Τίποτε δεν είναι πια το ίδιο. Η κυπριακή τραγωδία δηλητηρίασε το κλίμα στην Ευρώπη, αλλάζοντας τα δεδομένα στην Αθήνα όπου η διαπραγμάτευση με την τρόικα είναι ανοιχτή, ενώ επιβαρύνεται και η αριθμητική της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών. Τα γεγονότα του τελευταίου δεκαημέρου φανέρωσαν τις νέες ισορροπίες στην περιοχή μας, όπου οι Ρώσοι αποδείχθηκαν αμέτοχοι έναντι της Λευκωσίας και οι Ισραηλινοί τα ξαναβρήκαν με τους Τούρκους, οι οποίοι ζητούν διχοτόμηση της Κύπρου για το αέριο! Συμπέρασμα: το πολιτικοοικονομικό σενάριο του 2013 πρέπει να ξαναγραφεί.

«Μίλα μου βρώμικα» για την οικονομία

«Εγώ δεν έχω έναν Στουρνάρα. Εναν … έχω». Τάδε έφη, σε μια στιγμιαία έκρηξη, ο Νίκος Αναστασιάδης σε κατ’ ιδίαν κουβέντα με προκάτοχό του στην Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο Αναστασιάδης έχει προφανή ανάγκη εκτόνωσης. Τόσο κακό ξεκίνημα στο τιμόνι μιας χώρας έχει να ζήσει ο Ελληνισμός από τον Κώστα Σημίτη των Ιμίων το 1996. Φυσικά, υπάρχει και η αισιόδοξη νότα: μετά τα Ιμια τα πράγματα δεν πήγαν και τόσο άσχημα. Μπήκε η Ελλάδα στην ΟΝΕ και μερικά χρόνια αργότερα και οι Κύπριοι. Για να ξινίσει η οικονομική κατάσταση σε διάστημα μερικών ετών!
Το πολιτικοοικονομικό παρασκήνιο των τελευταίων δέκα ημερών περιλαμβάνει βαριές κουβέντες. Το εντυπωσιακό, με δεδομένα όσα έχουν γίνει και έχουν ειπωθεί κατ’ ιδίαν, είναι ότι έχουν τηρηθεί τα προσχήματα δημοσίως. Και μάλιστα με τρόπο υποδειγματικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι παραμονές του Συμβουλίου Κορυφής της ΕΕ, που έβαλε χέρι στις καταθέσεις των Κυπρίων, η Τράπεζα της Ελλάδος ήταν απολύτως αρνητική στο να περάσουν σε ελληνική ιδιοκτησία τα εν Ελλάδι υποκαταστήματα των κυπριακών τραπεζών.
Και αυτό γιατί υπήρχε ο φόβος –ας μην πούμε: η γνώση –ότι θα χαλούσε η αριθμητική της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών που εκκρεμεί εδώ και έναν χρόνο. Τελικώς, η Ελλάς τα πήρε τα υποκαταστήματα, και μάλιστα χωρίς τους αστερίσκους που έβαλε αρχικά ο Γιάννης Στουρνάρας. Οτι δηλαδή η αγορά δεν θα ήταν υποχρεωτική, ότι θα γινόταν έλεγχος ενεργητικού και παθητικού και ότι θα παίρναμε χρήματα. Το αρχικό 1,5 δισ., που υπό την πίεση του Αντώνη Σαμαρά υποσχέθηκε ο Νίκος Αναστασιάδης, έγινε μισό δισ. Το άλλο 1 δισ. το έβαλε η κυβέρνηση τελικά. Γιατί; Για να μη φανεί ότι δεν βοηθάει την Κύπρο.

Κακά τα ψέματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε πόντους όταν η σκληρή διαπραγματευτική γραμμή του κυπριακού Κοινοβουλίου πήγε στον τοίχο. Αποδείχθηκε ότι τα περί σκληρής στάσης απέναντι στην Ευρώπη ήταν επιπόλαιες φαντασιώσεις. Ο δημόσιος καβγάς στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ για το ευρώ είναι η μία όψη των παρενεργειών της υπόθεσης αυτής για την Κουμουνδούρου. Η άλλη όψη είναι ότι η ντρίμπλα του ΣΥΡΙΖΑ, που έφτιαξε ανερυθρίαστα κλίμα ότι η Αθήνα –περίπου –πούλησε τη Λευκωσία, κόστισε στην Ελλάδα 1 δισ.

Στην πραγματικότητα, τίποτε δεν είναι το ίδιο σε Ελλάδα και Κύπρο μετά τις τελευταίες δέκα ημέρες.

Το σενάριο του 2013 πρέπει να ξαναγραφτεί –και όχι αναγκαστικά με φωτεινά χρώματα. Το υποδεικνύει η προσωπική συμμετοχή του Αντώνη Σαμαρά σε αλλεπάλληλες συσκέψεις του οικονομικού επιτελείου για επανεκτίμηση της κατάστασης. Ο Γιάννης Στουρνάρας επιμένει ότι η επιβάρυνση από την ύφεση της Κύπρου θα είναι 0,5% του ΑΕΠ στην Ελλάδα. Αρα δεν βλέπει σημαντικές παρενέργειες στην εγχώρια οικονομία, έστω και αν αυτή είναι μια θετική ανάγνωση των πραγμάτων.

Αντιθέτως, ζορισμένα είναι τα πράγματα ενόψει της έλευσης της τρόικας την ερχόμενη εβδομάδα και αυτό είναι ένα θέμα που ο Σαμαράς συζήτησε αναλυτικά στο υπουργείο Οικονομικών. Δεν είναι μόνο ότι ο Πρωθυπουργός δεν αφήνει το τιμόνι από τα χέρια του και θέλει να έχει εικόνα και έλεγχο σε όλα. Είναι και η αίσθηση ότι το παιχνίδι με την τρόικα είναι ανοιχτό και ότι απαιτείται νέα αξιολόγηση της διαπραγμάτευσης με όρους «πολιτικού ρεαλισμού», όπως λέγεται.

Οι συσκέψεις στη Νίκης είχαν και κάποιες στιγμές χαλάρωσης, όπως όταν ο Πρωθυπουργός μίλησε λίγο ιταλικά με μια σύμβουλο του υπουργού Οικονομικών που είναι μισή Ιταλίδα! Αλλά χαρακτηρίστηκαν και από μια προσπάθεια για ανάλυση εις βάθος της νέας κατάστασης που διαμορφώνεται μετά τα κυπριακά. Υπάρχει επίσης ιδιαίτερη προσοχή στο να μη γίνουν επικοινωνιακά λάθη. Είναι χαρακτηριστική η ευγενική σύσταση του Πρωθυπουργού προς τον υπουργό Εργασίας Βρούτση: «Γιάννη, πρόσεχε τι θα πεις έξω…».

Το ταμπού που έσπασε από το κρύο

Θεωρείται αθεράπευτα –έως και αρρωστημένα! –αισιόδοξος. Αλλά την περασμένη Κυριακή το βράδυ φοβήθηκε «σπάσιμο από νωρίς», έστω και αν η λογική έλεγε ότι δεν υπήρχε άλλο περιθώριο μεταξύ ΕΕ και Κύπρου εκτός από τη συμφωνία. Η επιφυλακτικότητα του Γιάννη Στουρνάρα έχει να κάνει με την αιφνίδια χειροτέρευση του ευρωπαϊκού κλίματος, την οποία έφερε η κόντρα της Λευκωσίας με το τρίγωνο Βρυξελλών, Φρανκφούρτης και Βερολίνου.

Η αδιαλλαξία των Κυπρίων σκλήρυνε τη στάση των Γερμανών, ενώ η προσφυγή της Λευκωσίας στη Μόσχα ενόχλησε τους Βορείους της ευρωζώνης. «Τι είναι αυτά; Εμείς έχουμε ζήσει χρόνια κάτω από την μπότα των Ρώσων και το Κοινοβούλιό μας δεν θα ενέκρινε ποτέ λύσεις που να εμπλέκουν τη Μόσχα», είπε ευρωπαίος υπουργός στην ελληνική αντιπροσωπεία. Και αυτή είναι η δηλητηριώδης παρακαταθήκη της 25ης Μαρτίου 2013.

Αν στην Αθήνα ήρθε η άνοιξη, στο Παρίσι την περασμένη εβδομάδα οι θερμοκρασίες ήταν κοντά στο μηδέν.

Κορυφαίο στέλεχος τράπεζας επενδύσεων με πρότερο κυβερνητικό βίο εξηγούσε ότι «υπάρχει ένα πριν και ένα μετά την Κύπρο. Γερμανοί, Ολλανδοί και άλλοι Βόρειοι έχουν καταλήξει ότι οι φορολογούμενοι των χωρών τους δεν μπορούν να βάλουν άλλα χρήματα για τη διάσωση του Νότου. Το πρόβλημα με υπερχρεωμένες χώρες όπως η Κύπρος είναι ότι δεν υπήρχαν άλλοι πόροι πέραν των καταθέσεων. Αρα αξιοποιήθηκαν αυτές. Το δίδαγμα είναι πως ό,τι πλήρωσαν οι Βόρειοι πλήρωσαν!
Εφεξής, αν ο Νότος θέλει να μείνει στο ευρώ θα πρέπει να βάλει το χέρι στην τσέπη. Και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με φόρους σε εισοδήματα ή ακίνητα, αφού έχει επέλθει κορεσμός σε αυτόν τον τομέα· αλλά και με τσιμπολόγημα των καταθέσεων πάνω από 100.000 ευρώ, αφού αυτό είναι το όριο που εγγυάται η ΕΕ».
Το κλίμα αυτό έχει φθάσει στο υπουργείο Οικονομικών. Μια Ελλάδα που έναν χρόνο τώρα αγωνίζεται να διασώσει τις τράπεζές της, να φέρει –λίγο με το καλό και λίγο με τη φοβέρα –πίσω τα λεφτά από το εξωτερικό και να αποκαταστήσει όρους εμπιστοσύνης, ήταν αναπόφευκτο να ζήσει με τρόπο εντελώς τραυματικό το δεκαήμερο της δεύτερης κυπριακής τραγωδίας μετά τον Αττίλα του 1974.
Δηλώσεις για την εγγύηση των καταθέσεων εν Ελλάδι δεν έκανε μόνο ο Γιάννης Στουρνάρας ως υπουργός Οικονομικών. Αλλά εκ καθήκοντος και εξ ενστίκτου τα ίδια ακριβώς είπε και ο Βαγγέλης Βενιζέλος, ο οποίος έχει κρατήσει το χαρτοφυλάκιο αυτό το 2011-12. Η κυβέρνηση ξέρει ότι δεν μπορεί να αρχίσει ξανά η αιμορραγία των καταθέσεων που ξεκίνησε το 2009.

Από την άλλη μεριά, το θέμα δεν είναι αν θα έχουμε πάλι εμβάσματα στο εξωτερικό. Διότι, σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες από τραπεζικές πηγές, το μεγαλύτερο μέρος των καταθέσεων που έχουν μείνει στις ελληνικές τράπεζες είναι λογαριασμοί κάτω των 20.000 ευρώ! Αυτά τα χρήματα μόνο κάτω από τα στρώματα μπορούν να ξαναπάνε. Αλλά πώς να το ανασχέσει αυτό η κυβέρνηση, με τους αλλεπάλληλους φετφάδες του νέου ολλανδού προέδρου του Eurogroup;

Περιμένοντας την τρόικα

Στην πραγματικότητα, η κρίσιμη ερώτηση της προηγούμενης αλλά και της ερχόμενης εβδομάδας είναι με τι προθέσεις επανέρχεται η τρόικα. Ο Αντώνης Σαμαράς είχε επιλέξει μια πιο σκληρή γραμμή την τελευταία φορά. Γιατί; Διότι η Ελλάδα είχε πάει καλά, είχε κάνει πολλές θυσίες και ήταν πια η ώρα να πάρει κάτι από τους δανειστές μας.

Ηταν μια εξέλιξη που ο Πρωθυπουργός την είχε από καιρό ετοιμάσει, ενεργοποιούμενος στο διεθνές πεδίο: από την ομιλία στο δείπνο για το Νομπέλ με την έμφαση στην ανεργία πέρυσι το φθινόπωρο έως την επίσκεψη Ολάντ στην Αθήνα. Ωστόσο η Κύπρος τα έφερε όλα άνω-κάτω, ενώ επανήλθε το στερεότυπο των άσωτων Νοτίων που, όταν δεν φοροδιαφεύγουν, ξεπλένουν χρήμα.
Ο Σαμαράς ήθελε να δώσει το στίγμα του με τολμηρές, αλλά θετικές κινήσεις. Δηλαδή με τις ιδιωτικοποιήσεις. Και όχι με νέες περικοπές. Αλλωστε στο πακέτο των 13,5 δισ. του περασμένου Οκτωβρίου η κυβέρνηση των τριών πέρασε –και με το παραπάνω –τις εξετάσεις της.
Στις συσκέψεις στο υπουργείο Οικονομικών τις τελευταίες δύο ημέρες ο Πρωθυπουργός ήταν ιδιαίτερα προβληματισμένος. Εχει επίγνωση της ανάγκης να τηρηθούν οι στόχοι, αλλά αντιλαμβάνεται ότι «δεν μπορεί, αν επιβαρυνθεί άλλο ο κόσμος». Οι πληροφορίες της Αθήνας είναι ότι η τρόικα θα επανέλθει με άγριες διαθέσεις. Το κύριο σημείο τριβής είναι το χαράτσι μέσω λογαριασμών της ΔΕΗ. «Αν καταργηθεί», εξηγεί κορυφαίος κυβερνητικός παράγοντας, «ανοίγει τεράστια τρύπα στα δημοσιονομικά, αφού ο φόρος αυτός έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικός».
Κρίσιμο μέτωπο είναι και το Δημόσιο. Οι γνώστες επιμένουν ότι ο Αντώνης Μανιτάκης επιτελεί πολλούς ρόλους. Ο κυριότερος είναι ότι φυλάει Θερμοπύλες. Τυπικά είναι η ΔΗΜΑΡ, στην οποία ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης ανήκει, και πίσω από αυτήν το ΠΑΣΟΚ –το οποίο τρέμει μήπως μείνει πίσω –που αρνείται να υποχωρήσει απέναντι στην τρόικα και αρνείται τις απολύσεις.

Αλλά στο παρασκήνιο υπάρχει στήριξη και του Μαξίμου στο θέμα αυτό. Σημειωτέον ότι πλάι στον Μανιτάκη στο υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης είναι ο σαμαρικότερος μεταξύ των νεότερης ηλικίας σαμαρικών της κυβέρνησης: ο Μανούσος Βολουδάκης, ακροβολιστής στην πολιτική κοιτίδα της οικογένειας Μητσοτάκη, τα Χανιά, και με γερή θητεία στον ιδιωτικό τομέα. Διά του Βολουδάκη το Μαξίμου έχει απόλυτη εικόνα του τι συμβαίνει στο Δημόσιο. Αλλά ο Βολουδάκης έχει επίσης γραμμή να μην ενοχλεί τον Μανιτάκη. Και αυτό κάτι λέει.

Πάντως, σύμφωνα με κυβερνητικές πληροφορίες, η τρόικα δεν είχε απαντήσει έως χθες στο νέο σχέδιο Μανιτάκη για το Δημόσιο που περιλαμβάνει και αποχωρήσεις. Το σχέδιο αυτό αξιολογείται θετικά από το υπουργείο Οικονομικών και το Μέγαρο Μαξίμου. Και αυτό επίσης κάτι λέει. Ενα τελεσίγραφο των τροϊκανών και μια κλειστή –«πιέζω – υποχωρείς» –διαπραγμάτευση για το Δημόσιο είναι αυτό που δεν θα ήθελε να ζήσει η κυβέρνηση των τριών σε αυτή τη φάση.

Γι’ αυτό και οι συσκέψεις Σαμαρά με το οικονομικό επιτελείο είχαν ως ζητούμενο να υπάρχει σχέδιο Β ή και σχέδιο Γ για τη διαπραγμάτευση με την τρόικα. Οσο και αν στην Αθήνα υπάρχει η επίγνωση ότι η εξέλιξη των πραγμάτων σε διεθνές επίπεδο δεν είναι γραμμική. Και ότι η Κύπρος τα έχει αλλάξει όλα.

Στην πολιτική μετράει και το ντύσιμο! Κορυφαίος υπουργός εκμυστηρεύεται κατ’ ιδίαν τις εντυπώσεις του από την επίσκεψη Σαμαρά στην Κωνσταντινούπολη για τη συνάντηση με τον Ερντογάν.

«Λοιπόν, οι Τούρκοι έχουν βγάλει τα φτηνιάρικα κοστούμια σειράς που φόραγαν κι έχουν πάει στα στενά ιταλικά κομμάτια των χιλίων πεντακοσίων ευρώ και βάλε – για να μη σου πω για τα μυτερά παπούτσια».

Η Τουρκία που συνάντησε το ελληνικό κυβερνητικό κλιμάκιο είναι μια εμφανώς πλούσια χώρα. Η κυβέρνηση της Αθήνας δεν είχε αυταπάτες για τα όρια του ρωσικού ανοίγματος του Αναστασιάδη – και πριν από αυτόν του Χριστόφια. Είναι, όπως χαιρεκακούν μεταξύ τους οι κυβερνητικοί, «ο Τσίπρας που θα πρέπει να ξαναδεί το θέμα του ταξιδιού του στη Μόσχα στη φάση αυτή».

Η Αθήνα όμως σοκαρίστηκε διακριτικά από τη συγγνώμη του Μπίμπι Νετανιάχου προς τον Ταγίπ Ερντογάν για το θέμα του τουρκικού στολίσκου. Πόσω μάλλον που η συγγνώμη ήρθε στον απόηχο μιας επίσκεψης Ομπάμα. Το ισραηλινό άνοιγμα Λευκωσίας πρωτίστως και Αθήνας δευτερευόντως προς το Ισραήλ τις μετέτρεψε σε παρανυφάκια της ανανέωσης των γαμήλιων δεσμών Αγκυρας – Ιερουσαλήμ. Και μάλιστα μεσούσης της κυπριακής κρίσης. Ο Σαμαράς ετοιμάζεται πυρετωδώς για να πάει να δει τον Μπαράκ Ομπάμα στην Ουάσιγκτον την άνοιξη. Ηδη υπάρχουν επαφές σε πολλά επίπεδα με την Ουάσιγκτον. Παρ’ όλα αυτά, η Αθήνα αισθάνεται στρατηγικά ορφανή σε μια φάση που η Τουρκία, έχοντας λύσει προοπτικά και το Κουρδικό μετά τη δημόσια υποχώρηση του Αμπντουλάχ Οτζαλάν, μπορεί να μετατραπεί σε Βραζιλία της Ανατολικής Μεσογείου, με δεδομένη τη συμμετοχή της στο G-20.

Bραζιλιάνες δεν έχει – αλλά αν το Κουρδικό φύγει από τη μέση, τότε η Τουρκία θα πάψει να λειτουργεί ως ημι-στρατιωτικό καθεστώς και θα αποκτήσει χαρακτηριστικά δημοκρατίας με όλες τις συνέπειες. Κι αυτό ενώ η Κύπρος όχι μόνο απέτυχε να αξιοποιήσει το ενεργειακό χαρτί στη διαπραγμάτευση με τις Βρυξέλλες, αλλά αντιμετωπίζει ήδη την τουρκική επιθετικότητα με τις δηλώσεις Νταβούτογλου περί διχοτόμησης.

ΚΑΙ ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ ΒΕΡΟΛΙΝΟ. Ολα αυτά επαναβεβαιώνουν την υπαγωγή μας στη γερμανική σφαίρα επιρροής. Ο Σαμαράς αποκατέστησε τη σχέση με τους Γερμανούς από πέρυσι τον Αύγουστο. Αλλά η Κύπρος αγρίεψε το Βερολίνο. Την ίδια ώρα η Αθήνα παρακολουθεί με συγκρατημένη ανησυχία τις φωνές – από το ΑΚΕΛ και το ΔΗΚΟ ώς τον Αρχιεπίσκοπο – στην Κύπρο που ζητούν έξοδο από την ευρωζώνη. Οπως και τα περί δημοψηφίσματος. Κι αυτό γιατί δημιουργούν προϋποθέσεις για ασάφεια – και αστάθεια – διαρκείας.

Τελευταία Νέα