Ο νέος Ζογγολόπουλος του Ψυχικού

«Κατεβαίνουν» από την κορυφή του Ζαλόγγου και από ύψος 700 μ., όπου αγέρωχες ατενίζουν το αρχαιότερο μοναστήρι της Ηπείρου –τη Μονή Ταξιάρχη Μιχαήλ που χρονολογείται περί το 400 μ.Χ. –και την πλούσια αρχαία Κασσώπη. Πιασμένες χέρι χέρι και οι έξι «μετακομίζουν» στο Ψυχικό. Και για να καταφέρουν να σταθούν πλάι σε άλλα έξι έργα τέχνης, γλυπτά του δημιουργού που έπλασε και τις ίδιες, του Γιώργου Ζογγολόπουλου, προσαρμόζονται στις διαστάσεις του πάρκου. Το ύψος τους δεν φτάνει τα 15 μ. κι ούτε ο χορός τους απλώνεται σε μήκος 18 μ., όπως είναι το πρωτότυπό τους, ένα από τα μεγαλύτερα γλυπτά σε δημόσιο χώρο στην Ελλάδα. Εξίσου στιβαρές, ωστόσο, κι από χυτό ορείχαλκο εμφανίζονται εδώ και μερικές εβδομάδες στην Υπαίθρια Γλυπτοθήκη Ψυχικού – Πλατεία Γιώργου Ζογγολόπουλου του Δήμου Φιλοθέης – Ψυχικού σε μικρογραφία (σε κλίμακα 1:10). Είναι οι γυναίκες που συνθέτουν το εμβληματικό μνημείο του Ζαλόγγου και οι οποίες αποτελούν το έβδομο γλυπτό που προστίθεται στην πλατεία – γλυπτοθήκη, μια ανάσα μόνο από το σπίτι – ατελιέ του πρωτοπόρου γλύπτη, ο οποίος άφησε τη σφραγίδα του έντονη στην τέχνη του 20ού αιώνα, διερευνώντας τις ποικίλες εκδοχές του μοντερνισμού.

Γιατί κρίθηκε όμως απαραίτητο να προστεθεί ένα ακόμη έργο στην πλατεία όπου εδώ και οκτώ χρόνια έχουν εγκατασταθεί ο ξερακιανός πλανόδιος τσαγκάρης στους δρόμους του Ψυχικού «Αλέξανδρος» και ο «Ποσειδώνας», που αποτέλεσε μέρος της πρότασης του καλλιτέχνη για τη διαμόρφωση της Πλατείας Ομονοίας το 1958 κερδίζοντας το πρώτο βραβείο (από κοινού με τον αρχιτέκτονα Κώστα Μπίτσιο), χωρίς ωστόσο τελικά να τοποθετηθεί σε δημόσιο χώρο; Κι από κοντά η «Ειράνα» (δωρικός τύπος του ονόματος Ειρήνη), που βρήκε τη θέση της για πρώτη φορά ενώπιον κοινού, η «Στήλη», της οποίας η μεγαλύτερη σε διαστάσεις «αδελφή» της παρουσιάστηκε στην Μπιενάλε της Βενετίας και σήμερα κοσμεί το Πάρκο Ριζάρη (στον σταθμό Ευαγγελισμός του μετρό), αλλά και οι μικρογραφίες των «Ολυμπιακών κύκλων», ύψους 15 μ., που βρίσκονται στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, όπως και του 18μετρου γλυπτού που κοσμεί την είσοδο της Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης; «Πρόκειται για ένα κομβικό έργο για τη δουλειά του Ζογγολόπουλου διότι σε αυτό διαπίστωσε, όπως έλεγε ο ίδιος, ότι το κενό και το πλήρες είναι ένα» εξηγεί στο «Νσυν» ο διευθυντής του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου, αρχιτέκτων Αγγελος Μωρέτης, για το μνημείο που ολοκληρώθηκε το 1961. «Παρουσιάζοντάς το στη Γλυπτοθήκη, επιτρέπουμε σε όσους συμμετέχουν στις δωρεάν ξεναγήσεις μας κάθε πρώτη Κυριακή του μήνα (σ.σ.: έχουν γίνει 66 ξεναγήσεις σε έξι χρόνια με παρουσία 1.500 ατόμων) να παρακολουθήσουν τα βήματα του γλύπτη και να διαπιστώσουν πως το «Ζάλογγο» συνδυάζει το συμπαγές, το πλήρες, με το κενό».

Ο «ΓΚΡΕΜΟΣ». Στην πλατεία που λειτουργεί ως γλυπτοθήκη εδώ και οκτώ χρόνια ύστερα από γόνιμη συνεργασία της τοπικής δημοτικής Αρχής και του Ιδρύματος Ζογγολόπουλου, ωστόσο, δεν υπάρχει ο απαραίτητος γκρεμός πάνω στον οποίο έχουν στηθεί οι 4.300 ασβεστολιθικοί όγκοι που συνθέτουν το έργο στο Ζάλογγο. Για τον λόγο αυτόν επιστρατεύθηκε ένας αδέσποτος βράχος που εντοπίστηκε στην περιοχή, βάρους 1,5 τόνου, κατάλληλος για να υποδεχθεί την ορειχάλκινη και βάρους 200 κιλών μικρογραφία του μνημείου του Ζαλόγγου, την τελευταία από τα τέσσερα υπό κλίμακα γλυπτά με το συγκεκριμένο θέμα. Οι άλλες τρεις βρίσκονται στον κήπο του Προεδρικού Μεγάρου, στην Πινακοθήκη Γκίκα και στην Εθνική Γλυπτοθήκη.

Η νέα άφιξη στην Υπαίθρια Γλυπτοθήκη Ψυχικού δεν προκάλεσε αναστάτωση στους έξι «κατοίκους» της πλατείας, διότι το μνημείο του Ζαλόγγου πήρε τη θέση ενός γέρικου και άρρωστου πεύκου που έκοψε ο δήμος. Στο μεταξύ κι ενόψει της επίσημης παρουσίασης της μικρογραφίας του μνημείου του Ζαλόγγου, προβλέπεται, σύμφωνα με τον Αγγελο Μωρέτη, να γίνουν αλλαγές στην πλατεία που αφορούν τόσο την αντικατάσταση ορισμένων ακατάλληλων φωτιστικών σωμάτων όσο και τη διαμόρφωση των βάσεων των έργων χωρίς λουλούδια.