«Σκοτώνεις την ποίηση όταν την εξηγείς»

Την ώρα που θα εμφανίζονται επί σκηνής οι αναμνήσεις του 52χρονου ισπανοαργεντινού δημιουργού από την παιδική του ηλικία, μια μορφή σαμουράι από τις ταινίες του Κουροσάβα, ένα υπερμέγεθες σαπούνι Μασσαλίας και ένα drone, οι θεατές θα προσπαθούν να εντοπίσουν τις διαχρονικές επιρροές του Ροντρίγκο Γκαρσία: πόσος Μπέκετ, Τόμας Μπέρνχαρντ και Λουίς Μπουνιουέλ κρύβονται πίσω από τη σκηνική όψη, όπου συνυπάρχουν τα φετίχ βαλσαμωμένων ζώων, τέσσερις κόκορες, άνθρωποι τυλιγμένοι με υπνόσακους. Ολα αυτά στην παράσταση «4», που προσεγγίζει την παιδική σεξουαλικότητα, όση ώρα ακούγεται η Τέταρτη Συμφωνία του Μπετόβεν. Ο Ροντρίγκο Γκαρσία θα έχει βαρεθεί μέχρι σήμερα να τον υποδέχονται στις σκηνές των ευρωπαϊκών φεστιβάλ σαν τον αιρετικό σκηνοθέτη ή τον σύγχρονο εικονοκλάστη που συμπληρώνει την τριάδα των Καστελούτσι και Φαμπρ. Ο διευθυντής στο Κέντρο Δραματικής Τέχνης του Μονπελιέ (από το 2014) έχει εμφανιστεί ήδη δύο φορές –με αυτούς τους τίτλους –στο Ελληνικό Φεστιβάλ: το 2007 με το «Λίαν αιμάσσον. Αιμάσσον. Μισοψημένο. Καμένο» (όπου 15 μουργέρος, άστεγοι δηλαδή από τις φαβέλες της Αργεντινής, διηγούνταν τη ζωή τους) και το 2012 με το «Golgota picnic». Ο ίδιος απάντησε στις ερωτήσεις μας με e-mail από το Μιλάνο, όπου παρουσιάζει την παράσταση.

Δίνετε την ίδια σημασία στη σκηνογραφία όσο και στο κείμενο. Τι περιέχει το «4» που πιθανότατα δεν φαίνεται;

Εχω δημιουργήσει ένα ονειρικό σύμπαν, πιθανότατα για να καμουφλάρει το παρελθόν μου. Οπως και να ‘χει, έρχονται στην επιφάνεια πολλές αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας. Είναι συχνά άσχημες, αλλά υπάρχει πάντα κάτι θετικό σ’ αυτές: η ενέργεια που χρειαζόμαστε για να ζήσουμε στη μέση του χάους. Το «4» είναι ένα κομμάτι σπονδυλωτό, κατασκευασμένο από εικόνες αποσπασματικές, τις οποίες δεν ενώνει κανένα νήμα. Πιστεύω βέβαια ότι ακόμη κι έτσι η αφήγηση βρίσκει την κατάλληλη δομή, έναν τρόπο όπου συνδυάζονται η μουσική, οι ηθοποιοί και οι εικόνες. Οπως σε ένα κτίριο με διαφορετικά διαμερίσματα.

Η χρήση ζώων κρύβει κάποια εμμονή που πρέπει να αποκωδικοποιήσουμε;

Οχι, καμία εμμονή. Θα ρωτούσατε ποτέ τον Σαίξπηρ εάν η χρήση των λέξεων είναι εμμονή; Οχι. Ηταν οι πρώτες ύλες του. Τα δικά μου υλικά, λοιπόν, είναι οι λέξεις, οι άλλοι άνθρωποι, η μουσική, τα ζώα, τα φυτά, τα drones, τα πικάπ. «Γιατί;» θα με ρωτήσετε. Επειδή απλώς υπάρχουν γύρω μου.

Ποια είναι η πιο έντονη ανάμνηση από τη νεότητά σας που ανεβαίνει πάνω στη σκηνή;

Η αίσθηση του κινδύνου. Ζούσαμε σε μια επικίνδυνη γειτονιά του Μπουένος Αϊρες. Αυτό δεν σήμαινε ότι μας την έπεφταν οι νταήδες καθώς μεγαλώναμε, αλλά ό,τι κι αν κάναμε ήταν ριψοκίνδυνο. Κατ’ αρχάς δεν είχαμε ποτέ αρκετά χρήματα για να βγάλουμε τα προς το ζην. Το σχολείο ήταν μεσαίου επιπέδου. Κλέβαμε. Τα ατυχήματα στον δρόμο ήταν καθημερινό φαινόμενο, με δεδομένο το κυκλοφοριακό και την κατάσταση των αυτοκινήτων. Το τρένο μετέφερε κάθε μέρα διπλάσιους επιβάτες από το προβλεπόμενο –κι εγώ θυμάμαι να πηγαίνω στο πανεπιστήμιο ανεβασμένος στην οροφή του τρένου. Πολλοί φοιτητές ταξίδευαν με αυτόν τον τρόπο, επειδή ήταν οι ώρες αιχμής και όλος ο κόσμος πήγαινε στη δουλειά.

Και η «κηδεία της ομορφιάς»; Πόσο σημαντική είναι για την παράσταση;

Αυτή είναι μια φράση, μια ποιητική έκφραση, από το κείμενο του έργου. Εάν δημοσιοποιήσω τη δική μου ανάγνωση, στερώ το κοινό από τη δική του ερμηνεία. Το να εξηγείς την ποίηση σημαίνει να τη σκοτώνεις. Το να εξηγείς μια φράση είναι σαν να ρίχνεις δηλητήριο σε ένα τριαντάφυλλο.

Το χιούμορ είναι το άλλο όνομα της ειρωνείας στην παράστασή σας;

Μ’ αρέσει που το ρωτάτε εσείς αυτό, εσείς που δεν έχετε τίποτα λιγότερο στην πολιτιστική σας παράδοση από έναν Αριστοφάνη και τους κυνικούς φιλοσόφους. Σίγουρα, το χιούμορ είναι ο πιο αποδοτικός τρόπος για να εκφράσεις αυτό που σε ερεθίζει ή σε δυσαρεστεί, αυτό που σου φαίνεται άδικο ή σκληρό. Μερικές φορές θέλω να αποφύγω τον διδακτισμό. Υπάρχουν πάντοτε αποχρώσεις σ’ ένα έργο για τις οποίες το χιούμορ είναι απαραίτητο, ώστε να μη φαίνονται επιτηδευμένες.

Ποια εικόνα αποδίδει για εσάς την παιδική σεξουαλικότητα, τον άξονα της παράστασης;