Τα γερά σκαριά της πολιτικής

Αυτό που εντυπωσίασε περισσότερο παρευρισκομένους και τηλεθεατές από την παρουσίαση του βιβλίου για την κυβέρνηση του ’90-’93 ήταν η φυσική κατάσταση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Ευθυτενής, ως συνήθως, ο Επίτιμος μίλησε από το βήμα όρθιος για είκοσι λεπτά, παρότι προσφάτως είχε υποβληθεί σε μια μικροεπέμβαση στο ισχίο. Η πνευματική του διαύγεια, στα 95 του χρόνια, αναγνωρίζεται από εχθρούς και φίλους. Και ασχέτως του αν συμφωνεί ή όχι κανείς με τον πολιτικό του απολογισμό σίγουρα θα ήθελε να ακούσει από το στόμα του συμβουλές για μακροζωία. Η επιτυχία του στα ζητήματα ευεξίας δεν αμφισβητείται.

H ΔΙΑΙΤΑ. Ο Μητσοτάκης έχει αποκαλύψει τα μυστικά του στη συνέντευξή του, πέρυσι τον Νοέμβριο, στον Θανάση Νιάρχο και στα «ΝΕΑ». Είχε πει τότε: «Νομίζω πως παίζει πολύ μεγάλο ρόλο η δίαιτα που ακολουθείς στη ζωή σου. Ετρωγα πάντα από όλα, μετρημένα». Τι τρώει λοιπόν; Κάθε πρωί που ξυπνά πίνει ένα ποτήρι νερό και τρώει μια κουταλιά μέλι. Επειτα έναν μεγάλο χυμό και μια σούπα από βρώμη. Στο βιβλίο της Μαρίκας Μητσοτάκη «Συνταγές με ιστορία» ο Επίτιμος είχε πει ένα ακόμη μυστικό του πρωινού του. Οταν είναι η εποχή τους τρώει και μια ωμή αγκινάρα κομμένη με λίγο αλάτι και λεμόνι. Η διατροφή του περιλαμβάνει πολύ λάδι, όσπρια (των οποίων δηλώνει φαν) και νωπά λαχανικά. Καθαρά μεσογειακή. Μάλιστα επισημαίνει πως μέχρι και σήμερα κάθε Δευτέρα στο τραπέζι του υπάρχει πάντα φασολάδα. «Παρά το γεγονός ότι έντεκα μήνες (σ.σ. στην Κατοχή) έζησα μόνο με φασόλια».

Οπως αναφέρει έκανε μια πειθαρχημένη ζωή, χωρίς όμως να στερηθεί «απολαύσεις» όπως το τσιγάρο και το ποτό. Ο χαρακτήρας του φρονεί πως του επέτρεψε να μη γίνει δούλος καμίας από τις αδυναμίες του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το κάπνισμα, που αν και του άρεσε πολύ, το έκοψε την Πρωτοχρονιά του 1954. Ωστόσο, δεν κατόρθωσε να μην το ξαναρχίσει. Για έξι με οκτώ μήνες τον χρόνο δεν καπνίζει καθόλου και τους υπόλοιπους κάνει ένα με δυο τσιγάρα την ημέρα για να μη στερηθεί την ευχαρίστηση. Εχει τον έλεγχο. Το πιο ουσιαστικό όμως μυστικό του μάλλον αποκαλύπτεται στο τέλος της συνέντευξης. Οπως λέει, «όταν από τη δική σου γενιά έχουν φύγει όλοι κι έχεις μείνει μόνος, ο μόνος τρόπος για να παραμείνεις ενεργός στη ζωή είναι να κάνεις παρέα με τις επόμενες γενιές». Δείγμα της νεανικής του ψυχής αποτελεί πως ένα χρόνο μετά ζήτησε και του έφτιαξαν και προφίλ στο facebook.

Θα μπορούσε να πει κανείς πως απλώς ο Μητσοτάκης είναι αυτό που λέμε «γερό σκαρί». Ή ότι η μακροβιότητά του είναι θέμα γονιδίου, μιας και η μητέρα του πέθανε στα 95 αφού χειρουργήθηκε και ξεπέρασε τον καρκίνο του εντέρου στα 90 της. Ομως φαίνεται πως κάποιες από τις μικρές καθημερινές του συνήθειες, όπως μια κουταλιά μέλι το πρωί ή τα όσπρια που ξετρελαίνουν τον Επίτιμο, πραγματικά συμβάλλουν στο να αυξάνει κανείς το προσδόκιμο ζωής του. Μια προσεκτική ματιά στη μελέτη του «φαινομένου της Ικαρίας» το αποδεικνύει και επιστημονικά.

Στην Ικαρία το ποσοστό αυτών που ζουν πάνω από τα 90 χρόνια είναι δεκαπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου. Το νησάκι του Ανατολικού Αιγαίου είναι μία από τις πέντε περιοχές του πλανήτη με τα υψηλότερα ποσοστά 90άρηδων και βάλε κατοίκων.

Από τον Ιούνιο μέχρι τον Οκτώβριο του 2009 η Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών μελέτησε 343 άνδρες και 330 γυναίκες ηλικίας 65 ώς 100 ετών και 657 κάτω από 65 στο νησί. Τα ευρήματά τους ήταν εντυπωσιακά ενώ κάθε χρόνο από τότε καρδιολόγοι και παθολόγοι επισκέπτονται την Ικαρία και εξετάζουν τους κατοίκους προκειμένου να εμπλουτίζουν την έρευνα για τα μυστικά της μακροζωίας τους.

Το 84% αυτών τρώνε πάνω από 150 γραμμάρια ψάρι την εβδομάδα. Το 50,5% των ηλικιωμένων νηστεύει και το 75% κάνει σιέστα το μεσημέρι. Η διατροφή τους είναι πλούσια σε λαχανικά, όσπρια και φρούτα ενώ το 85% δηλώνει ότι ασχολείται καθημερινά με μέτρια φυσική δραστηριότητα. Οι συμμετέχοντες στη Μελέτη της Ικαρίας τρώνε κρέας πέντε φορές τον μήνα και καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες λαδιού ημερησίως. Μαζί με δύο ώς τέσσερα ποτηράκια κρασί.

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ. Το «National Geographic» που μελέτησε επίσης τις συνήθειες των Ικαριωτών επισημαίνει πως πίνουν τσάι του βουνού και φασκόμηλο ενώ αρχίζουν πάντα την ημέρα τους με μια κουταλιά μέλι. Ειδικά το μέλι είναι γι΄αυτούς το γιατρικό σχεδόν διά πάσαν νόσο. Για τον πονοκέφαλο όταν είναι μεθυσμένοι φέρ’ ειπείν ή για τη γρίπη. Για πρωινό πίνουν κατσικίσιο γάλα, λίγο κρασί, καφέ ή τσάι, ψωμί και μέλι. Το μεσημέρι σχεδόν πάντα υπάρχουν όσπρια, χόρτα και πατάτες στο γεύμα τους καθώς και τα λαχανικά εποχής από τον κήπο τους. Το βράδυ τρώνε απλώς ψωμί και κατσικίσιο γάλα. Οι περισσότεροι γηραιοί Ικαριώτες ασκούνται, παρά το προχωρημένο της ηλικίας τους, έστω και ήπια, μιας και πηγαίνουν σχεδόν παντού με τα πόδια ή δουλεύουν ακόμη στο ύπαιθρο. Οταν δε οι ερευνητές του «National Geographic» ρωτούσαν τους αιωνόβιους νησιώτες το μυστικό της μακροβιότητάς τους αυτοί συνήθως απαντούσαν «το κρασί ή ο καθαρός αέρας». Επίσης, δεν δίνουν καμία σημασία στο ρολόι τους. Κοινώς δεν στρεσάρονται.

Υπάρχει πάντως και η αντίθετη πλευρά. Οι άνθρωποι που δεν ακολουθούν τους κανόνες του υγιεινού λάιφ στάιλ και έχουν φτάσει στα βαθιά γεράματα, διατηρώντας την εξαιρετική διαύγεια του πνεύματός τους. Ο βρετανός «πρωθυπουργός της νίκης» σερ Ουίνστον Τσόρτσιλ και ο γερμανός πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ είναι τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Ο πρώτος έζησε μέχρι τα 90. Οταν έπαθε βαρύ εγκεφαλικό, πάλεψε με τον θάνατο για εννιά ολόκληρες ημέρες εντυπωσιάζοντας τους γιατρούς με τις αντοχές του οργανισμού του. Οι καθημερινές του συνήθειες σε όλη του τη ζωή κάθε άλλο παρά υγιεινές ήταν. Σπανίως βρίσκεις φωτογραφία του χωρίς πούρο, άλλωστε κάπνιζε κάθε ημέρα έξι ώς δέκα πούρα, και η αγάπη του για το αλκοόλ έχει λάβει μυθιστορηματικές διαστάσεις. Η εμβληματική φιγούρα της βρετανικής πολιτικής έπινε και κάπνιζε με θρησκευτική ευλάβεια.

ουισκι για πρωινο. Το πρωί έπινε το πρώτο ουίσκι της ημέρας. Μια σταλιά Johnnie Walker που απλώς κάλυπτε τον πάτο του ποτηριού, το οποίο γέμιζε μετά με νερό. Η κόρη του το αποκαλούσε «Papa Cocktail». Λάτρευε τη σαμπάνια και το μπράντι. Στις πέντε το απόγευμα έκανε οπωσδήποτε σιέστα για μιάμιση ώρα. Ηταν μια συνήθεια που, όπως και τα πούρα, απέκτησε στην Κούβα, όπου βρέθηκε στα 21 του ως ανταποκριτής του πολέμου ισπανών και κουβανών ανταρτών. Ο μόνος λόγος που ανεχόταν να τον ξυπνήσει κανείς ήταν «να έχει εισβάλει ο εχθρός στο Νησί». Ο ίδιος πίστευε ότι ο απογευματινός ύπνος τού επέτρεπε να εργάζεται «μιάμιση ημέρα κάθε 24 ώρες».

Ο γηραιός σερ απέδιδε επίσης τη μακροζωία του στα καλά πούρα και στο εξαιρετικό μπράντι. Η μόνη άσκηση που αναγνώριζε ήταν το γράψιμο. Γι’ αυτόν ήταν όχι μόνο πνευματική αλλά και φυσική άσκηση. Το γραφείο του στην έπαυλή του στο Κεντ ήταν ένα εκκλησιαστικό αναλόγιο κολλημένο στον τοίχο. Ο Τσόρτσιλ έγραφε ή υπαγόρευε όρθιος. Περπατώντας πέρα – δώθε στο δωμάτιο, «μέσα σε σύννεφα καπνού πούρου», όπως το θέτει κι ένας ιστορικός.

Ο Νέστωρ της γερμανικής πολιτικής σκηνής, ο Χέλμουτ Σμιτ, είναι 95 ετών σήμερα. Ο πρώην καγκελάριος δεν είναι αγαπητός μόνο στους γερμανούς Σοσιαλδημοκράτες και τους πιστούς του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Τον λατρεύουν και οι απανταχού καπνιστές. Είναι το είδωλό τους, το ζωντανό παράδειγμα που επικαλούνται κατά των απαγορεύσεων που επιβάλλει το αντικαπνιστικό μπλοκ. Αιτία; Καπνίζει αρειμανίως πάνω από εβδομήντα χρόνια αλλά έχει φτάσει πέντε χρόνια πριν από τα 100. Κάνει περίπου τέσσερα πακέτα τσιγάρα με γεύση μέντας την ημέρα και δηλώνει πως δεν είναι τρελός να έχει σκεφτεί να το κόψει.

«Καπνίζω παντού, εκτός από την εκκλησία» έχει πει και είναι αλήθεια. Δεν αποχωρίζεται το τσιγάρο του ούτε καν στα τηλεοπτικά στούντιο. Σε μια συνέντευξη στην εφημερίδα «Zeit» το 2009 ο δημοσιογράφος τού λέει: «Οι κυνικοί λένε ότι οι καπνιστές βοηθούν το κράτος πρόνοιας. Πληρώνουν δισ. σε φόρους και πεθαίνουν νωρίτερα». Η απάντησή του: «Δεν μπορώ να σας κάνω τη χάρη να πεθάνω νέος πια». Κάνει μια παύση, ανάβει το τσιγάρο του και προσθέτει γελώντας: «Είναι πολύ αργά γι’ αυτό». Το μόνο σπορ πάντως που έκανε ποτέ ο Σμιτ ήταν το σκι. Αλλά όπως έλεγε τον Οκτώβριο του 2007 στο «Spiegel», το παράτησε γιατί ήταν πολύ ακριβό.