Η Δύση συναντά την Ανατολή στο Λούβρο Αμπου Ντάμπι

Σε ένα λεπτό χαρτί είχε φτιάξει το σκαρίφημα ενός κυματιστού τρούλου. Δέκα χρόνια αργότερα εκείνο το αδρό σχέδιο του γάλλου αρχιτέκτονα Ζαν Νουβέλ, που έχει αφήσει τη σφραγίδα του στο Κε Μπρανλί του Παρισιού, στο Μουσείο Ρέινα Σοφία της Μαδρίτης και στην επέκταση του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, απέκτησε τρεις διαστάσεις. Και πλέον αποτελεί τον τεράστιο μεταλλικό θόλο που δεσπόζει στον Περσικό Κόλπο σηματοδοτώντας μία από τις πλέον αναμενόμενες και φιλόδοξες «γέφυρες πολιτισμού»: το ολοκαίνουργιο μουσείο στο Αμπου Ντάμπι –παράρτημα του παρισινού Λούβρου -, που στόχο έχει να χρησιμοποιήσει την τέχνη ως διπλωματικό εργαλείο ανάμεσα σε δύο κόσμους πάνω από τους οποίους κρέμεται η απειλή της τρομοκρατίας ως δαμόκλειος σπάθη.

Κάτω από τον δαντελωτό θόλο από ανοξείδωτο χάλυβα και αλουμίνιο με τα 7.850 αστέρια –για την κατασκευή του οποίου εργάζονταν ταυτοχρόνως 800 άτομα –βρίσκονται 55 ανεξάρτητα κτίρια. Ανάμεσά τους 23 εκθεσιακοί χώροι με μέτωπο προς τη θάλασσα στους οποίους φιλοξενούνται περί τα 600 έργα τέχνης. Το μουσείο μάλιστα είναι έτοιμο να υποδεχθεί τους πρώτους επισκέπτες το Σάββατο ύστερα από τρεις αναβολές, αμέτρητες τεχνικές προκλήσεις, οικονομικά προβλήματα και πετρελαϊκές κρίσεις, πολιτικές εντάσεις στην Αραβική Χερσόνησο, καταγγελίες για εργασιακό μεσαίωνα στο υπό κατασκευή μουσείο, αλλά και σφοδρές αντιπαραθέσεις για το ρίσκο που παίρνει η Γαλλία δανείζοντας εθνικούς θησαυρούς της στη Μέση Ανατολή με αντάλλαγμα πολλά εκατομμύρια πετροδολάρια. Στα επίσημα εγκαίνια σήμερα θα είναι παρών και ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.

«Το Λούβρο Αμπου Ντάμπι (σ.σ. το επίσημο όνομα του μουσείου) γεννήθηκε επιτέλους. Αυτό το εγχείρημα είναι πρωτίστως μια πρωτοβουλία των Εμιράτων που αποφάσισαν ότι ο 21ος αιώνας θα είναι αφιερωμένος στη γνώση και τον πολιτισμό», τονίζει ο διευθυντής του Μουσείου του Λούβρου Ζαν Λικ Μαρτινέζ επισημαίνοντας παράλληλα ότι «διώχνουμε τον φανατισμό. Χρειάζεται να βρούμε ένα αντίδοτο στο δηλητήριο του μίσους». Η γέννηση του μουσείου τοποθετείται πριν από μία δεκαετία, όταν η Γαλλία έδωσε τα χέρια με τους πάμπλουτους μονάρχες του Περσικού Κόλπου. Σύμφωνα με το πρώτο ντιλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θα νοίκιαζαν την πανίσχυρη επωνυμία του Λούβρου για 400 εκατ. ευρώ, για 30 χρόνια και έξι μήνες. Τελικά ο λογαριασμός για τους Αραβες κατέληξε υπερδιπλάσιος, καθώς πλήρωσαν 974 εκατ. ευρώ για να εξασφαλίσουν γάλλους ειδήμονες, κατευθύνσεις και δάνεια έργων.

ΤΑ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΑ. Σε αντάλλαγμα 13 γαλλικά μουσεία και ιδρύματα προίκισαν το καινούργιο μουσείο με 300 κορυφαία έργα τέχνης, τα οποία από τον περασμένο Σεπτέμβριο, οπότε και ανακοινώθηκαν τα εγκαίνια, ώς και πρόσφατα εγκατέλειπαν το Παρίσι με ειδικά ναυλωμένες πτήσεις κάθε δυο μέρες. Τα υπόλοιπα έργα προέρχονται από ιδιωτικές συλλογές. Ανάμεσα στα ξενιτεμένα αριστουργήματα είναι το πορτρέτο μιας άγνωστης γυναίκας που τιτλοφορείται «La belle ferroniere» του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, μαρμάρινες Νύμφες από τις Βερσαλλίες, γλυπτά του Ροντέν, μια αρχαϊκή Σφίγγα (6ος αι. π.Χ.) από την αρχαία Ελλάδα, μια χάλκινη κεφαλή Ομπα από το βασίλειο του Μπενίν και ένας πίνακας του Νταβίντ που απεικονίζει τον έφιππο Ναπολέοντα ως ήρωα. Ενα μικρό μέρος των εκθεμάτων είναι αφιερωμένο στη σύγχρονη τέχνη, ενώ το κύριο μέρος εστιάζει στην παγκόσμια ιστορία και τις θρησκείες, υιοθετώντας μια πρωτότυπη μουσειολογική πρόταση, σύμφωνα με την οποία στην ίδια αίθουσα παρουσιάζονται αντικείμενα από διαφορετικές χρονικές περιόδους και πολιτισμούς.

Ακόμη όμως και την ώρα που απογειώνονταν τα αεροπλάνα από το Παρίσι οι φωνές των διανοουμένων που κατηγορούσαν το Λούβρο και άλλα γαλλικά μουσεία ότι «πουλάνε την ψυχή τους» μπορεί εν μέρει να έμοιαζε ότι είχαν κοπάσει, αλλά είχαν μεταλλαχθεί μέσω της έκφρασης προβληματισμού για τους κινδύνους κατά τη μεταφορά και τις συνθήκες φύλαξης και συντήρησής τους.

Το γαλλικό υπουργείο Πολιτισμού από την πλευρά του διαβεβαίωνε τους εμπλεκομένους ότι έχουν γίνει οι απαραίτητοι έλεγχοι. Εξάλλου, ακόμη κι αν υπήρχε η παραμικρή αστοχία δύσκολα κάποιο από τα 13 μουσεία θα διαμαρτυρόταν βλέποντας τους λογαριασμούς του να φουσκώνουν. Το Κάστρο του Φοντενεμπλό έλαβε ως αποζημίωση για τον δανεισμό του γιγαντιαίου χάλκινου Απόλλωνα Μπελβεντέρε μια επιταγή 5,8 εκατ. ευρώ, με τα οποία θα ανακαινίσει το Αυτοκρατορικό του Θέατρο, το οποίο θα μετονομάσει σε Θέατρο Χαλίφα μπιν Ζαγέντ αλ Ναχαγιάν όπως ονομάζεται ο ηγέτης των Εμιράτων. Το Μουσείο του Κλουνί χάρη σε ένα κουτί του 13ου αιώνα, κοσμημένο με πολύτιμους λίθους κέρδισε το ήμισυ των χρημάτων που χρειάζεται για την ανακαίνιση του χώρου υποδοχής –ύψους 8,8 εκατ. ευρώ.

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΕΧΝΗΣ. Οι συνέπειες των εγκαινίων του Λούβρου Αμπου Ντάμπι δεν θα είναι ορατές όμως μόνο στην Ευρώπη. Βραχυπρόθεσμα η αγορά δείχνει να κινείται στους ρυθμούς των εγκαινίων με αποτέλεσμα η φουάρ του Αμπου Ντάμπι που διεξάγεται διόλου τυχαία αυτές τις ημέρες να γιγαντώνεται με τις συμμετοχές των γκαλερί να εκτοξεύονται από τις 35 στις 48. Παράλληλα, οι βετεράνοι συμμετέχοντες επιλέγουν μεγαλύτερα περίπτερα ώστε να παρουσιάσουν περισσότερους καλλιτέχνες στους VIP που αναμένονται να φτάσουν ώς τα Εμιράτα.

Τον θόρυβο που θα προκαλέσει το νέο μουσείο φαίνεται πως επιδιώκει να κεφαλαιοποιήσει και ο οίκος δημοπρασιών Σόθμπις με δημοπρασία στις 13 Νοεμβρίου. Ο οίκος που δραστηριοποιείται στο Ντουμπάι από το 1985 άνοιξε εκθεσιακό χώρο στο Αμπου Ντάμπι τον περασμένο Μάρτιο δεδομένου ότι έχει σημειωθεί αύξηση των πωλήσεων στη Μέση Ανατολή κατά 76%. Οι αγοραστές ειδικά από τα Αραβικά Εμιράτα αυξήθηκαν κατά 39% μόνο την περίοδο 2015-2016. Επιπλέον πολλοί είναι εκείνοι που εκτιμούν ότι το άνοιγμα του μουσείου θα λειτουργήσει ως κίνητρο ώστε να προχωρήσουν και τα άλλα δύο μεγάλα μουσεία που ετοιμάζονται, το Εθνικό Μουσείο Ζαγιέντ (έργο του Νόρμαν Φόστερ) και το Γκούγκενχαϊμ Αμπου Ντάμπι (έργο του Φρανκ Γκέρι), έτσι ώστε η πρωτεύουσα των Αραβικών Εμιράτων να αλλάξει προφίλ και να μη φημίζεται μόνο για τα εντυπωσιακά της ξενοδοχεία, τις πίστες της Φόρμουλα 1 και το θεματικό πάρκο της Φεράρι.

Ακόμη πάντως κι αν τα εγκαίνια είναι λαμπερά και κερδίσουν παγκόσμια προβολή, το ερώτημα παραμένει: ποιοι θα είναι οι μελλοντικοί επισκέπτες του μουσείου; Οι άραβες ιθύνοντες υποστηρίζουν ότι θα το προτιμήσουν οι διαρκώς αυξανόμενοι τουρίστες της χώρας από τη Βρετανία και την Κίνα, ενώ θα αποτελέσει πόλο έλξης και για όσους βρίσκονται στο Ντουμπάι, καθώς με το αυτοκίνητο η απόσταση καλύπτεται σε μία μόλις ώρα. Οσο για το εισιτήριο είναι 14 ευρώ.