Θεατρικό υπόδειγμα

Μια τολμηρή αναμέτρηση συντελείται στη σκηνή του θεάτρου Πόρτα και νικητής είναι η τέχνη, με ένα ατόφιο θεατρικό γεγονός, υπόδειγμα λόγου και πράξης.

Ο «Καντίντ ή Η αισιοδοξία» («Candide ou L’optimisme») του Βολταίρου (Francois-Marie Arouet, Voltaire, 1694 – 1778), αυτό το δημιούργημα του Διαφωτισμού, είναι ένα μικρό σατιρικό ανατρεπτικό κείμενο με ήρωα το όνομα του τίτλου. Οπου Καντίντ σημαίνει στα γαλλικά αθώος, απλοϊκός, αγαθός –σχεδόν αγαθούλης. Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1759 με το ψευδώνυμο Δρ Ραλφ και τίποτα δεν μπορούσε να προβλέψει την επίδραση που θα είχε τόσο στην εποχή του όσο και στους επερχόμενους αιώνες. Αλλωστε δεν άργησε να αποκαλυφθεί και η αληθινή ταυτότητα του συγγραφέα.

Μέγιστη προσωπικότητα και εκ των θεμελιωτών του Διαφωτισμού, ο Βολταίρος θέλησε με το κείμενο αυτό να αντιπαρατεθεί και να διακωμωδήσει τον γερμανό φιλόσοφο Γκότφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς (Gottfried Wilhelm Leibniz, 1646 – 1716) που υποστήριζε ότι «ζούμε στον καλύτερο δυνατό κόσμο».

Ο ΗΡΩΑΣ. Ο δικός του Καντίντ είναι ένα υπεραισιόδοξο πλάσμα που βλέπει τη ζωή (μόνο) από τη θετική της πλευρά. Ο ίδιος είναι χαρούμενος, εύπιστος, φιλομαθής, ένας νέος που ερωτεύεται και πιστεύει ότι στη ζωή είναι όλα υπέροχα. Ακόμα κι όταν τα πράγματα θα πάρουν αρνητική τροπή, όταν η μία δυσάρεστη περιπέτεια θα αρχίσει να διαδέχεται την άλλη, εκείνος με οδηγό τον έρωτα και συνοδηγό τη βαθιά του πίστη για τη ζωή, θα παραμείνει αισιόδοξος.

Ο Θωμάς Μοσχόπουλος διασκεύασε και σκηνοθετεί αυτό το μυθιστόρημα που μοιάζει με παραμύθι προσδίδοντάς του όλη την ελαφράδα που αξίζουν και δικαιούνται τα μεγάλα και σημαντικά. Σαν μια παρτιτούρα που τρέχει πάνω στα πλήκτρα του πιάνου, σαν μια συναυλία έξοχα ενορχηστρωμένη, ο θίασος διατρέχει τον «Καντίντ» και γίνεται ένα με το πνεύμα του έργου.

Πρώτο καθοριστικό βήμα η σκηνική μεταφορά, που επιτρέπει στο κείμενο να κινηθεί ανάμεσα στη διήγηση και στη δραματοποίηση. Σκέψεις, νοήματα και λέξεις ξεπηδούν συνθέτοντας ένα είδος όπου η θεατρικότητα παραμένει ολοζώντανη. Συνδυάζοντας το πνεύμα του Βολταίρου με τις υποκριτικές δυνατότητες του θιάσου, ο Μοσχόπουλος χρησιμοποιεί αμιγώς θεατρικές φόρμες και μπόλικο αυτοσχεδιασμό για να φτάσει στο τελικό αποτέλεσμα.

Γοητευτικό και χρήσιμο στοιχείο η μινιατούρα μιας θεατρικής σκηνής που χρησιμοποιείται ως «σκηνικό» μέσα στο σκηνικό και μεταφέρει την πλοκή στους τόπους όπου ταξίδεψε ο Καντίντ. Με χιούμορ, αυτοσαρκασμό, συναίσθημα, οι ηθοποιοί ισορροπούν ανάμεσα στο παρελθόν του έργου και στο παρόν του περιεχομένου του –με νύξεις τύπου «καναπές μπροκάρ» ή «λεφτά υπάρχουν»… Το συνολικό αποτέλεσμα υποδηλώνει την πολλή και ουσιαστική δουλειά της ομάδας και μια εμπνευσμένη στιγμή του σκηνοθέτη –παραπέμποντας στις παραστάσεις του «Θεάτρου του Ηλιου» της Αριάν Μνουσκίν.

Υψηλή αισθητική, λεπτές ή και γάργαρες ερμηνείες, μαζί με τους ήχους και τους φωτισμούς, συνθέτουν ένα καλοκουρδισμένο «μουσικό κουτί», όπου οι άψυχες κούκλες δίνουν τη θέση τους σε μια ταλαντούχα ομάδα νέων και ισότιμων ηθοποιών.