαιτίας και της συμμετοχής τους στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Και έχουμε ιστορικές σχέσεις και με τις τρεις αυτές χώρες.

Να υποθέσω ότι θα προτείνετε και στους Ελληνες ένα κοινό Υπουργικό Συμβούλιο Αλβανίας – Ελλάδας, όπως προτείνατε και στους Τούρκους;

Την έχουμε κάνει ήδη αυτή την πρόταση.

Και τι σας απάντησαν από την Αθήνα;

Η απάντηση είναι θετική. Σημασία έχει το πότε θα πραγματοποιηθεί.

Φαντάζομαι ότι σκέφτεστε τα Βαλκάνια ως μια περιοχή ειρήνης, χωρίς αλλαγές συνόρων, με τους λαούς να έχουν φιλικές σχέσεις. Υπάρχουν μερικά αγκάθια όμως…

Βαλκάνια χωρίς αγκάθια δεν είναι Βαλκάνια. Αν και τη χρονιά που έρχεται, το 2014, θα υπάρχει ειρήνη ανάμεσα σε όλα τα κράτη των Βαλκανίων. Και αυτό είναι κάτι σπάνιο για την περιοχή μας.

Να μιλήσουμε όμως για τα αγκάθια. Ενα είναι το όνομα της ΠΓΔΜ. Υπάρχουν στη FYROM πολλοί άνθρωποι που προσβλέπουν στην Αλβανία, έχουν το ίδιο γένος με εσάς. Πώς πιστεύετε ότι πρέπει να λυθεί το πρόβλημα με το όνομα των Σκοπίων;

Είναι ένα συμβολικό θέμα. Βέβαια, στην κοινή μας ιστορία πολλές φορές τα σύμβολα ήταν η αιτία για να μείνουμε όμηροι του παρελθόντος. Σήμερα όμως είναι μια άλλη εποχή. Αρκεί να σας θυμίσω πως πλέον οι Αλβανοί και οι Σέρβοι του Κοσόβου έχουν κάνει ειρήνη μεταξύ τους, για να καταλάβετε πόσα πράγματα έχουν αλλάξει. Η μεγάλη πρόκληση για τους ηγέτες σήμερα σε όλα τα κράτη είναι να προχωράμε με το βήμα της εποχής.

Μου απαντάτε όμορφα, αλλά δεν μου απαντάτε επί της ουσίας. Να σας ρωτήσω ευθέως, τα Σκόπια πρέπει να έχουν μια ονομασία που θα τα προσδιορίζει γεωγραφικά ή εθνολογικά;

Αυτό δεν είναι δικό μας πρόβλημα και ούτε δικό μου. Μάλιστα πιστεύω ότι αυτό δεν θα έπρεπε να είναι το πρόβλημα.

Ηρθα στα Τίρανα και συνάντησα πολλά παιδιά που μιλάνε τα ελληνικά καλύτερα από τα αλβανικά. Αυτό είναι ένα πρόβλημα για την Αλβανία ή είναι μια ευχή;

Το γεγονός ότι γυρίζουν πίσω παιδιά με γνώση της ελληνικής γλώσσας φυσικά και δεν είναι πρόβλημα. Είναι ένα επιπλέον προσόν για όλους μας. Οσο περισσότερες γλώσσες γνωρίζουν σήμερα οι νέοι τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχουν να επιβιώσουν στα δύσκολα. Αυτό που είναι σημαντικό τώρα για μας είναι να εξασφαλίσουμε εργασία σε αυτούς που γυρίζουν.

Πολλά από αυτά τα παιδιά ήταν σημαιοφόροι στα ελληνικά σχολεία, είχαν σηκώσει την ελληνική σημαία και τα ακούς σήμερα να λένε ότι «εγώ έχω δύο πατρίδες, την Αλβανία και την Ελλάδα». Αυτά τα παιδιά είναι γέφυρα για τις δύο χώρες ή είναι ένα αγκάθι;

Αποτελούν απολύτως γέφυρα.

Είναι τα νέα Βαλκάνια;

Ελπίζουμε.

Οι μειονότητες στην Αλβανία, οι Ελληνες του Νότου, ακόμα και οι Ρομά, είναι στοιχείο πλούτου για την Αλβανία ή είναι πρόβλημα;

Ακούστε. Στην Αλβανία δεν έχουν υπάρξει ποτέ προβλήματα με τους Ελληνες της μειονότητας. Η Αλβανία είναι το μόνο κράτος που δεν παρέδωσε κανέναν Εβραίο στους Ναζί. Και σήμερα οι Σέρβοι του Κοσόβου απολαμβάνουν ίδια δικαιώματα με τους Αλβανούς που είναι η πλειοψηφία. Το πρόβλημα των Βαλκανίων είναι πως ο χάρτης των κρατών δεν αντιστοιχεί με τον χάρτη των εθνοτήτων και υπάρχουν δύο δρόμοι: ο παλαιός που λέει πως η αναντιστοιχία μετατρέπεται σε διένεξη και ο καινούργιος δρόμος που λέει πως οι αναντιστοιχίες γίνονται γέφυρες που μας συνδέουν.

Ποιον ξένο ηγέτη, εκτός από τον Τόνι Μπλερ που έχει αναλάβει εθελοντικά σύμβουλός σας, έχετε ως πρότυπο;

Δεν είμαι σε ηλικία που προσπαθώ να μοιάσω σε κάποιον. Μπορώ μόνο να μοιάσω στον εαυτό μου.

Αν κάποιος άκουγε τις ριζοσπαστικές, εναλλακτικές ιδέες που έχετε προβάλει κατά καιρούς, θα μπορούσε να σας χαρακτηρίσει ως τον Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ των Βαλκανίων.

Είναι φίλος και τον εκτιμώ πολύ. Αλλά είμαι πολύ μικρός μπροστά του, παρότι είμαι πολύ πιο ψηλός. Στα θέματα περιβάλλοντος πάντως πιστεύω ακριβώς τα ίδια που πιστεύει και εκείνος.

Αρα, φαντάζομαι, θα γκρεμίσετε τη μισή Αλβανία τώρα που βγήκατε Πρωθυπουργός;

Οχι, αλλά η δύναμη της Αλβανίας, όπως άλλωστε και η δύναμη της Ελλάδας, είναι η ομορφιά της. Και εγώ θα κάνω τα πάντα για να αναδείξω αυτή την ομορφιά.

Μια από τις πρώτες σας αποφάσεις είναι ότι ακυρώσατε τη συμφωνία που είχε κάνει ο Μπερίσα και επέτρεπε στους Ιταλούς να θάβουν τα απόβλητά τους στην Αλβανία. Λέτε να μπορέσουμε να συνεννοηθούμε στα Βαλκάνια για το μείζον θέμα της διαχείρισης των σκουπιδιών και των αποβλήτων;

Σε πρώτη φάση εμείς πρέπει να ασχοληθούμε με τα δικά μας σκουπίδια. Και για όσο καιρό έχουμε αυτό το μεγάλο πρόβλημα με τα απόβλητα, δεν μπορούμε να δώσουμε μαθήματα στους άλλους.

Τους τρεις αυτούς μήνες που είστε Πρωθυπουργός ποια προβλήματα της Αλβανίας σκέφτεστε πιο συχνά;

Πρώτο είναι το πρόβλημα των σχέσεων με τον… εαυτό μας. Η προστασία δηλαδή του φυσικού μας περιβάλλοντος. Μετά πρέπει να μάθουμε να συνυπάρχουμε. Να σεβόμαστε δηλαδή ο ένας τον άλλον ακόμη και όταν δεν συμφωνούμε. Και τέλος είναι ο εκσυγχρονισμός της χώρας. Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα σύγχρονο κράτος, όπου οι θεσμοί θα είναι λιγότερο συνδεδεμένοι με τους ανθρώπους και όλοι θα είναι ίσοι απέναντι στους νόμους και το Σύνταγμα.

Και τα τρία προβλήματα των Βαλκανίων;

Για τα Βαλκάνια το πρώτο ζητούμενο είναι η συνεχής ειρήνη. Αυτή θα φέρει την οικονομική και κοινωνική πρόοδο των λαών της περιοχής. Το επόμενο σημαντικό θέμα αφορά την Ελλάδα. Να σας θέσω την αγωνία μου ως ερώτημα. Η Ελλάδα θα προωθήσει τη συνεργασία και την εξέλιξη της περιοχής αναλαμβάνοντας τον ρόλο που αντιστοιχεί σε μια χώρα που είναι παλαιό μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης; Και μετά είναι οι σχέσεις των Βαλκανίων με της Βρυξέλλες. Να πάψουν τα Βαλκάνια να είναι μια ομάδα φασαριόζικων και προβληματικών αγοριών που δεν μελετούν τα μαθήματά τους στο σπίτι και να γίνουν μια παρέα χωρών που θα εμφανιστεί στις Βρυξέλλες και θα έχει σχέδια για την πρόοδο στην περιοχή.

>> «Επρεπε εδώ να είχαμε πολύ περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις»

Πιστεύετε πολύ στην Ευρώπη, η Ευρώπη δεν ξέρω αν πιστεύει στον εαυτό της…

Ναι, αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα. Η Ευρώπη θα πλησιάσει το όνειρο εκείνων που τη δημιούργησαν; Ή θα γίνει ο εφιάλτης εκείνων που τη δημιούργησαν;

Πάντως, είναι ενδιαφέρον ότι ενώ κάποιοι σκέφτονται αν τους έχει ωφελήσει η συμμετοχή τους στη ζώνη του ευρώ, οι Αλβανοί αγωνιούν να αποκτήσουν το ευρώ.

Εμείς ποτέ δεν αναρωτιόμαστε γι’ αυτό το θέμα. Εμείς θέλουμε να είμαστε στην Ευρώπη με κάθε κόστος.

Η παρουσία τόσων ελληνικών επιχειρήσεων στα Τίρανα αλλά και σε ολόκληρη την Αλβανία είναι κάτι που σας ευχαριστεί;

Πιστεύω πως έπρεπε να είχαμε πολύ περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις στην Αλβανία.

Στο χέρι σας είναι, ανοικοδομώντας τώρα την Αλβανία, να δημιουργήσετε κάποια επιπλέον κίνητρα για τους έλληνες επιχειρηματίες.

Θα κάνουμε τα πάντα για να φέρουμε εδώ όσο το δυνατόν περισσότερες επιχειρήσεις γειτονικών κρατών. Γι’ αυτό και δίνουμε τόσο μεγάλη σημασία στις σχέσεις μας με την Ελλάδα, την Ιταλία και την Τουρκία.

Εχετε πολιτικούς φίλους στην Αθήνα; Εννοώ ανθρώπους που μπορείτε να τους τηλεφωνήσετε ένα βράδυ και να τους ζητήσετε μια συμβουλή;

Σε όλα τα κόμματα στην Αθήνα έχω πολιτικούς φίλους. Εκτός των νεοναζιστών που τους θεωρώ μια μεγάλη ατυχία για την Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Γιατί εδώ στην Αλβανία έχουμε μια παροιμία που λέει «βλέπει το σταφύλι το σταφύλι και ωριμάζει». Το πρόβλημα λοιπόν με τους νεοναζί δεν είναι μόνο δικό σας αλλά και δικό μας και όλων των λογικών ανθρώπων της ευρωπαϊκής κοινωνίας.

Στα γεράματα θα ξαναρχίσετε να ζωγραφίζετε;

Δεν έχω σταματήσει να ζωγραφίζω.

Δηλαδή να υποθέσω πως τα κουρασμένα μάτια έχουν να κάνουν με βραδινή ζωγραφική;

Οχι, όχι. Τα μάτια μου όταν ζωγραφίζω ξεκουράζονται.

Αλλάζουν τα αγαπημένα σας χρώματα με τα χρόνια;

Δεν έχω αγαπημένα χρώματα. Η ομορφιά των χρωμάτων δεν βρίσκεται στο καθένα ξεχωριστά αλλά στο πώς συνδυάζονται. Οπως οι χώρες των Βαλκανίων.

Τελευταία Νέα