Το ημερολόγιο έδειχνε 2 Σεπτεμβρίου 2015 όταν η φωτογραφία με το νεκρό κορμί του τρίχρονου Αϊλάν στις ακτές της Αλικαρνασσού έκανε τον γύρο του κόσμου και γινόταν αφορμή για να ταράξει συνειδήσεις γύρω από το Προσφυγικό. Πέντε μήνες μετά ο κινέζος ακτιβιστής καλλιτέχνης Αϊ Ουέιουεϊ ποζάρει στην ίδια ακριβώς στάση δίπλα στο κύμα και σε φόντο άσπρο – μαύρο. Αυτή τη φορά δεν δημιουργεί ένα έργο τέχνης, αλλά μπαίνει ο ίδιος στο κάδρο. Ξαπλωμένος μπρούμυτα στα βότσαλα με το κορμί του χαλαρό, σαν άψυχο, όπως εκείνο του Αϊλάν Κουρντί (του Σύρου κουρδικής καταγωγής) αφήνεται στον φωτογραφικό φακό του Ρόιτ Τσάουλα.
Η επίμαχη φωτογραφία εκτίθεται στην φουάρ της Ινδίας και θα εικονογραφήσει συνέντευξη του καλλιτέχνη στο μεγαλύτερο αγγλόφωνο περιοδικό της Ασίας, το «India Today». «Οταν του δώσαμε ραντεβού στο στούντιό του, εκείνος μας απάντησε ότι δουλεύει στην ακτή», λέει στην «Washington Post» ο Γκαγιάτρι Τζαγιαραμάν της «India Today», ο οποίος πέρασε 48 ώρες δίπλα στον Αϊ Ουέιουεϊ στο πλαίσιο της συνέντευξης. «Είναι σπουδαίος καλλιτέχνης. Στα μάτια μου όμως φαντάζει σαν τη μορφή του Μαχάτμα Γκάντι». «Πρόκειται για μια εμβληματική φωτογραφία, ανθρώπινη και πολιτική, καθώς εμπλέκει έναν άκρως σημαντικό καλλιτέχνη. Η εικόνα στοιχειώνει και αντιπροσωπεύει όλη την προσφυγική κρίση και δείχνει το πόσο αβοήθητοι είναι αυτοί οι άνθρωποι που αναγκάστηκαν να φύγουν από την πατρίδα τους για να βρουν ένα καλύτερο μέλλον» δηλώνει ο Αντι Σάγκους εκ μέρους της India Art Fair.
ΥΠΕΡ ΚΑΙ ΚΑΤΑ. Οι υποστηρικτές του καλλιτέχνη βλέπουν τη φωτογραφία ως έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης στο ζήτημα της προσφυγικής κρίσης, την οποία υπομονετικά φτιάχνει ο Αϊ Ουέιουεϊ. Αλυσίδα που ξεκίνησε με την παρουσία του στη Λέσβο λίγες μέρες πριν από την Πρωτοχρονιά. Συνεχίστηκε όταν αποφάσισε να κλείσει πρόωρα μια έκθεσή του στην Κοπεγχάγη διαμαρτυρόμενος για τον νέο νόμο που επιτρέπει στις αρχές της Δανίας να κατάσχουν περιουσιακά στοιχεία από πρόσφυγες. Και σχημάτισε έναν ακόμη κρίκο της αλυσίδας επιστρέφοντας την περασμένη Πέμπτη στη Λέσβο –σύμφωνα με τον βρετανικό «Guardian» –για να συμβάλει στις προσπάθειες διάσωσης των προσφύγων, ενώ ανέβασε στους λογαριασμούς του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φωτογραφίες όσων έφταναν στο νησί φορώντας ακόμη τα σωσίβιά τους.
Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που ο Αϊ Ουέιουεϊ επιστρατεύει την τέχνη για να σχολιάσει την επικαιρότητα, να κινητοποιήσει την κοινή γνώμη και να την ευαισθητοποιήσει, υπάρχουν και οι αντίθετες φωνές που εκτιμούν ότι ο καλλιτέχνης υπερβάλλει και αφήνουν αιχμές περί «εκμετάλλευση» της κατάστασης για προσωπική προβολή. Χαρακτηριστικά είναι τα τιτιβίσματα στο twitter –ορισμένα μάλιστα δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του BBC –που θέτουν το ερώτημα: «Χρειαζόμαστε κάτι περισσότερο από την αυθεντική εικόνα;».
Την ίδια ερώτηση έθεσε και το «Νσυν» στον καθηγητή Φωτογραφίας Πλάτωνα Ριβέλλη, ο οποίος σχολιάζει: «Η φωτογραφία του ξαπλωμένου παιδιού σε μια παραλία δεν είναι είδηση. Ο θάνατός του είναι είδηση. Η φωτογραφία του διάσημου κινέζου καλλιτέχνη στη θέση του ξαπλωμένου παιδιού δεν είναι ούτε είδηση ούτε τέχνη. Χρησιμοποιεί όμως και την τέχνη και την είδηση. Αν αποδειχτεί ότι βοηθάει με κάποιον τρόπο τους πρόσφυγες, τότε ως πράξη η φωτογραφία αυτή και ο κινέζος καλλιτέχνης δικαιώνονται. Αλλιώς, μας είναι αμφότεροι παντελώς αδιάφοροι».
Αναζήτηση
