Μοιάζει κλειστή λόγω παρατεταμένων διακοπών, καθώς η βαριά της πόρτα έχει να ανοίξει στο αναγνωστικό κοινό από τις 5 Αυγούστου. Οι καρέκλες στο κεντρικό αναγνωστήριο άδειες όπως και τα τραπέζια, όπου συνήθως υπάρχουν ανοιγμένα βιβλία ή φορητοί υπολογιστές. Αντιθέτως, υπάρχουν δεκάδες φρεσκοδεμένοι πορτοκαλί και πράσινοι τόμοι. Δεν κυκλοφορεί ψυχή. Η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη μοιάζει με φάντασμα του εαυτού της. «Η εικόνα σάς ξεγελά» μας προλαβαίνει η εδώ και 13 χρόνια διευθύντρια της Βιβλιοθήκης Μαρία Γεωργοπούλου που μας οδηγεί στο υπόγειο, εκεί όπου μέχρι σήμερα κανείς δεν είχε πρόσβαση: στα βιβλιοστάσια –κανείς από τους 6.000 και πλέον αναγνώστες που περνούσαν κάθε χρόνο πολλές ώρες στη Βιβλιοθήκη την οποία δημιούργησε ο διπλωμάτης Ιωάννης Γεννάδιος στα τέλη του 19ου αι. Εκεί το κλίμα είναι εντελώς διαφορετικό. Μοιάζει με εργοστάσιο που έχει βάλει την παραγωγή στο φουλ. Βιβλία βγαίνουν από τα ράφια με γρήγορες κινήσεις, αποκτούν ένα ειδικό αυτοκόλλητο που αποτελεί την πλήρη ηλεκτρονική τους ταυτότητα (η οποία λειτουργεί με ραδιοσήμανση), καταγράφονται σε έναν υπολογιστή συνδεδεμένο με μια διάφανη επιφάνεια που έχει λειτουργία ανάλογη με εκείνη ενός σαρωτή και επιστρέφουν στη θέση τους. Τρόλεϊ με άλλα βιβλία αναζητούν το ράφι που θα τα «φιλοξενήσει».

Ηλεκτρονική ταυτότητα

Οι εργαζόμενοι μας υποδέχονται χαμογελαστοί, αλλά δεν διακόπτουν τη δουλειά τους ούτε λεπτό. Ο χρόνος πιέζει. Και η Γεννάδειος πρέπει να είναι έτοιμη να υποδεχτεί τους αναγνώστες της την 1η Νοεμβρίου. Τι ακριβώς συμβαίνει λοιπόν πίσω από την πρόσοψη με την επιγραφή «Ελληνες καλούνται οι της παιδεύσεως της ημετέρας μετέχοντες» από τον «Πανηγυρικό» του Ισοκράτη; Προετοιμάζεται μια ριζική αλλαγή. Ενώ μέχρι σήμερα οι αναγνώστες δεν είχαν πρόσβαση μόνοι τους στα ράφια, αλλά έπρεπε να «παραγγείλουν» τα βιβλία στους υπαλλήλους, τώρα πλέον θα μπορούν να διαλέγουν εκείνοι τους τίτλους που τους ενδιαφέρουν απευθείας. Και η γνωστή καρτέλα που συνήθως τοποθετείται στη θέση ενός δανεισμένου βιβλίου, ώστε να ενημερώνονται οι αναγνώστες ποιος το έχει πάρει και σε ποιο τραπέζι το μελετά, αντικαθίσταται από επτά διάφανες ηλεκτρονικές επιφάνειες, στις οποίες ο αναγνώστης θα ακουμπά την προσωπική του κάρτα και την ταυτότητα του βιβλίου, ώστε όλα τα στοιχεία να καταγράφονται αυτόματα. «Η αλλαγή αυτή θα αποτελέσει το μεγαλύτερο σοκ για τους ερευνητές, αλλά πρέπει να μπούμε στον 21ο αιώνα και η Βιβλιοθήκη να γίνει πιο φιλική στους χρήστες» λέει η Μαρία Γεωργοπούλου. Δεν θα είναι η μοναδική, όπως φαίνεται. Κι αυτό διότι η Βιβλιοθήκη που συμπληρώνει 91 χρόνια ζωής αποκτά έναν επιπλέον χώρο, μια επέκταση στα δυτικά του κτιρίου. Η νέα πτέρυγα στο κτίριο του 1923 που καλύπτει 250 τ.μ. προέκυψε από την ένωση δυο χαμηλών υπογείων και έπειτα από εκσκαφές 6 μ. στον βράχο του Λυκαβηττού διαμορφώθηκε χώρος για ολοκαίνουργια κινητά βιβλιοστάσια και 20 νέες θέσεις ανάγνωσης, κυρίως περιοδικών, ο αριθμός των οποίων φτάνει τα 10.000 τεύχη. Είναι εκείνα τα οποία μόλις βιβλιοθετήθηκαν σε πορτοκαλί και πράσινα εξώφυλλα που είδαμε στα τραπέζια του κεντρικού αναγνωστηρίου και περιμένουν να λάβουν τις οριστικές τους θέσεις.

Το ότι πλέον ο επισκέπτης της Γενναδείου θα μπορεί να απλώνει το χέρι του στο ράφι και να αγγίζει τα βιβλία που τον ενδιαφέρουν χωρίς καμία διαμεσολάβηση προϋπέθετε ένα ξεκαθάρισμα των ραφιών. Κι αυτό διότι μέχρι χθες μπορεί να βρισκόταν μια σπάνια ή και μοναδική έκδοση πλάι σε ένα βιβλίο της δεκαετίας του 1990, που ήταν σαφώς ευκολότερο να αντικατασταθεί σε περίπτωση φθοράς. Γι’ αυτό και στην άλλη πλευρά του κτιρίου –στην ανατολική πτέρυγα –συγκεντρώνεται τώρα όλο το σπάνιο υλικό, περίπου 40.000 βιβλία από τις 130.000 που διαθέτει η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, μαζί με το αρχειακό υλικό και της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, ώστε να διαμορφωθούν καλύτερες συνθήκες φύλαξης και ασφάλειας.

Η πρώτη έκδοση του Ομήρου

Οταν κάνουμε λόγο για μοναδικές και σπάνιες εκδόσεις, «μιλάμε για ό,τι είναι τυπωμένο πριν από το 1900, αλλά και έργα τέχνης, χάρτες, χειρόγραφα, με το παλαιότερο να χρονολογείται τον 13ο αι. Ανάμεσά τους η πρώτη έκδοση του Ομήρου, δύο τόμοι που τυπώθηκαν στη Φλωρεντία το 1488, και το ακριβότερο ίσως βιβλίο που αγόρασε ο Γεννάδιος: το βιβλίο του γερμανού περιηγητή Κριστόφ Φίρερ (1541-1610) που κατέγραψε τα ταξίδια του στην Ανατολή, στα λατινικά, με τίτλο «Itinerarium Aegypti, Arabiae, Palaestinae, Syriae». Το συγκεκριμένο βιβλίο τυπώθηκε στη Νυρεμβέργη το 1620-1621 και αγοράστηκε από τον Ιωάννη Γεννάδιο μαζί με τις τέσσερις χάλκινες πλάκες που χρησιμοποιήθηκαν για τα χαρακτικά. Επίσης το μοναδικό, όπως πίστευε ο ιδρυτής της Βιβλιοθήκης, στον κόσμο αντίτυπο της έκδοσης του «Ερωτόκριτου» το 1713 στη Βενετία, αν και τελικά αποκαλύφθηκε πως υπάρχει ένα δεύτερο στη Βερόνα», δίνει μερικά μόνο παραδείγματα η διευθύντρια της Βιβλιοθήκης. «Οι εκπλήξεις δεν λείπουν όταν κάποιος καλείται να ξαναδεί αυτό το υλικό, όπως και η συγκίνηση» παραδέχεται η επικεφαλής βιβλιοθηκάριος της Γενναδείου Ειρήνη Σολομωνίδη που θυμάται τη χαρά που έκανε με τους συνεργάτες της όταν βρέθηκε μπροστά σε χειρόγραφες επιστολές του Αδαμάντιου Κοραή ή όταν έπεσε στα χέρια της ένα βιβλίο που ανήκε στον Ανδρέα Κάλβο και έγραφε στην πρώτη σελίδα «Κάλβος ειμί».

Ενα μουσείο γεννιέται

Η Γεννάδειος όμως δεν αρκείται στην επέκταση και στο πιο φιλικό προφίλ προς τον επισκέπτη. Εστιάζει και στην εξωστρέφεια, επιδιώκοντας να προσελκύσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό. Για τον λόγο αυτόν, στον νέο μικρό λαβύρινθο των υπογείων της προστίθεται και ένα κομψό μουσείο, το άνοιγμα του οποίου βρίσκεται στην τελική φάση. Στα 250 τ.μ. δεν θα φιλοξενούνται μόνιμα εκθέματα, αλλά περιοδικές εκθέσεις που θα σχετίζονται τόσο με τους θησαυρούς της Βιβλιοθήκης όσο και με τη σύγχρονη τέχνη. «Μας ενδιαφέρει να οργανώσουμε εκθέσεις με υλικό από τη Βιβλιοθήκη, που θα συνομιλούν με το κοινό, διότι είναι ο καλύτερος τρόπος για να «διαβάσει» κάποιος με εντελώς διαφορετικό τρόπο το περιεχόμενό της και να κινητοποιηθεί ώστε να το γνωρίσει σε βάθος. Εκθέσεις που θα είναι σαν ένα ενδιαφέρον μάθημα, διασκεδαστικό και καινοτόμο και χάρη στις οποίες θα θέλουν να επιστρέψουν εδώ», δίνει το στίγμα η Μαρία Γεωργοπούλου. Κι αν τα εγκαίνια του χώρου υπολογίζονται για το επόμενο καλοκαίρι –αυτή τη στιγμή παραγγέλλονται οι προθήκες –με μια έκθεση-αφιέρωμα στον Μακρυγιάννη, καθώς το μουσείο θα ονομάζεται Πτέρυγα Μακρυγιάννη κατόπιν επιθυμίας του δωρητή που διέθεσε 1,5 εκατ. ευρώ για την κατασκευή του, δεν αποκλείεται να ανοίξει τη μεγάλη γυάλινη πόρτα του που βλέπει στον κήπο περί τον Μάρτιο. Αφορμή, η ανακήρυξη της Αθήνας για το 2018 ως Παγκόσμια Πρωτεύουσα του Βιβλίου από την UNESCO. Και να φιλοξενήσει την εικαστική δουλειά της Αλεξάνδρας Αθανασιάδη που είναι βασισμένη στην ποίηση του Κ.Π. Καβάφη. «Πρόκειται για μια πολύπλευρη δουλειά, η οποία δίνει το έναυσμα ακόμη και σε εκείνους που δεν αγαπούν το διάβασμα να το προσεγγίσουν από μια διαφορετική οπτική γωνία» εξηγεί η διευθύντρια που σχεδιάζει και άλλες δράσεις, όπως η φιλοξενία μικρών θεατρικών παραστάσεων. Εκεί δε, μέσα στον μοντέρνο νέο μουσειακό χώρο, περιμένει τον επισκέπτη και μια ετερόκλητη αισθητικά έκπληξη. Μια μεγάλη δίφυλλη ξύλινη πόρτα με την επιγραφή Μακεδονική Αίθουσα. Πίσω της κρύβεται το μικρό σαλόνι της Ελένης Σταθάτου με το εντυπωσιακό τζάκι και τις υπέροχες διακοσμητικές λεπτομέρειες στις επενδύσεις της οροφής και των τοίχων, που δεν είναι παρά ξυλόγλυπτα τα οποία διέσωσε από μια υπό κατεδάφιση εκκλησία στην Αρτα και τα ενέταξε στο σαλόνι της –η κόρη της μαρτυρά, μάλιστα, πως θυμάται τον εαυτό της νύφη να κάθεται στο σκαλάκι μπροστά στο τζάκι -, το οποίο και δώρισε στη Βιβλιοθήκη.

info

Απόψε η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη (Σουηδίας 61) θα είναι ανοικτή για το κοινό από τις 20.00 έως τα μεσάνυχτα με αφορμή τη δράση των atenistas Αrt Night Athens, με προβολές, συναυλία, διαδραστικές παρουσιάσεις βιβλίων και μικρή έκθεση τεκμηρίων. Περισσότερα στο http://www.ascsa.edu.gr/index.php/gennadius/

Τελευταία Νέα