Ενας νεαρός αστυνομικός στέκεται αυστηρός δίπλα στο Τείχος του Βερολίνου ενώ δύο κοπέλες περνούν από μπροστά του. Στο Βουκουρέστι, ένας πλανόδιος πωλητής παιχνιδιών έχει απλώσει την πραμάτειά του και ο ίδιος κρύβεται στη γωνία ενός τοίχου για να προστατευτεί από το χιόνι. Στην Πράγα, ένας καλοντυμένος ηλικιωμένος βρίσκεται καθισμένος στο πρεβάζι μιας βιτρίνας με σκυμμένο το κεφάλι και μόνη συντροφιά τον σκύλο του, που είναι κουλουριασμένος στα πόδια του. Στο βλέμμα όλων κυριαρχεί η θλίψη, ενώ η στάση τους μαρτυρά παραίτηση απ’ τη ζωή.

Τα χαρακτηριστικά αυτά διαπερνούν σχεδόν το σύνολο των ασπρόμαυρων φωτογραφιών του Κωνσταντίνου Πίττα, που παρουσιάζονται από σήμερα στην έκθεση «Εικόνες μιας άλλης Ευρώπης, 1985-1989» του Μουσείου Μπενάκη. Ολες τους είναι προϊόν των ταξιδιών του εκείνη την περίοδο στη Δυτική και την Ανατολική Ευρώπη, όπου κατέγραψε σκηνές δρόμου και από τις δύο πλευρές του Τείχους. «Ηθελα να δείξω μέσα από τον φακό μου την Ευρώπη ενιαία. Εβλεπα μια κοινή ταυτότητα, ομοιότητες στους ανθρώπους. Τώρα θέλω να υπερασπιστώ την κοινή ευρωπαϊκή οικογένεια στην οποία ανήκουμε κι εμείς και κακοποιείται τα τελευταία χρόνια» είπε ο δημιουργός κατά τη χθεσινή παρουσίαση των έργων του.

Για τον λόγο αυτό και οι φωτογραφίες είναι τοποθετημένες στους χώρους του κτιρίου στην Πειραιώς διάσπαρτα, ανεξάρτητα από τη χρονική ή την τοπική καταγωγή τους. Δεν είναι δείγματα φωτορεπορτάζ ούτε καλλιτεχνικής δημιουργίας. Συχνά το κάδρο τους είναι στραβό, αποτέλεσμα της ανορθόδοξης τεχνικής λήψης (ο Πίττας στερέωνε τη μικρή Minox στο στομάχι του και τράβαγε χωρίς να κοιτάει από το σκόπευτρο), και η γωνία τους αντιγραμμένη από τις ταινίες του Κουροσάβα από τις οποίες «ξεπατίκωνε» τις τεχνικές λήψης. Ωστόσο, είναι αυθεντικό προϊόν του ενστίκτου του αυτοδίδακτου φωτογράφου και αποτυπώνουν με ακρίβεια μια σκοτεινή περίοδο της ευρωπαϊκής ιστορίας μέσα από τους πρωταγωνιστές της, τους Δυτικούς που υπέφεραν από εσωτερική μοναξιά και τους Ανατολικούς πάσχοντες από μελαγχολία.

Αυτό το στοιχείο των εικόνων υπογράμμισε και ο επιμελητής της έκθεσης Κωστής Αντωνιάδης, που παρατήρησε πως «πρόκειται για μια προσέγγιση που έλειπε από την ιστορία της ελληνικής φωτογραφίας τη δεκαετία του 1980 γιατί χαρακτηρίζεται από καθαρά ανθρωπιστική ματιά». Μολονότι το κοινό έχει πάρει πρόγευση της δουλειάς του Πίττα μέσω μικρότερων εκθέσεων και του λευκώματος που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2015, αυτή είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζεται ενιαίο το σύνολο των εικόνων του. Τουλάχιστον όσες μεγέθυνε από τα 25.000 αρνητικά που κρατούσε πεισματικά παραπεταμένα στην αποθήκη του για δυόμισι δεκαετίες αφού δεν έβλεπε νόημα στη δημοσιοποίησή τους.