«Αν δεν έγραφα, θα ήθελα να λύνω εξισώσεις»

Η τάση των ημερών θέλει μάχιμους δημοσιογράφους να επιδίδονται σε εξομολογητικά βιβλία. Συχνά με την τακτική της αυτοτελούς παράθεσης κεφαλαίων, με μικρά κείμενα ή και με αποσπάσματα-θραύσματα από ένα υποτιθέμενο ή πραγματικό ημερολόγιο, καταδύονται ή φωτίζουν κρυφές όψεις μιας ροής της ζωής ή του ενεστώτος χρόνου της επικαιρότητας που είναι υποχρεωμένοι και επιφορτισμένοι να καταγράφουν.

Ο τρόπος γραφής αλλάζει ανά συγγραφέα. Μπορείς όμως να εντοπίσεις ομοιότητες. Και όχι μόνο στο πεδίο της θεματογραφίας. Το προσωπικό συχνά τέμνει τη Μεγάλη Ιστορία. Η δεύτερη, στον βαθμό που καταγράφεται από το μάχιμοnewsroomμιας εφημερίδας ή ενός μέσου, τη στιγμή ακριβώς που παράγεται, δεν μένει αδιαμεσολάβητη από τον φορέα διάθλασης και φιλτραρίσματός της.

Οι δημοσιογράφοι, τυχεροί και άτυχοι συνάμα πομποί, ευαίσθητα ηλεκτρόνια του καιρού τους, είναι οι πρώτοι που υποδέχονται τις σεισμικές δονήσεις ή τα ρήγματα κάθε εποχής. Η αδιάσπαστη ροή της ζωής και η κυριαρχία των κοινωνικών δικτύων κάνουν τον δημοσιογράφο επιπροσθέτως και έναν διαρκή υποδοχέα της Ιστορίας. Η ζωή αδυσώπητη δεν εξετάζει αν αυτός εκείνη τη στιγμή βρίσκεται στη βάρδια της εφημερίδας του,σκρολάροντας σταχρονολόγιατωνfacebookκαιtwitter, αν απλώς διαβάζει τα τηλεγραφήματα των πρακτορείων ειδήσεων, αν πίνει σε κάποιο μπαρ του κέντρου ή αν διαβάζει την κόρη του στο σπίτι για το σχολείο της.

Με τρόπο βιωματικό

Το υλικό αυτό όμως συχνά είναι γόνιμο για να «περάσει» τον δημοσιογράφο στην όχθη του χρονογράφου ή του συγγραφέα. Αλλες φορές με τρόπο δοκιμιακό, άλλες αφηγηματικό ή ακόμη και ως όχημα για λογοτεχνικές απόπειρες. Συχνά, βιβλία που συνθέτουν ή ανασυνθέτουν με βιωματικό τρόπο την επικαιρότητα, την αισθηματική αγωγή ή τις εμμονές του δημοσιογράφου-φορέα είναι έξοχα, στεγάζουν άρτια και καταπληκτικά κείμενα, παραπέμπουν σε μια θερμοκρασία της εποχής που γράφτηκαν, ακόμη και θέση τεκμηρίου καταλαμβάνουν. Διαβάστε, αν έχετε χρόνο, τις «Μοναξιές» του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου. Τα κείμενα του Δημήτρη Γκιώνη. Τα κείμενα του Λευτέρη Παπαδόπουλου.

Πολύ πρόσφατο παράδειγμα, από τις εκδόσεις Πόλις του Νίκου Γκιώνη, «Οι ιστορίες θα μας σώσουν», ένα ημερολόγιο του 2014 του αρχισυντάκτη των διεθνών ειδήσεων στα «ΝΕΑ» Μιχάλη Μητσού. Αφορμή όμως για το σημερινό μου σημείωμα, μια αντίστοιχη απόπειρα, όχι με μορφή ημερολογίου, από τη μάχιμη δημοσιογράφο και αρχισυντάκτρια των διεθνών ειδήσεων στην «Καθημερινή» Ξένια Κουναλάκη. Το δικό της βιβλίο «Στις ταινίες κλαίω στις πιο άσχετες σκηνές» συγκεντρώνει κείμενα που γράφτηκαν –τα περισσότερα –Παρασκευή απόγευμα στο γραφείο της εφημερίδας της και την ώρα της βάρδιας της.

Εντελώς ζυγισμένα

Κείμενα σύντομα που είτε εκκινούν να μιλήσουν για κάτι ευρύ με αφορμή μια λεπτομέρεια της επικαιρότητας –η ίδια εξάλλου εξομολογείται πως είναι ρέκτης των μικρών ειδήσεων–είτε μιλούν για κάτι προσωπικό, χωρίς να ανακατεύουν καθόλου την ύλη της διεθνούς ή τοπικής επικαιρότητας. Αυτά τα δεύτερα, καραμπινάτα χρονογραφήματα συχνά είναι και τα πιο τολμηρά, εξομολογητικά, πικρά που διαπραγματεύονται από τα τατουάζ ή την απώλεια της μάνας μέχρι τη ζωή στο Κολωνάκι ή τους εραστές της («δεν υπήρξα μούσα κανενός», όπως περίπου και θαρραλέα λέει). Και εκεί που αναρωτιέσαι πώς τα κείμενα αυτά διαφοροποιούνται από μακροσκελήστάτουςστοfacebook(η Κουναλάκη είναι ενεργή χρήστρια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης), πώς δηλαδή κατορθώνουν να μην εγκλωβίζονται στη συχνή μάστιγα της αυτοαναφορικότητας ή ενός άκοπου λυρισμού –που εκβιάζει την οικειότητα ή και τον οίκτο των άλλων –διαθλασμένου από τις δημόσιες σχέσεις, η ίδια η συγγραφέας δίνει την απάντηση. Και τη δίνει με τον καλύτερο τρόπο παραδίδοντας ορισμένα έξοχα κείμενα. Αν έξοχο είναι το κείμενο που εντελώς ζυγισμένα αποτελεί τη συνάρτηση της θέασης μιας τάσης με την κατάλληλη δοσολογία βιωμένου αισθήματος και μέτρου.

Ενας άκακος Ρίπλεϊ