Ζήλειες από συναδέλφους της, κόντρες με το θεατρικό κύκλωμα της εποχής, προσπάθειες παραγκωνισμού της από τον χώρο. Με την κατηγορία του δωσίλογου συνελήφθη από το ΕΑΜ και εκτελέστηκε. Η Ελένη Παπαδάκη, αυτή η κορυφαία ελληνίδα ηθοποιός (1908-1944), παρά τη λάμψη που η ίδια εξέπεμπε, αντικατοπτρίζει μια από τις πιο σκοτεινές και ενοχικές στιγμές της ιστορίας του τόπου μας. Κάτω από αυτό το πρίσμα, ο Μάνος Καρατζογιάννης καταθέτει μια παράσταση που ισορροπεί ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι, για μια ξεχωριστή γυναίκα.

Οπως επισημαίνει ο ίδιος ο σκηνοθέτης στο πρόγραμμα: «Η Παπαδάκη δεν ήταν ο μέσος όρος. Θεατρίνα, ανύπαντρη, με αμφιλεγόμενη προσωπική ζωή (…), μα πάνω από όλα μια σκηνική ιδιοφυΐα (…)». Εκεί, στην ετερότητά της, εντοπίζεται η ρίζα του κακού. Εμφύλιος στη χώρα και στο θέατρο.

Ηθοποιός και σκηνοθέτης ο Μάνος Καρατζογιάννης βασισμένος στα ντοκουμέντα και το υλικό του Μάνου Ελευθερίου (ο τελευταίος έχει γράψει για την Παπαδάκη το μυθιστόρημα «Η γυναίκα που πέθανε δύο φορές», εκδ. Μεταίχμιο, 2012) καταθέτει, για πρώτη φορά, ένα κείμενο – θεατρικό μονόλογο, τον οποίο στη συνέχεια κάνει παράσταση. Αυτός ο υποθετικός μονόλογος της ηθοποιού καταγράφει, ποιητική αδεία μεν, με στοιχεία δε, τις ώρες που μεσολάβησαν από τη σύλληψη ώς την εκτέλεσή της, τον Δεκέμβριο του 1944.

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ. Μια μικρή υπερυψωμένη σκηνή, ένα σιδερένιο μπαούλο, φωτογραφίες γνωστών ηθοποιών, κριτικές: με μεταξωτό φόρεμα εποχής, καπέλο, γούνα, κοσμήματα εισέρχεται εκείνη στη σκηνή. Απέναντί της βωβός, πάντα βωβός, ένας άνδρας. Καθοριστικοί οι ήχοι, όπως και οι φωτισμοί.

Ο Καρατζογιάννης παίζει ανάμεσα στην ηθοποιό και στον άνθρωπο, τη γυναίκα. Ανάμεσα στα φώτα του θεάτρου και στο σκοτάδι της φυλακής, ανάμεσα στις λαμπερές μνήμες και στο ζοφερό «τώρα». Και καταφέρνει να ισορροπήσει, χωρίς να προδώσει ούτε εκείνη ούτε την εποχή της. Εξυπνο το εύρημα του βωβού παρτενέρ: η Κίτσου – Παπαδάκη απευθύνεται σ’ εκείνον άλλοτε ως θαυμαστή ή δημοσιογράφο, άλλοτε ως βασανιστή και τέλος ως εκτελεστή. Εντονος ο τελευταίος χορός σφραγίζει με τον δικό του τρόπο την αυλαία αυτής της παράστασης που κινήθηκε σε πυκνό και σύντομο χρόνο, όπως και το πέρασμα της Ελένης Παπαδάκη από τη σκηνή και τη ζωή.

ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ. Δύσκολο το στοίχημα για τη Μαρία Κίτσου να υποδυθεί μια συνάδελφό της που έχει καταγραφεί στην Ιστορία ως ένα από τα μεγαλύτερα υποκριτικά ταλέντα αυτού του τόπου. Δύσκολο και τολμηρό καθώς η φήμη τής Παπαδάκη μοιάζει να έχει επιβληθεί, όπως και η προσωπική της ιστορία. Κι όμως, η Κίτσου, πιο σφιγμένη στην αρχή, βρίσκει γρήγορα το εσωτερικό της μονοπάτι που την οδηγεί στην ενσωμάτωση του ρόλου της. Αλλωστε το ζήτημα δεν είναι να γίνει η Παπαδάκη, αλλά να μεταφέρει στη σκηνή την ηθοποιό που γνώρισε την αποθέωση και τη γυναίκα που έζησε τον εφιάλτη. Κι αυτή την ισορροπία την επιτυγχάνει. Σκηνή, έργα, ρόλοι, γούνες, κοσμήματα, κριτικές, θαυμασμός. Κελί, απειλή, φόβος, αδυναμία, ήττα.

Ο Σπύρος Κυριαζόπουλος δίνει σκηνική υπόσταση στον βωβό παρτενέρ τής Παπαδάκη. Γιατί και η σιωπή έχει υποκριτικές απαιτήσεις. Απέναντι στη γυναίκα ντίβα και θύμα είναι ο άλλος: την ακούει με προσοχή, της γνέφει, της υπενθυμίζει διαρκώς τον θάνατο και κρατώντας της το χέρι την οδηγεί στο τέλος.

Η παράσταση σχεδιάστηκε και ανέβηκε τη σεζόν 2015-2016 στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, στο πλαίσιο της πλατφόρμας νέων δημιουργών με θέμα τον Εμφύλιο.

Κείμενο και σκηνοθεσία:Μάνος Καρατζογιάννης

Σκηνικό:Γιάννης Αρβανίτης

Κουστούμια:Βασιλική Σύρμα

Φωτισμοί:Κατερίνα Μαραγκουδάκη

Μουσική επιμέλεια:Γιώργος Πούλιος

Μουσική σύνθεση τραγουδιού:Αρης Βλάχος

Στίχοι:Μάνος Ελευθερίου

Ερμηνεία:Μαρία Κίτσου. Μαζί της ο Σπύρος Κυριαζόπουλος

Πού: Θέατρο Tempus Verum – Εν Αθήναις (Ιάκχου 19, Γκάζι, τηλ. 210-3425.170), Τετάρτη και Πέμπτη (21.00) έως 5/12.