«Ενας θρήνος µε έκανε τραγουδίστρια»

Φωτογραφίες και συνέντευξη:  Μάρω Κουρή


Είναι η ιέρεια της µουσικής παράδοσης αλλά και Πρέσβειρα Πολιτισµού της Ουγγαρίας, είναι και η αιθέρια φωνή του «Αγγλου ασθενούς»…


Είναι η «Καλλιτέχνις της Ειρήνης» στην UΝΕSCΟ. Η Μάρτα Σεµπεστιέν έχει τραγουδήσει σε 29 γλώσσες και ο δίσκος της «Κισµέτ» ανέβηκε στο τοπ τεν της World Μusic. Τα βασιλικό ζεύγος από την Ισπανία, ο αυτοκράτορας της Ιαπωνίας και ο πρίγκιπας Κάρολος υποκλίθηκαν στην τέχνη της. Γνωρίστηκε µε τον Κώστα Γαβρά στη Βουδαπέστη και σαγήνεψε µε τα τραγούδια της στην ταινία του «Μουσικό κουτί». Μία από τις σηµαντικότερες δισκογραφικές συνεργασίες της είναι αυτή µε τον Πίτερ Γκάµπριελ. Στην Ελλάδα τη γνωρίσαµε στο Φεστιβάλ Womad και από τότε πολλοί την απολαύσαµε σε µουσικές σκηνές της Αθήνας αλλά και πολλών άλλων πόλεων δίπλα σε µεγάλα ονόµατα της παραδοσιακής µουσικής. Τον περσινό Αύγουστο συµµετείχε στο µουσικό εργαστήρι του πολυπράγµονα Ρος Ντέιλι στο σεµινάριο µε θέµα «Ουγγαρία: έθνος µε ασιατικές ρίζες στην καρδιά της Ευρώπης».

Κατά µήκος ενός ποταµού µουσικής, από την κοιλάδα του Δούναβη ώς την Ηπειρο, τη Θράκη και τον Βόσπορο, η Μάρτα Σεµπεστιέν θα µας ταξιδέψει απόψε, µαζί µε ούγγρους και έλληνες µουσικούς, συµπεριλαµβανοµένου του Πετρολούκα Χαλκιά, σε µία µοναδική συναυλία µε τον τίτλο «Γέφυρες», στο πλαίσιο των 45ων Δηµητρίων του Δήµου Θεσσαλονίκης, υπό την Αιγίδα της Πρεσβείας της Ουγγαρίας.

Οπου η µουσική των Csangos της Τρανσυλβανίας θα φλερτάρει µε την πεντατονία της Ηπείρου και η χορευτική παράδοση των Τanchaz θα αναζητήσει το ταίρι της σε ένα ζωναράδικο της Θράκης.

Πόσο σηµαντικές είναι για εσάς οι γέφυρες των λαών και των πολιτισµών;

Είναι πνευµατική η εξέλιξη που προκύπτει από ενοποίηση των λαών. Οι έλληνες µετανάστες της Ουγγαρίας µε µύησαν στην παράδοσή σας από τότε που ήµουν παιδί. Εµαθα να χορεύω τους χορούς σας. Αργότερα, επηρεασµένη από το κίνηµα Dancehouse, σπούδασα µουσικές του κόσµου, όχι όµως φορώντας κοστούµια ή µαθαίνοντας χορογραφίες. Μόνο τα βήµατα µαθαίναµε και τον ρυθµό. Το ζητούµενο ήταν να νιώσουµε την εκάστοτε µουσική, τις ρίζες της, τον πόνο ή τη χαρά του έθνους της και να την εκφράσουµε. Η γλώσσα τελικά, έχει δευτερεύουσα σηµασία. Η ελληνική µουσική, για παράδειγµα, µπορεί να µου «µιλήσει».

Και η γνώµη σας για την πολιτική κατάσταση στα Βαλκάνια;

Δεν µε ενδιαφέρει η πολιτική, γιατί πιστεύω ότι δεν έχει αξίες. Η µουσική, από την άλλη, ενός λαού µού αρκεί γα να καταλάβω πολλά γι’ αυτόν.

Μιλάει για την παιδική της ηλικία: «Γεννήθηκα στη Βουδαπέστη, αλλά κατάγοµαι από ένα χωριό της Ουγγαρίας.

Η µητέρα µου είναι καθηγήτρια Μουσικής και στην εγκυµοσύνη της σπούδαζε Εθνοµουσικολογία. Μεγάλωσα µε µελωδίες της φυλής Μάρι που ζει στις όχθες του Βόλγα. Ο πατέρας µου ήταν οικονοµολόγος. Επέστρεφε από τα ταξίδια του µε µια βαλίτσα γεµάτη δίσκους. Οµως, δεν ήρθε ποτέ σε συναυλία µου. Δεν µε άκουσε ποτέ να τραγουδώ παρά στο τέλος της ζωής του, όταν του τραγούδησα ένα µοιρολόι. Στην Καθολική Εκκλησία που πη γαίναµε στο χωριό της µητέρας µου έλειπε κάποια στιγµή ένας οργανίστας. Παρόλο το ότι ήµουν µικρή, πήγα και κάθησα στο πιάνο. Είναι υπέροχες οι αναµνήσεις κι άλλο τόσο οι γνώσεις που µου έδωσε η θρησκευτική µουσική. Στα δεκαεφτά συνειδητοποίησα τη σηµασία του έρωτα, στο άκουσµα µιας γυναικείας φωνής που τραγουδούσε στο ραδιόφωνο, έναν θρήνο για τον χαµό του άντρα της. Αυτή η τραγική φωνή µε έκανε τραγουδίστρια. Δέκα χρόνια µετά, είχα την επιµέλεια ενός ντοκιµαντέρ για τη φολκλορική µουσική της πατρίδας µου και πήγα στο χωριό της να τη γνωρίσω. Τραγουδήσαµε µαζί φθάνοντας στην έκσταση». Η φωνή σας ενέπνευσε την µπάντα Deep Forest. Η διασκευή του τραγουδιού σας «Μarta’s song» από το CD σας «Βoheme» κέρδισε Βραβείο Grammy το 1996…

Ξέρετε, ούτε καν ρωτήθηκα για τη συµµετοχή µου. Ούτε παίρνω χρήµατα για τα δικαιώµατα. Αφήστε τα… Κάποια µέρα όµως, γνωρίστηκα µε την µπάντα. Ηρθαν στη χώρα µου και τους κάλεσα να βιώσουν από κοντά τη µουσική και τους χορούς της Τρανσυλβανίας που δεν γνώριζαν καν. Οταν έµαθαν ότι το τραγούδι «Ιstenem Ιstenem» που είναι ο αυθεντικός τίτλος του συγκεκριµένου τραγουδιού σηµαίνει «Κύριε Κύριε» και ότι τραγουδιέται ακόµη, κάτι άλλαξε µέσα τους. Πώς ήταν η επαφή µε τους συντελεστές της ταινίας «Ο άγγλος ασθενής»;

Ο σκηνοθέτης Αντονι Μιγκέλα είχε επιλέξει το CD µου ανάµεσα σε πολλά άλλα και χωρίς να το γνωρίζω είχε χρησιµοποιήσει το τραγούδι «Szerelem, Szerelem».

Με βρήκε σε ένα κλαµπ της Καλιφόρνιας και µου ανακοίνωσε το ευχάριστο νέο, αλλά µου είπε ότι ήταν ήδη πολύ αργά για να φέρω αντιρρήσεις. Στην παραδοσιακή µουσική, ξέρετε, τα δικαιώµατα ανήκουν σε αυτόν που υπογράφει τον δίσκο και όχι στον τραγουδιστή. Ετσι, δεν πληρώθηκα για το soundtrack της ταινίας. Η ζωή µου όµως είναι γεµάτη από εκπληκτικές ιστορίες χωρίς χρήµατα… Κάνετε συναυλίες µε καθαρά φιλανθρωπικό σκοπό;

Ταξιδεύω συνέχεια σε όλον τον κόσµο µε οργανισµούς που στηρίζουν τους αδυνάµους. Δεν καταλαβαίνω το όριο που βάζουµε στον εαυτό µας να ανεχόµαστε να έχουµε δύο σπίτια και να µη βοηθάµε τον διπλανό µας που δεν έχει ψωµί και στέγη.

Πώς θα θέλατε να κλείσουµε τη συνέντευξή σας;

Δανείζοµαι ένα απόφθεγµα του Οσκαρ Ουάιλντ για να πω ότι υπάρχουν πράγµατα που καλύτερα να µην τα χάσεις στη ζωή. Ενα από αυτά είναι η πίστη

«Δεν µε ενδιαφέρει η πολιτική, γιατί πιστεύω ότι δεν έχει αξίες. Η µουσική, από την άλλη, ενός λαού µού αρκεί για να καταλάβω πολλά γι’ αυτόν»

ΙΝFΟ

Απόψε στην Αίθουσα Τελετών του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, στις 21.00.

«Επί χρόνια ταξίδευα µόνο µέσω της µουσικής»


«Για πολλά χρόνια δεν µου εξέδιδαν διαβατήριο, οπότε… ταξίδευα µόνο µέσω της µουσικής. Οταν κατάφερα να αποκτήσω το πρώτο µου διαβατήριο, πήγα στην Ηπειρο. Ονειρευόµουν, ξέρετε, να πατήσω το πόδι µου και να γνωρίσω τη γη και τους ανθρώπους που γέννησαν την πεντατονική µουσική και όπου έκπληκτη διαπίστωσα ότι ακόµη είναι ζωντανή. Ενιωσα κάτι σαν κάθαρση. Η σκληρή ζωή για την επιβίωση και η ιστορία του τόπου αυτού αντανακλάται στη µουσική του. Κι εµείς οι Μαγυάροι _ όπως λεγόµαστε οι Ούγγροι_ αλλά και οι Κινέζοι και οι Ιρλανδοί ίσως είµαστε οι µόνοι συνεχιστές της πεντατονίας. Στη Σαγκάη θυµάµαι πόσο και πώς «ενωθήκαµε» µε το κοινό κατά τη διάρκεια της συναυλίας.