«Πλησιάζεις το κείμενο με βαθύ ερωτισμό»

Οταν ανήκεις στη γενιά των σαραντάρηδων κι εργάζεσαι για τις πολιτιστικές σελίδες μιας εφημερίδας, κουβαλάς αναπόφευκτα μια μειονεξία, η οποία ποτέ δεν γίνεται πλεονέκτημα, όπως θέλει ο κανόνας της αυτογνωσίας. Δεν έχεις προλάβει πολλά από τα ιερά τέρατα του ελληνικού θεάτρου και τις παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης, για να αντλήσουμε ένα παράδειγμα από την πρόσφατη εξαιρετική μονογραφία για τη Νέλλη Αγγελίδου (Cube Art Editions), από τον θάνατο της οποίας μετράμε πέντε χρόνια. Μπορείς, όμως, να «συστηθείς» εκ νέου με τους συνομήλικούς σου μέσα από την ανάμνηση της ηθοποιού στη χαμηλόφωνη ερμηνεία της ως μάνας του Αγγελου (Αντώνης Καφετζόπουλος) στην «Αστροφεγγιά» της παλιάς ΕΡΤ (1980). Εστω κι έτσι, με εκδόσεις όπως η συγκεκριμένη για μία από τις σημαντικότερες ερμηνεύτριες του ελληνικού θεάτρου, η μειονεξία «διορθώνεται».

ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ. Ιθύνων νους για τη μονογραφία είναι ο γιος της ηθοποιού Γιάννος Αγγελίδης, που υπογράφει το βιογραφικό σημείωμα του τόμου –το δεύτερο, μετά την εισαγωγή του θεατρικού κριτικού των «ΝΕΩΝ» Κώστα Γεωργουσόπουλου, που τοποθετεί την Αγγελίδου στην εποχή της: «Από τα πρώτα χρόνια της πορείας της… έπαιξε τραγωδία, νατουραλιστικά έργα και επικό διαλεκτικό θέατρο. Από την Ατοσσα των «Περσών» του Αισχύλου στη Μάρθα του «Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ» του Αλμπη, στην Αννετώ της «Αυλής των θαυμάτων» του Καμπανέλλη και στην Πριγκίπισσα Αμπασβίλλι του «Κύκλου με την κιμωλία» του Μπρεχτ. Κι από κοντά, τη Λυσιστράτη στην ομώνυμη κωμωδία του Αριστοφάνη… Πέρασε, όμως, παράλληλα, και στην αντίπερα, την εχθρική ζώνη –έγινε πρωταγωνίστρια δίπλα στον Μινωτή και στον Χορν. Η αντίπερα όχθη είχε άλλον υποκριτικό κώδικα, έθυε και απέλυε στο Λόγο, ενώ πριν πρυτάνευε η συναισθηματική και σωματική έκφραση της μιμητικής πράξης… Από τους νεότερους σκηνοθέτες έγινε η ηγερία του Γιώργου Μιχαηλίδη, ερμηνεύοντας Σίλλερ (Ελισάβετ στη «Μαρία Στιούαρτ») στο Εθνικό Θέατρο· ακολούθησε (και πάλι στο Εθνικό) το αριστούργημα του Παύλου Μάτεσι «Εξορία», με σκηνοθέτη των Κώστα Μπάκα».

Το Big Bang σ’ αυτό το σύμπαν είναι το βάπτισμα πυρός στο Θέατρο Τέχνης και στα «ακριβά υλικά του τσεχοφικού θεάτρου», όπως σημειώνει ο αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας του Θεάτρου και του Ελληνικού Κινηματογράφου στο Πανεπιστήμιο Πατρών Κωνσταντίνος Κυριακός στο εκτενές σημείωμά του: «Αν η Λιουμπόφ Αντρέγιεβνα, που υποδύθηκε… στην πρώτη σκηνική της εμφάνιση το 1955, αποχαιρετούσε μια ολόκληρη εποχή (σ.σ.: ως ρωσίδα γαιοκτήμονας), σαράντα οχτώ χρόνια αργότερα, το 2003, η «κυρία Νέλλη Αγγελίδου» θα εξέφραζε μια άλλη βουβή και σπαρακτική αναχώρηση, ερμηνεύοντας το μονόλογο «Η αναχώρηση ή Καρκίνος του λάρυγγος» του Αντώνη Δωριάδη (σ.σ.: σε σκηνοθεσία Μαριάννας Κάλμπαρη), ολοκληρώνοντας μ’ αυτόν τον συμβολικό τρόπο μια σπουδαία σκηνική σταδιοδρομία…». Κατά την πρώτη της χρονιά στο σανίδι η ηθοποιός ερμηνεύει άλλους δύο σημαντικούς ρόλους: μια Ιρλανδέζα λαϊκής καταγωγής (Μπέσυ Μπέργκες, «Το αλέτρι και τ’ άστρα» του Σον Ο’Κέισι) και μια ερωτευμένη πριγκίπισσα της Αναγέννησης (Ολίβια, «Η δωδέκατη νύχτα» του Σαίξπηρ).

Μόνο σταχυολογώντας όσα ακολουθούν μπορεί κανείς να συμπυκνώσει το ερμηνευτικό ύφος της Νέλλης Αγγελίδου: ο σκηνικός κόσμος του Τενεσί Ουίλιαμς (από τη Σεραφίνα ντέλε Ρόζε στο «Ενα τριαντάφυλλο στο στήθος» του 1955 ώς τη Βάιολετ Βενάμπλ στο «Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι» του 1999 στο Εθνικό Θέατρο), οι πρωταγωνιστικοί ρόλοι από το δραματολόγιο των Σίλερ, Στρίντμπεργκ, Μπρεχτ, Καμί στο Εθνικό, οι τέσσερις ρόλοι μανάδων από έργα του Μπρεχτ, το μπουλβάρ (Αντρέ Ρουσέν, Φέρεντς Μόλναρ) δίπλα στον Χορν. Το αρχαίο δράμα και η κωμωδία είναι ένας κόσμος χωριστά: Ατοσσα στους «Πέρσες» του Κουν (1965), Λυσιστράτη για το Θέατρο Τέχνης (1969), Κλυταιμνήστρα στην «Ηλέκτρα» (Μίνως Βολανάκης, 1975), Αγαύη («Βάκχες» Θεάτρου Τέχνης, 1977), Εκάβη (υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του σταθερού καλλιτεχνικού της συνεργάτη Λεωνίδα Τριβιζά, 1981), Ιοκάστη («Φοίνισσες», σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, 1988), Τειρεσίας («Αντιγόνη» Μίνωα Βολανάκη, 1995).

ΣΤΗΝ ΟΘΟΝΗ. Η έκδοση συμπληρώνεται με την –περιορισμένη, όπως σημειώνεται –κινηματογραφική παρουσία της (εκτός άλλων, «Οι παράνομοι» του Νίκου Κούνδουρου το 1958, «Ανατολική περιφέρεια» το 1979 και «120 ντεσιμπέλ» το 1987, αμφότερα του Βασίλη Βαφέα, «Ομίχλη κάτω απ’ τον ήλιο» του Νίκου Λυγγούρη το 1980), την τηλεοπτική της δραστηριότητα («Αστροφεγγιά», «Σαν τα τρελά πουλιά», «Αρραβώνες»), μαρτυρίες των Κώστα Αριστόπουλου (συμμετείχε στον Χορό των «Περσών»), Βασίλη Βαφέα, Κοραή Δαμάτη, Γιάννη Ιορδανίδη (τη σκηνοθέτησε στο «Σαλόνικα» της Λουίζ Πέιτζ), Μαριάννας Κάλμπαρη, Νίκου Κούνδουρου, Μαρίας Κωνσταντάρου και Μιχάλη Κωνσταντάτου (στην ταινία του οποίου, «Luton», έκανε την τελευταία της κινηματογραφική εμφάνιση το 2013, σε έναν μονόλεπτο ρόλο ως ανοϊκή γιαγιά).