Οι άγνωστοι «λόγηδες» του λαϊκού τραγουδιού

^«Δεν χρειάζεται να σκέφτεσαι αλλά να κάνεις. Αν αρχίσεις να σκέφτεσαι, δεν θα κάνεις τίποτε». Είναι η φράση που παρακίνησε τον επίμονο μελετητή του λαϊκού τραγουδιού Κώστα Χατζηδουλήνα να παραδώσει μία ακόμη συλλογή άγνωστων εν πολλοίς τραγουδιών. Τους στίχους των έξι τραγουδιών που περιλαμβάνονται στον δίσκο «Καθ’ οδόν» υπογράφουν τέσσερις κορυφαίοι στιχουργοί ή «λόγηδες», όπως τους ονομάζει ο ίδιος. Ετσι αποκαλεί ο εμπνευστής του το αξιόλογο εγχείρημα που περικλείει μέσα του ένα κομμάτι τού μουσικού παρελθόντος. Υπογραφές συνώνυμες της Ιστορίας αφού οι στίχοι είναι του Κώστα Μάνεση, του Γιάννη Λελάκη, του Χαράλαμπου Βασιλειάδη (Τσάντα) και μελοποιήθηκαν από τον Διονύση Κυπριώτη –ο οποίος δεν έχει επαγγελματική σχέση με το τραγούδι. «Επί τούτο επέλεξα να μην τα δώσω σε ένα γνωστό όνομα για να γράψει μουσική. Ηθελα πιο αυθόρμητη ματιά πάνω σε αυτές τις μικρές ιστορίες που μου εμπιστεύτηκαν οι δημιουργοί τους» λέει ο γνωστός «ρακοσυλλέκτης», όπως του αρέσει να αυτοαποκαλείται –λόγω της μεγάλης του αγάπης για τα παλαιά αντικείμενα. Ομως ο εξαίρετος διασώστης του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού κάθε άλλο παρά ράκη συλλέγει. «Εχω εκδώσει πάρα πολλές συλλογές, δεν είναι η πρώτη αυτή. Τους στίχους μού τους χάριζαν οι ίδιοι οι στιχουργοί με τους οποίους είχα αναπτύξει προσωπική σχέση».

ΧΩΡΙΣ ΟΝΟΜΑ. Ο Κώστας Χατζηδουλής έχει 25 τραγούδια της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, τα οποία έφτασαν στα χέρια του μέσω του Βασίλη Τσιτσάνη μετά τον θάνατο της σπουδαίας δημιουργού. Ομως γιατί «λόγηδες»; «Μα οι στιχουργοί για πάρα πολλά χρόνια δεν έβλεπαν το όνομά τους στους δίσκους. Δεν υπήρχε δηλαδή η υποσημείωση «Στίχοι: ο τάδε». Πολλοί στιχουργοί έχουν πεθάνει χωρίς να έχουν δει ποτέ το όνομά τους γραμμένο σε έναν δίσκο. Ετσι ήταν τα πράγματα τότε».

Κι επειδή τα γραπτά μένουν, ο Κώστας Χατζηδουλής ενισχύει το επιχείρημά του δανειζόμενος μια συνέντευξη του Κώστα Μάνεση (ο σπουδαίος στιχουργός έχει και δημοσιογραφικό έργο μέσα από τις σελίδες των περιοδικών που εξέδιδε για το λαϊκό τραγούδι). Αναφέρει μάλιστα μια απάντηση του στιχουργού στην ερώτηση του Ηλία Κ. Δημακάκου: «Τι κερδίζει ο στιχουργός από κάθε τραγούδι που γυρίζει σε δίσκους;». «Στιχουργός και συνθέτης από κάθε τραγούδι έχουν περίπου μία δραχμή ποσοστά, την οποία μοιράζονται εξίσου προκειμένου περί ευρωπαϊκού τραγουδιού. Αν το τραγούδι εκδοθεί σε μουσικό κομμάτι, τότε παίρνουν από τον εκδότη 300 δραχμές. Τότε έχει μερίδιο δραχμής και ο εκδότης. Δηλαδή, για να ζήσει κάποιος μόνο από τους στίχους, θα πρέπει να γυρίζει (σ.σ.: να ηχογραφεί) δέκα τραγούδια τον μήνα, πράγμα που δεν συμβαίνει εύκολα».

ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ. Είναι μια άγνωστη υποσημείωση της δημιουργίας που έχει δώσει σπουδαία δείγματα γραφής με έργα τα οποία σκιαγραφούν ευκρινώς το «σήμερα». Ακόμη και οι πιο ευφυείς δημιουργοί δύσκολα θα φαντάζονταν ότι οι στίχοι τους θα ακουμπούσαν το παρόν με τόσο άμεσο τρόπο. Οπως το «Μεθυσμένο σούρουπο», το έκτο και τελευταίο τραγούδι που ερμηνεύουν ο Μανώλης Μητσιάς και η Σαββέρια Μαργιολά. Αντιστοίχως, το «Πήγαινε καράβι μου» του Κώστα Μάνεση ερμηνεύουν ο Μανώλης Μητσιάς με τον Γρηγόρη Λαγουδάκο, το «Ψεύτικος παράδεισος» του Γιάννη Λελάκη η Δήμητρα Γαλάνη, «Το τρένο της ζωής» της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου ο Μιχάλης Δημητριάδης, το «Δεν είναι λόγος να τον πεις» του Χαράλαμπου Βασιλειάδη η Σαββέρια Μαργιολά και ο Γρηγόρης Λαγουδάκος και, τέλος, το «Μένει η ψυχή ασάλευτη» του Γιάννη Λελάκη ο Μπάμπης Στόκας.