Ας χτίσουμε έναν νέο Παρθενώνα από βιβλία!

^«Αυτό είναι που μοιραζόμαστε» λέει το μότο της Ολλανδίας αλλά και της Φλάνδρας, που είναι φέτος μαζί οι τιμώμενες της Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου της Φρανκφούρτης (του χρόνου θα είναι η Γαλλία), η οποία ανοίγει τις πύλες της αύριο. Επίκεντρο πάντα του λογοτεχνικού ενδιαφέροντος, η μεγαλύτερη έκθεση βιβλίου της Ευρώπης διευρύνει φέτος τους ορίζοντές της προσκαλώντας δημιουργικές ομάδες από τον χώρο της τεχνολογίας και της τέχνης. Γι’ αυτόν τον λόγο –και πέρα από τους συγγραφείς της τιμώμενης χώρας, λ.χ. τους και εδώ μεταφρασμένους Χέιρτ Μακ, Σες Νότεμπομ, Χέρμαν Κοχ, Αρνον Γκρούνμπεργκ –ένα από τα δυνατά ονόματα που θα εμφανιστούν για να προσελκύσουν νέο ακροατήριο θα είναι ο άγγλος καλλιτέχνης Ντέιβιντ Χόκνεϊ.

Ούτως ή άλλως, πρόκειται για τεράστιο διεθνές γεγονός στον χώρο του βιβλίου: μετέχουν περί τους 7.100 εκθέτες από 100 και πλέον χώρες και οι επισκέπτες κάθε χρόνο είναι κοντά στους 270.000. Εκεί κλείνονται, βέβαια, οι περισσότερες εκδοτικές συμφωνίες από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο.

Σε αυτήν τη δημιουργική νέα συνθήκη το ελληνικό βιβλίο θα δείξει και αυτό τη διεθνή του παρουσία. Τουλάχιστον 500 νέοι τίτλοι από 150 εκδοτικούς οίκους συνθέτουν το περιεχόμενο του ελληνικού περιπτέρου. Ανάμεσα στις ελληνικές εκδόσεις και τους 33 μεταφρασμένους τίτλους ελληνικών βιβλίων που θα κυκλοφορήσουν σε 64 εκδόσεις ξένων εκδοτικών οίκων, το ελληνικό περίπτερο θα παρουσιάσει την εξωστρέφειά του με δύο επιπλέον μεγάλες πολιτιστικές διοργανώσεις: την Documenta 14 και την Αθήνα – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου 2018.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η διοργάνωση της «Documenta 14 – Μαθαίνοντας από την Αθήνα» που πρόκειται να ενημερώσει τους επισκέπτες της Εκθεσης της Φρανκφούρτης που θα περάσουν από το περίπτερο για το πώς θα φτιάξουν έναν νέο Παρθενώνα από βιβλία. Η δράση «The Parthenon of Books» («O Παρθενώνας των Βιβλίων») βασίζεται στο έργο της καλλιτέχνιδας από την Αργεντινή Μάρτα Μινουχίν, η οποία το 1983 δημιούργησε το έργο της στο Μπουένος Αϊρες με 25.000 τίτλους βιβλίων που είχαν απαγορευθεί από τη χούντα στη χώρα της. Η «Documenta 14» κάνει ανοιχτή πρόσκληση στο κοινό, τους εκδότες και τους συγγραφείς να προσφέρουν βιβλία για το χτίσιμο μιας ρεπλίκας της Ακρόπολης, στην κεντρική πλατεία Φρίντριχπλατς στο Κάσελ. Στο ίδιο σημείο όπου το 1933 ρίχτηκαν από τους Ναζί στην πυρά πολυάριθμα βιβλία. Το υλικό κατασκευής θα αποτελέσουν αντίτυπα απαγορευμένων βιβλίων από όλο τον κόσμο. Το έργο είναι ένα σύμβολο αντίστασης στη λογοκρισία, την απαγόρευση των γραπτών και τη δίωξη των συντακτών τους. Στην εκδήλωση ανακοίνωσης της δράσης θα προσκληθούν και οι έλληνες εκδότες για να καταθέσουν απαγορευμένα βιβλία.

Κατά τα άλλα: παιδικό βιβλίο, σύγχρονη ελληνική ποίηση και πεζογραφία, νέες λογοτεχνικές φωνές από την Ελλάδα, δοκίμιο, μεταφρασμένα ελληνικά βιβλία σε άλλες γλώσσες, λευκώματα και βιβλία τέχνης αποτελούν τις βασικές θεματικές παρουσίασης νέων ελληνικών βιβλίων υπό τον τίτλο «Greek Books – Global Ideas». Εμφαση θα δοθεί στη σύγχρονη ελληνική τέχνη, με σπουδαίες εκδόσεις, όχι μόνο από εκδότες, αλλά και από σημαντικούς φορείς και ιδρύματα (Μουσείο Μπενάκη, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Μουσείο Φρυσίρα, Ιδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Ιδρυμα ΔΕΣΤΕ κ.ά.). Ενώ εκδόσεις με αυθεντικά χαρακτικά και κείμενα στοιχειοθετημένα στο χέρι στο τυπογραφείο του χαρακτηριζόμενου και ως «τελευταίου έλληνα Γουτεμβέργιου», του Νίκου Βοζίκη (εκδ. Διάττων), εκτίθενται σε ειδική βιτρίνα.

Δεκατέσσερις νέες εκδόσεις και επανεκδόσεις σύγχρονης κλασικής λογοτεχνίας στη γερμανική γλώσσα πρόκειται να παρουσιάσει το Edition Romiosini του Κέντρου Νέου Ελληνισμού (CeMoG) που εδρεύει στο Βερολίνο. Το CeMoG παρουσιάζει επίσης τη δημιουργία μιας ψηφιακής βιβλιοθήκης της νεοελληνικής λογοτεχνίας και των νεοελληνικών σπουδών στα γερμανικά, η οποία διατίθεται δωρεάν στο κοινό.

20 ΕΚΔΟΤΕΣ. Ο αριθμός των 20 εκδοτών (Αγρα, Αιώρα, Αγγελάκης, Διάπλαση, Ενάλιος – Ωκεανός, Εστία, Ικαρος, Καζαντζάκης, Καστανιώτης, Κέδρος, Cube Art, Mamaya, Μέλισσα, Μεταίχμιο, Νεφέλη, Οσελότος, Παπαδόπουλος, Πατάκης, Οπερα, Romiosini), που συμμετέχουν με δική τους βιβλιοθήκη, φέτος είναι αυξημένος σε σχέση με τις διοργανώσεις του 2015 (14 εκδότες) και του 2014 (11 εκδότες). Παρότι απουσιάζουν τα προγράμματα υποστήριξης μεταφράσεων, τα λογοτεχνικά πρακτορεία δικαιωμάτων Ersilia και Iris με την παρουσία τους θα δείξουν ότι κάτι κινείται εκτός συνόρων στον τομέα των μεταφράσεων ελληνικών βιβλίων: ενώ το 2011 καταγράφηκαν 8 μεταφρασμένοι τίτλοι, το 2014 31 τίτλοι και το 2015 22 τίτλοι, το 2016 αριθμεί 33 τίτλους. Ανάμεσά τους θα παρουσιαστούν οι πρόσφατες τρεις ανθολογίες ελληνικής λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν στην Αγγλία και τις ΗΠΑ: «Critical Times Critical Thoughts. Contemporary Greek Writers Discuss Facts and Fiction» σε επιμέλεια των Νατάσας Λαιμού και Ελένης Γιαννακάκη (Cambridge Scholars Publishing, 2015), «Futures: Poetry of the Greek Crisis» (Θεόδωρος Χιώτης, Penned in the Margins, 2015) και «Austerity Measures – The New Greek Poetry» της Κάρεν βαν Ντάικ (Penguin, 2016).