Αναζήτηση
Μπορεί να φαίνεται παράξενο, αλλά η επιχειρηματική δραστηριότητα ήταν πάντοτε σύμφυτη των κομμουνιστικών κομμάτων. Η φύση αυτών των κομμάτων, η αντιπαλότητά τους με το αστικό καθεστώς και ο τύπος οργάνωσής τους –ότι είναι δηλαδή ολοκληρωμένοι πολιτικοί σχηματισμοί, με πλήθος οργανώσεων, πέρα από τις στενά κομματικές, στη βάση της κοινωνίας και με μηχανισμό επαγγελματικών στελεχών –καθιστούσαν την πολιτική λειτουργία και τη δράση τους αρκετά δαπανηρή. Περισσότερο δαπανηρή από οποιοδήποτε άλλο συστημικό κόμμα. Αν και τα κομμουνιστικά κόμματα είχαν πάντοτε ένα ευρύτατο και σταθερό δίκτυο για την οικονομική τους ενίσχυση, μέσω των μελών, των οπαδών και των φίλων τους, τα χρήματα αυτά ποτέ δεν επαρκούσαν για να καλύψουν τη χρηματοδότηση της πολιτικής τους δραστηριότητας. Ετσι τους ίδιους πόρους των κομμουνιστικών κομμάτων ιστορικά συμπλήρωναν δύο βασικές πηγές άντλησης χρηματοδότησης. Η μία ήταν η διεθνής οικονομική βοήθεια που ελάμβαναν από τις ξένες οργανώσεις και τις χώρες ομοϊδεατών (Κομμουνιστική Διεθνής, Σοβιετική Ενωση, χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού) και η άλλη η δική τους επιχειρηματική δραστηριότητα. Από τον κανόνα αυτόν δεν ξέφυγε ούτε το ΚΚΕ, το οποίο το 1991, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης και των καθεστώτων του ανατολικού μπλοκ, παραδέχθηκε επισήμως ότι λειτουργούσε στη Μόσχα ταμείο οικονομικής στήριξης των κομμουνιστικών κομμάτων από το οποίο ελάμβανε χρηματοδότηση και το ίδιο.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς γνώστης της ιστορίας του ΚΚΕ για να διαπιστώσει ορισμένες από τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες. Τουλάχιστον αυτές που έχουν άμεση σχέση με την πολιτική του παρέμβαση και με την προπαγάνδα. Από ιδρύσεώς του αυτό το κόμμα είχε δική του εφημερίδα, δικό του θεωρητικοπολιτικό περιοδικό, δικό του εκδοτικό οίκο, ενώ κατά καιρούς συμπλήρωνε την πολιτική του παρέμβαση με την έκδοση περιοδικών που αφορούσαν τον πολιτισμό, την οικονομία, τις επιστήμες. Παράλληλα το ΚΚΕ φρόντιζε για την απρόσκοπτη έκδοση των εντύπων του, πράγμα που το οδηγούσε να αναπτύσσει δικό του τυπογραφικό εξοπλισμό. Ακόμη και σε καιρούς παρανομίας το ΚΚΕ φρόντιζε να έχει έναν στοιχειώδη παράνομο τυπογραφικό εξοπλισμό.
Αλλη επιχειρηματική δραστηριότητα –πέραν αυτής που προαναφέρθηκε και η οποία ήταν λίγο-πολύ φανερή –το ΚΚΕ δεν ήταν εύκολο να έχει σε όλες τις φάσεις της 95χρονης ιστορίας του. Επιδίωκε όμως να έχει με αφανή τρόπο, δηλαδή να μην προκύπτει από πουθενά ότι πρόκειται για δουλειά του κόμματος. Για να συμβεί αυτό χρειαζόταν να βρεθούν κατάλληλοι άνθρωποι, ικανοί για επιχειρήσεις, και προπαντός έμπιστοί. Σήμερα είναι πολύ δύσκολο να πει κάποιος πού δραστηριοποιήθηκε επιχειρηματικά το ΚΚΕ στο διάβα της ιστορίας του.
Η αφανής οικονομική δραστηριότητα επιλεγόταν για δύο λόγους. Σε καιρούς παρανομίας δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς και σε καιρούς νομιμότητας δεν υπήρχε άλλος τρόπος ώστε μια επιχείρηση του ΚΚΕ ή μια επιχείρηση στην οποία συμμετείχε να πετύχει τα μέγιστα αποτελέσματα. Αν γινόταν γνωστή η σχέση της με το κόμμα, θα έπληττε τη λειτουργία της.
Της φυλακής τα σίδερα
Το ΚΚΕ μπορεί να είναι το κόμμα που είχε στις τάξεις του τους πιο ανιδιοτελείς ανθρώπους και την πιο φτωχή πολιτική ηγεσία αλλά η διαφθορά δεν έλειψε από τις γραμμές του. Συνήθως όποιος κλέβει το κομματικό ταμείο διαγράφεται, αλλά ποτέ δεν καταλήγει στις αίθουσες των δικαστηρίων και στη φυλακή.
Ανθρωπος που ξέρει καλά τα πράγματα μας ανέφερε ότι το 1991 ηγετικό στέλεχος, που στην κρίση του 1990-1991 ήταν με την ομάδα των ανανεωτικών και αποχώρησε μαζί τους, αποκόμισε προς όφελός του ένα ποσό που μπορεί να έφτανε και τα 2,5 δισ. δραχμές. Το στέλεχος αυτό είχε στην ευθύνη του κομματικές εταιρείες που συναλλάσσονταν εμπορικά με τις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού. Οταν διαπίστωσε τις μεγάλες αλλαγές που έρχονταν στον κόσμο και στο ΚΚΕ, δίπλα στις κομματικές εταιρείες δημιούργησε παράλληλες δικές του στις οποίες και διοχέτευσε όλη την εμπορική δραστηριότητα των κομματικών. Πολλοί από τους συντρόφους του συναίνεσαν ή ανέχτηκαν την κλοπή γιατί πίστεψαν ή πήραν υποσχέσεις ότι τα χρήματα αυτά θα πήγαιναν για τους σκοπούς της πολιτικής τους ομάδας. Ο «σύντροφος» όμως αποσύρθηκε από την πολιτική και ανέπτυξε δική του επιχειρηματική δραστηριότητα στις νέες μορφές ενέργειας. Το ΚΚΕ δεν κινήθηκε ποτέ εναντίον του.
Μετά το 1991
Η πτώση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού ήταν μια οικονομική καταστροφή για το ΚΚΕ. Οι επιχειρηματικές του δραστηριότητες με αυτές τις χώρες τινάχτηκαν στον αέρα. Παρ’ όλα αυτά το κόμμα δεν χρεοκόπησε τότε.
Μετά το 1991 η φανερή επιχειρηματική δραστηριότητα φαίνεται να περιορίζεται στην έκδοση των κομματικών εντύπων, στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση του 902, στον εκδοτικό οίκο Σύγχρονη Εποχή και φυσικά στην Τυποεκδοτική, ναυαρχίδα της κομματικής επιχειρηματικότητας. Αργότερα, όταν εξαπλώθηκαν οι υπηρεσίες σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, το ΚΚΕ δημιούργησε τη Mini Price Phone. Μέσω αυτής διέθετε ομαδικά πακέτα κινητών τηλεφωνικών συνδέσεων της Cosmote. Παράλληλα, για μία περίοδο επιχείρησε να προωθήσει και σταθερές συνδέσεις τηλεφώνων σε συνεργασία με την Tellas.
Το 2003 επεκτάθηκε και στο μουσικό θέαμα ανοίγοντας στο Μεταξουργείο τη σκηνή Συρμός από την οποία –μέχρι το 2010 που έκλεισε –πέρασαν γνωστοί ερμηνευτές.
Η κρίση έδειξε ότι η οικονομική δύναμη του κόμματος βρισκόταν κυρίως στην Τυποεκδοτική.Το ΚΚΕ μετά το 1991 επιχείρησε να την ισχυροποιήσει και δεν δίστασε να απευθυνθεί στην επιχειρηματική τάξη.
Οι γνωρίζοντες λένε ότι επιδιώχθηκε δύο φορές σύμπραξη με μεγάλους επιχειρηματίες ώστε η Τυποεκδοτική να καταστεί το απόλυτο μονοπώλιο στον χώρο των εκτυπώσεων. Η πρώτη προσπάθεια έγινε το 1999 με επιχειρηματία που δραστηριοποιείται στις νέες τεχνολογίες. Το ντιλ τελικά δεν ολοκληρώθηκε γιατί το ΚΚΕ δεν ήθελε να παραιτηθεί από την κατοχή του πλειοψηφικού πακέτου των μετοχών.
Τη δεύτερη φορά, περί το 2006-2007, το νέο ντιλ ήταν με επιχειρηματία του εφοπλιστικού χώρου. Υπήρξε συμφωνία για επέκταση και εκσυγχρονισμό, με αγορά νέου υπερσύγχρονου τυπογραφείου και ανέγερση νέων κτιριακών εγκαταστάσεων για τη στέγασή του. Ο επιχειρηματίας ανέλαβε τον μηχανολογικό εκσυγχρονισμό και το ΚΚΕ τον κτιριακό. Ολοκληρώθηκαν και τα δύο αλλά το 2009 ο επιχειρηματίας αποχώρησε. Αφησε μάλιστα το τυπογραφείο στην Τυποεκδοτική χωρίς ποτέ να ζητήσει χρήματα από το ΚΚΕ. Η Τυποεκδοτική έμεινε να χρωστάει τα δάνεια που είχε πάρει για την επένδυση και πολύ γρήγορα, στα δάνεια προστέθηκαν και τα φέσια πελατών της.
Η προσπάθεια του ΚΚΕ να πουλήσει την επιχείρηση απέβη άκαρπη. Την πρώτη φορά, το 2010, επιχειρήθηκε να πουληθεί σε μεγαλοχαρτέμπορο ο οποίος έδινε καλά λεφτά αλλά το ΚΚΕ ζητούσε περισσότερα. Εναν χρόνο αργότερα, που το κόμμα πουλούσε κοψοχρονιά, οι υποψήφιοι δεν μπορούσαν να εξασφαλίσουν ρευστότητα. Ετσι η επιχείρηση έφτασε στο άρθρο 99 του πτωχευτικού κώδικα.
