Τρέχουν τώρα να «ελληνοποιήσουν» το Διεθνές Φεστιβάλ Αθηνών

Επρεπε να πάρουν φωτιά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Να χυθούν τόνοι μελανιού. Να βρεθούν στα χαρακώματα ηθοποιοί και σκηνοθέτες, και δυστυχώς από την ίδια πλευρά με εθνικιστές και συντηρητικούς, για εντελώς διαφορετικούς λόγους βεβαίως, ώστε να συμβεί το αυτονόητο. Να αποφασίσει δηλαδή το υπουργείο Πολιτισμού να ξανακοιτάξει το πρόγραμμα του Διεθνούς, πλέον, Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και να ψάχνει τρόπους για να εντάξει στο 20% του αδιαμόρφωτου τμήματος του προγράμματος και ελληνικές παραγωγές.

«Τόσο το υπουργείο όσο κι ο Γιαν Φαμπρ αφουγκράστηκαν την ανησυχία των ελλήνων δημιουργών και προσπαθούν να βρουν λύσεις», έλεγαν χθες συνεργάτες του υπουργού Πολιτισμού Αριστείδη Μπαλτά μετά τις αντιδράσεις του καλλιτεχνικού κόσμου στην πλήρη μετάλλαξη του θεσμού, που δεν μετονομάστηκε απλώς, αλλά δεν συμπεριέλαβε και καμία ελληνική παραγωγή στο οκτώ εβδομάδων πρόγραμμά του πέραν εκείνων που θεσμικά συμμετέχουν στο Φεστιβάλ, όπως τα δύο εθνικά θέατρα και η Εθνική Λυρική Σκηνή.

Ποιος θα αποφασίσει ποιοι θα είναι αυτοί οι τυχεροί λοιπόν έλληνες δημιουργοί, χωρίς ωστόσο να έχει αποσαφηνιστεί προς το παρόν αν πρόκειται για καλλιτέχνες του μουσικού, του θεατρικού ή του χορευτικού στερεώματος; Ο ίδιος ο φλαμανδός επιμελητής του προγράμματος, που παραδέχτηκε ότι δεν γνωρίζει την ελληνική καλλιτεχνική πραγματικότητα; Ενας έλληνας σύμβουλος; Μια επιτροπή; Το σχήμα δεν έχει αποκρυσταλλωθεί, μας λέει η ίδια πηγή. Κι όλα αυτά ενώ βρισκόμαστε δυόμισι μήνες πριν την έναρξη της διοργάνωσης, που σημαίνει ελάχιστος χρόνος προετοιμασίας για όσους πάρουν το πράσινο φως.

ΒΕΛΓΙΚΟ «ΑΦΙΕΡΩΜΑ». Κι αν από τη μία πλευρά μπορεί κάποιος να δει καλοπροαίρετα την κίνηση του ΥΠΠΟ να διορθώσει κατά κάποιον τρόπο το λάθος του αποκλεισμού των ελλήνων καλλιτεχνών και τη διοργάνωση ενός βελγικού φεστιβάλ με χαρακτήρα αφιερώματος στον καλλιτεχνικό διευθυντή του (τέσσερις από τις 40 ώς τώρα προγραμματισμένες εκδηλώσεις φέρουν την υπογραφή του ίδιου του Γιαν Φαμπρ, ήτοι ποσοστό 10%), έστω και εκ των υστέρων και σε περιορισμένο βαθμό, αφού όπως μας διευκρινίστηκε δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να γίνει υπέρβαση του προϋπολογισμού, που εκτιμάται στα περυσινά επίπεδα, δηλαδή γύρω στα δύο εκατ. ευρώ.

Δεν μπορεί όμως να μη λάβει υπόψη του κάποιος και την άποψη πολλών καλλιτεχνών ότι η κατόπιν εορτής (αφού δηλαδή ο Φαμπρ είχε διευκρινίσει ότι δεν υπάρχουν ελληνικές παραγωγές, παρά μόνο κάποιοι εγχώριοι ηθοποιοί που θα διαβάσουν κείμενά του μεταφρασμένα στα ελληνικά και 50 ακόμη που θα επιλεγούν για να λάβουν μέρος σε εργαστήρια και με δικαίωμα να παρακολουθήσουν δωρεάν παραστάσεις) ένταξη ελλήνων καλλιτεχνών στο πρόγραμμα είναι μια προσπάθεια να διαρραγεί το ενιαίο μέτωπο των δημιουργών, όπως χαρακτηριστικά μας έλεγε χθες ο σκηνοθέτης Γιάννης Καλαβριανός και άλλοι συνάδελφοί του, αρκετοί από τους οποίους συγκεντρώνονται σήμερα στις 13.00 στο θέατρο Σφενδόνη για να συζητήσουν το πρόβλημα και τον τρόπο που θα αντιδράσουν.

Μέχρι το τοπίο να ξεκαθαρίσει ωστόσο βρέθηκε χώρος επαρκής για να ακουστούν πολλά, συχνά ακραία, και να εκφραστούν απόψεις συντηρητικές και ξενοφοβικές.

Κι αν ορισμένοι έφτασαν να μιλούν για τη διοργάνωση αντι-φεστιβάλ και άλλοι να περιορίζουν το πρόβλημα στην ανεργία των συντελεστών των παραγωγών, υπήρξαν κι εκείνοι που βρήκαν ευκαιρία να επιχειρήσουν να αποδομήσουν την καλλιτεχνική προσωπικότητα του Γιαν Φαμπρ και να ανακαλέσουν στη μνήμη τους από την άτυχη στιγμή στην καριέρα του με τις γάτες που πετούσε στα σκαλιά του δημαρχείου της Αμβέρσας –γεγονός για το οποίο έχει δεχθεί πολλάκις τα πυρά των συμπατριωτών του –έως τη γεμάτη προκλήσεις 24ωρη παράστασή του «Ορος Ολυμπος» που φιλοξενήθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο κι έρχεται τώρα και στην Αθήνα. Ξεχνώντας τα πρωτοποριακά εικαστικά έργα του με το μπλε bic στιλό, τα εμβληματικά γλυπτά του που είχαμε πρωτοδεί στην Αθήνα με την έκθεση Outlook (2003-2004), το ωμά πραγματικό «Οργιο της ανεκτικότητας» ή το γεγονός ότι έχει εμπειρία σε ανάλογες θέσεις φεστιβάλ του εξωτερικού.

Και μπορεί για τους μη μυημένους, αλλά και για τους άμεσα πληγέντες από την βελγική επέλαση στο Φεστιβάλ η προσγείωση του Γιαν Φαμπρ να προκάλεσε ταραχή κι ανατροπές, όσοι γνωρίζουν όμως τη δουλειά του και τον τρόπο σκέψης του δεν ξαφνιάστηκαν. Διότι ο κουρνιαχτός αποτελεί απαραίτητο συνοδό του εκκεντρικού, προκλητικού, μεγαλοφυούς κατά ορισμένους και «τσαρλατάνου της τέχνης» κατά άλλους. Αλλωστε το παραδέχτηκε και ο ίδιος ότι αντιμετωπίζει το στήσιμο του προγράμματος ως έργο τέχνης.

Θα μπορούσε να μην προσεγγίσει την εμφάνισή του στη νέα του θέση ως μια περφόρμανς από εκείνες που ο απόηχός τους δεν καταλαγιάζει για μέρες; Αν είχε κάνει κάτι λιγότερο, πολύ απλά δεν θα ήταν ο Γιαν Φαμπρ. Με τη διαφορά ότι αυτή τη φορά εκείνος δέχεται τα πυρά, αλλά έχει ίσως το μικρότερο μερίδιο ευθύνης από ό,τι όταν παρουσιάζει τις δικές του δημιουργίες, καθώς εκείνοι που του πρότειναν τη θέση θα έπρεπε να του είχαν δώσει και τις προδιαγραφές.

Επιμελητής ή καλλιτεχνικός διευθυντής;

Σκιές εξακολουθούν να υπάρχουν σχετικά με τον ακριβή ρόλο του Γιαν Φαμπρ στο Φεστιβάλ, καθώς ο ίδιος επιμένει να δηλώνει επιμελητής του προγράμματος, το ΥΠΠΟ τον συνέστησε ως καλλιτεχνικό διευθυντή, ενώ το ΦΕΚ του διορισμού του εκκρεμεί.

Παρέμβαση Τσίπρα

Αργά χθες το βράδυ ο Αλέξης Τσίπρας τουιτάρισε μέσα από τον λογαριασμό Prime Minister GR, τα εξής: «Παρακολουθώ τη συζήτηση για την φυσιογνωμία του Διεθνούς Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Είναι ευπρόσδεκτη. Στην χθεσινή μου (σ.σ.: προχθεσινή) συνάντηση με τον Γιάν Φάμπρ τόνισα την ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερο βάρος στις ελληνικές παραγωγές του φεστιβάλ. Ο Γ. Φάμπρ και ο Υπουργός Πολιτισμού συμφώνησαν να εξετάσουν το ζήτημα προς αυτή την κατεύθυνση».