Οι αρχιτέκτονες έχουν σχέδια!

Ιχνη έμπνευσης, γραμμές της πρώτης ιδέας, καταγραφή σκέψεων σε μορφή εικόνας. Τεκμήρια μιας λανθάνουσας επιθυμίας που αποτυπώνονται πάνω σε καμβά με ακρυλικά χρώματα, τέμπερες σε ρυζόχαρτο, μεικτές τεχνικές, ακουαρέλες με μολύβι: το σύνολο των έργων 33 αρχιτεκτόνων στην έκθεση – δημοπρασία του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής. Σε αυτήν η γενιά του ’30, εκπρόσωποι του ελληνικού μοντερνισμού και οι συνεχιστές τους, καθώς και οι σύγχρονοι αρχιτέκτονες, παρουσιάζουν τις εικαστικές ενασχολήσεις τους στη ζωγραφική, τη γλυπτική και τις κατασκευές. Δεν είναι τυχαίο ότι η έκθεση – δημοπρασία θα πραγματοποιηθεί στο Atelier kykladon 6, τον εκθεσιακό χώρο της οδού Κυκλάδων στην Κυψέλη, που αποτελούσε την κατοικία – ατελιέ της γλύπτριας Ιωάννας Σπητέρη, σχεδιασμένη το 1955 από τον Αριστομένη Προβελέγγιο. Μέχρι σήμερα –και μετά την ανακαίνιση το 2009 από τον Διονύση Σοτοβίκη –αποτελεί σημαντικό δείγμα της μοντέρνας ελληνικής αρχιτεκτονικής.

Η έκθεση «Τα εικαστικά των αρχιτεκτόνων», όπως την αποκαλούν οι επιμελητές της Διονύσης Σοτοβίκης, Μαριάννα Μηλιώνη και Ηλίας Κωνσταντόπουλος, προσκαλεί τον θεατή να κοιτάξει τα έργα από άλλο πρίσμα: μέσα από τη σύγχρονη πρακτική του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, σε οθόνη υπολογιστή, με ειδικά προγράμματα που επαναφέρουν τη μεταβλητή ιδιότητα του αρχιτέκτονα – καλλιτέχνη, την οποία καλλιέργησε η Αναγέννηση και οριοθέτησε ο μοντερνισμός. Στην εποχή της Αναγέννησης ειδικά η συζήτηση για τους αρχιτέκτονες κινούνταν γύρω από την ικανότητά τους στη ζωγραφική. Η ιδιότητά τους ως δημιουργών κτισμάτων δεν ήταν αυτονόητη. Η ικανότητά τους στο ζωγραφικό σχέδιο προηγούνταν και το ταλέντο τους στην αρχιτεκτονική έκφραση ακολουθούσε. Χρειάστηκε η παράδοση του Grand Tour τον 17ο και τον 18ο αι. για να αρχίσει ο αρχιτέκτονας να μπορεί να εκφράζει με τη ζωγραφική τις ουτοπικές συνθέσεις του. Αντιθέτως, η σημερινή του θεώρηση ως δημιουργού με τεχνικές γνώσεις κατασκευής πέρασε το στάδιο ρήξης με το παρελθόν, στο οποίο συνέβαλαν οι αρχές του Μπαουχάους και η διάδοση της θεωρίας του μοντερνισμού.

Η ΕΚΡΗΞΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ. «Ο αρχιτέκτονας οραματίζεται κατοικήσεις –και κατοικεί στις αναπαραστάσεις του» σημειώνει ο πρόεδρος του ΕΙΑ Ηλίας Κωνσταντόπουλος. «Οπως όμως για την τέχνη του 20ού αιώνα το εικαστικό γεγονός αποδεσμεύεται από την ανάγκη αναπαράστασης, έτσι και για την αρχιτεκτονική το σχέδιο δεν αποτελεί μόνο μέσον αναπαράστασης αλλά και καθαρή δημιουργία. Ενίοτε μάλιστα εκρήγνυται, απελευθερώνοντας απρόσμενα υποβλητικούς χώρους όπως οι Carceri (Φυλακές) του Τζιοβάνι Μπατίστα Πιρανέζι και τα αινιγματικά γεωμετρικά Migromegas του σύγχρονου Λίμπσκιντ. Στο μεταίχμιο τέχνης και επιστήμης, που η σχέση τους δεν είναι πάντοτε τόσο διαζευκτική όσο νομίζουμε, στέκει με ξεχωριστό τρόπο η αρχιτεκτονική. Αλλοτε καταφάσκοντας και στις δύο, άλλοτε δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στη μία από την άλλη. Ωστόσο, κριτική σκέψη και φαντασία δεν αλληλοαποκλείονται, είτε αναφερόμαστε στον Λεονάρντο είτε στον Αϊνστάιν είτε στον Λε Κορμπιζιέ. Γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο ότι η αρχιτεκτονική πανεπιστημιακή εκπαίδευση άλλοτε εντάσσεται σε σχολές ανθρωπιστικών σπουδών και άλλοτε σε πολυτεχνικές σχολές. Οι αρχιτέκτονες με το μέτρο στο ένα χέρι και με τον χρωστήρα στο άλλο διατηρούσαν ανέκαθεν προνομιακή σχέση με τις καλές τέχνες και η πλαστική αποτελούσε συχνά μέρος της διδασκαλίας τους, όπως στο Μπαουχάους, όπου τα βασικά συνθετικά μαθήματα των μελλοντικών αρχιτεκτόνων και designers αναλάμβαναν σημαντικοί εικαστικοί δημιουργοί, ανάμεσα τους ο Κλέε, ο Καντίνσκι κ.ά.».

Η έκθεση θα συνοδεύεται από έγχρωμο κατάλογο με φωτογραφίες των έργων που φιλοξενεί η Οικία Σπητέρη. Συμμετέχουν με τα έργα τους, μεταξύ άλλων, οι Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας, Σέβα Καρακώστα, Πάτροκλος Καραντινός, Κυριάκος Κρόκος, Τάσος Μπίρης, Κυριάκος Παναγιωτάκος, Ηλίας Παπαγιαννόπουλος, Τάσης Παπαϊωάννου, Ισαάκ Σαπόρτα, Θανάσης Σπανομαρίδης, Αλέξανδρος Τομπάζης, Δημήτρης Φατούρος, Δημήτρης Φιλιππίδης, Φίλιππος Φωτιάδης, Ξανθίππη Χόιπελ.