Το αρχείο του Νίκου Γκάτσου στο Χάρβαρντ

Ενας σπάνιος λογοτεχνικός θησαυρός με ελληνική σφραγίδα, το αρχείο του ποιητή Νίκου Γκάτσου, εγκαθίσταται οριστικά στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και στη βιβλιοθήκη του αμερικανικού Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης. Δεκαοκτώ επιστολές του Οδυσσέα Ελύτη (που κυμαίνονται από τρεις έως 25 σελίδες), καρτ ποστάλ που εστάλησαν πριν από μισό αιώνα από τη φίλη του, Νάνα Μούσχουρη, το σενάριο της ταινίας του Ελία Καζάν «America America» με τις σημειώσεις του σκηνοθέτη, αλλά και σχολιασμένα δακτυλόγραφα των Γιώργου Σεφέρη, Archibald MacLeish, Desmond O’Grady και Charles Haldeman περιλαμβάνονται στο υλικό που απέκτησε η σημαντική πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη.

«Το αρχείο του Γκάτσου θα αποτελέσει σημαντική προσθήκη στα αρχεία του Χάρβαρντ για τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό και φυσικά στη μοναδική του συλλογή για την ελληνική λογοτεχνία και τον πολιτισμό. Δεν μπορεί να τονιστεί αρκετά πόσο μεγάλη είναι η εκπαιδευτική και ερευνητική αξία του αρχείου για διάφορα επιστημονικά πεδία, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής και της ευρύτερης ευρωπαϊκής πολιτισμικής ιστορίας, της συγκριτικής λογοτεχνίας, της ελληνικής λογοτεχνίας και των σπουδών μετάφρασης», σημειώνει ο καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στην Εδρα Γιώργου Σεφέρη και καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Χάρβαρντ, Παναγιώτης Ροϊλός, επισημαίνοντας παράλληλα πως «ο Νίκος Γκάτσος ήταν μια από τις σημαντικότερες μορφές της ευρωπαϊκής αβάν γκαρντ. Το μακροσκελές ποίημά του «Αμοργός», που δημοσιεύθηκε το 1943, όταν η Ελλάδα βρισκόταν υπό την κατοχή των Γερμανών και των συμμάχων τους, χαρακτηρίστηκε σχεδόν αμέσως από κριτικούς και ποιητές ως εμβληματικό έργο του ελληνικού υπερρεαλισμού».

ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ. Και ο συνθέτης, μουσικός και ειδικός στην έθνικ μουσική παράδοση δρ Παναγιώτης Λιγκ προσθέτει: «Ο Γκάτσος ήταν ένας από τους σημαντικότερους έλληνες στιχουργούς και τραγουδοποιούς του εικοστού αιώνα και οι συνεργασίες του με τους μεγαλύτερους έλληνες συνθέτες συνέβαλαν στην οριοθέτηση της πορείας της ελληνικής λαϊκής μουσικής, στον γάμο της λαογραφίας με την πρωτοπορία. Η ευκαιρία να εξετάσουμε όχι μόνο τις σημειώσεις και τα έγγραφα του Γκάτσου, αλλά και ηχογραφήσεις από σχεδιάσματα τραγουδιών και ημιτελών συνθέσεων θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα το έργο αυτού του πρωτοποριακού τραγουδοποιού».