Τι νόημα έχει για έναν σημερινό καλλιτέχνη να ασχοληθεί με την Ελλάδα και με την αρχαιότητα; Η ερώτηση δεν ήταν υποθετική όταν στις αρχές του 2013 ο ελληνικής καταγωγής Πιερ-Αλέξης Ντιμά (καλλιτεχνικός διευθυντής του γαλλικού οίκου Hermes και πρόεδρος του παρισινού Μουσείου Διακοσμητικών Τεχνών) συζητούσε με τον γλύπτη Εμανουέλ Σολνιέ για τον τρόπο με τον οποίο τα ΜΜΕ παρουσίαζαν την ελληνική κρίση. Ο Ντιμά ζήτησε τότε από τον συνομιλητή του και καθηγητή στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού να κάνει εργαστήρια με τους σπουδαστές του πάνω στο ελληνικό ζήτημα. Η απάντηση που έλαβε ήταν το «Moment Grec». Η νέα «Ελληνική Στιγμή» ακολούθησε το παράδειγμα του περασμένου αιώνα, όταν οι σπουδαστές της Καλών Τεχνών μελετούσαν τα αρχαιοελληνικά και ρωμαϊκά αγάλματα. Για έναν χρόνο καλλιτέχνες, σκηνοθέτες, συγγραφείς και έλληνες διανοούμενοι ελάμβαναν πρόσκληση από τη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού και από τις συναντήσεις αυτές οι 25 νέοι καλλιτέχνες του εργαστηρίου του Σολνιέ ετοίμασαν καθένας το δικό του πρόγραμμα για την Ελλάδα. Αυτή η «Ελληνική Στιγμή» κατέληξε το 2014 σε ένα τρίμηνο ταξίδι στην Ελλάδα, με τελικό προορισμό το Λαογραφικό Μουσείο της Αίγινας.

Η ευρωπαϊκή σφαίρα

Από αυτήν την εμπειρία ο Πιερ-Αλέξης Ντιμά και ο καθηγητής Σολνιέ δούλεψαν για την ιδέα μιας έκδοσης που θα κατέγραφε αυτήν την πρωτοβουλία. Και με τη συνεργασία του εκδότη Χοσέ Αλβάρες των εκδόσειων Edition du Regard το «Moment Grec» ετοιμάστηκε το βιβλίο που παρουσιάστηκε την Πέμπτη στην Αθήνα, στην εκδήλωση του Γαλλικού Ινστιτούτου. «Είναι ένα βιβλίο – εργαλείο πάνω στο ερώτημα της ελληνικής κρίσης» εξηγεί ο Πιερ-Αλέξης Ντιμά, μεταφέροντας την εκτίμήση του για τη συμβολή αυτής της καλλιτεχνικής, δημιουργικής πρωτοβουλίας στη σημερινή ευρωπαϊκή σφαίρα. «Ολοι οι Ευρωπαίοι είναι Ελληνες. Οφείλουμε λοιπόν να αναρωτηθούμε για την ελληνική κρίση, ώστε να κατανοήσουμε αυτό που συμβαίνει όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά παγκοσμίως. Η προσπάθεια της κατανόησης των συνεπειών αυτής της κρίσης μέσα από το πρίσμα της σύγχρονης τέχνης συμπληρώνει και εμπλουτίζει την αντίληψή μας για την παγκόσμια κρίση που αφορά και εμάς τους Ευρωπαίους. Αυτή η πρωτοβουλία άρχισε πριν από τις ροές των προσφύγων, που και αυτό είναι ένα επιπλέον πρόβλημα». «Αυτό που κρατώ από την Ελλάδα του σήμερα είναι η ικανότητα που έχει να αντέχει και να ξεπερνά τις δυσκολίες που συναντά σε όλα τα επίπεδα –κοινωνικής, διοικητικής, πολιτικής, οικονομικής πραγματικότητας. Θαυμάζω την ικανότητά της να επανεφευρίσκει την ταυτότητά της, να μη σηκώνει ψηλά τα χέρια, ούτε να υποκύπτει στη θέληση των άλλων. Νομίζω ότι αυτό που διακυβεύεται στην Ελλάδα είναι ζωτικής σημασίας για τη συνοχή και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη στον χώρο του πολιτισμού, λοιπόν, είναι να στραφεί αβίαστα προς τον Αλλον, να απεγκλωβίσει τα διαφορετικά πεδία και τις καλλιτεχνικές πρακτικές και να αναρωτηθούμε για τον κόσμο στον οποίο ζούμε με σκοπό την καλύτερη αντίληψη και κατανόησή του. Η ελληνική κρίση είναι ένα πρίσμα που επιτρέπει σε όλους μας να σκεφθούμε τη δική μας κουλτούρα και τον τόπο μας. Είναι όμως και η συμβολή για την κατασκευή (ή την αποδόμηση!) της Ευρώπης.

Ο πρόεδρος του Μουσείου Διακοσμητικών Τεχνών του Παρισιού αναρωτιέται ποια θέση θα δώσουν στους καλλιτέχνες οι σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες. «Πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης συχνά υποβιβάζεται σε έναν δευτερεύοντα ρόλο ενώ η βαθιά, τολμηρή ματιά του θα μπορούσε απλώς να μετακινήσει τις γραμμές της αντίληψής μας και να εμπλουτιζόταν ο κόσμος. Αλλωστε σε τι θα χρησιμεύσει αυτή η στάση του πραγματισμού αν χάσουμε την ψυχή μας; Ο ρόλος του καλλιτέχνη δεν είναι αυτός που κάνει το αόρατο ορατό;».

Ο «Νόστος» της Ντιμά

Η ιστορία δεν αφορά την περιγραφή μόνο μεγάλων, εκκωφαντικών γεγονότων. Γράφεται και από μικρά επεισόδια που συνθέτουν τη συνολική εικόνα του παρελθόντος λέει η μεθοδολογία της γαλλικής σχολής ιστοριογραφίας. Η ηθοποιός και σκηνοθέτης Σαντρίν Ντιμά, ελληνίδα από τη μητέρα της (Ρένα Γρηγοριάδη) και γαλλίδα από τον πατέρα της (Ζαν-Λουί Ντιμά, όνομα που συνδέεται με τον ιστορικό οίκο πολυτελείας Hermes) έδειξε στο Γαλλικό Ινστιτούτο το δικό της παράδειγμα μικροϊστορίας. Η ταινία της «Νόστος» είναι η δική της αναζήτηση για τις οικογενειακές ρίζες της και το δέσιμό της με την ελληνική της καταγωγή. Αφετηρία αυτής της έρευνας είναι το πορτρέτο μιας γυναίκας με ομπρέλα διά χειρός Θάλειας Φλωρά – Καραβία, της ζωγράφου που βρέθηκε στο βαλκανικό μέτωπο ως πολεμική ανταποκρίτρια της εφημερίδας που εξέδιδε ο σύζυγός της στην Αλεξάνδρεια, ο Νίκος Καραβίας. Με αυτό η Ντιμά ξεκινά από την Αίγινα –τόπο των παιδικών της αναμνήσεων και έως σήμερα σημείο διαμονής της –το ταξίδι της επιστροφής. «Ιθάκη, Αλεξάνδρεια, Κωνσταντινούπολη είναι οι σταθμοί στη ζωή της Θάλειας Καραβία. Η ιστορία του πορτρέτου που έβλεπα από μικρή στην κατοικία μας στην Αίγινα με έφερε σε συναντήσεις με πρόσωπα ηλικιωμένων κυριών, τα οποία πριν από χρόνια είχε ζωγραφίσει η Θάλεια Καραβία» λέει η σκηνοθέτιδα. Αυτή η σύνθεση προσωπικών στιγμών και δημόσιων συμβάντων έδωσαν στην ταινία «Νόστος» δύο βραβεία στο πρόσφατο 10ο Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ docfest της Χαλκίδας. «Μέσα στα μάτια της Θάλειας Καραβία έβλεπες έναν ολόκληρο κόσμο», λέει στον φακό της σκηνοθέτιδας η συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας Τζίνα Πολίτη καθώς πόζαρε για τη ζωγράφο σε νεαρή ηλικία. «Μέσα από αυτές τις συνεντεύξεις ανακάλυψα λοιπόν πως όλες οι οικογένειες έχουν τα δικά τους μυστικά. Κατάλαβα ότι η ζωή μακριά από το μέρος όπου οι άνθρωποι γεννήθηκαν, ο τόπος της εξορίας τους έφερε πόνο που τον έκρυψαν στις σιωπές τους. Ομως στους πίνακες της Θάλειας Καραβία συνάντησα μια εξαιρετικά παθιασμένη και δυναμική γυναίκα. Το δικό της πρότυπο είναι αυτό που εμείς οι σημερινές γυναίκες θα πρέπει να διεκδικήσουμε για τη ζωή μας. Μέσα από την ιστορία της βρήκα εκείνο που τώρα με συνδέει με την Ελλάδα. Η χώρα έπαψε να είναι μόνο τόπος παραθερισμού. Οι δεσμοί μου παραμένουν ενεργοί».

Τελευταία Νέα