Με δόλωμα τη μαρκίζα

Ενας από τους σημαντικότερους χορευτές του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, συναντήθηκε με ένας από τους τους κορυφαίους αμερικανούς σκηνοθέτες και μάγους της εικόνας, τον Ρόμπερτ (Μπομπ) Ουίλσον. Κοινός τόπος αυτής της συνεργασίας ο Βάσλαβ Νιζίνσκι, η μεγάλη μορφή του χορού στις αρχές του ίδιου αιώνα και κυρίως οι διαταραγμένες πτυχές του διαλυμένου μυαλού του. Μια θεατρική παράσταση με ελάχιστες νύξεις χορού, μέσα σε μια εναλλαγή εικόνων, ήχων και λέξεων.

Αυτά ως προς το πλαίσιο, τις προδιαγραφές και τις προθέσεις της παραγωγής που με τον τίτλο «Γράμμα σε έναν άνδρα» ταξιδεύει ανά τον κόσμο και συμμετέχει σε φεστιβάλ. Σημείο αφετηρίας και εκκίνησης το ημερολόγιο του Νιζίνσκι.

Γιατί ως προς τα υπόλοιπα η παράσταση δεν δικαίωσε κανέναν από τους στόχους της, ή καλύτερα, έμοιαζε σαν να μη θέλει καν να προσπαθήσει να τους δικαιώσει. Βασίστηκε στη δύναμη δύο ονομάτων, στη φήμη και στον απόηχο, κυρίως του Μπαρίσνικοφ, για να παρουσιάσει ένα θέαμα χαμηλών προσδοκιών, χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο, ασαφές, μπερδεμένο, διάρκειας εξήντα λεπτών.

Πάνω στη σκηνή, ο Μπαρίσνικοφ, λίγο πριν κλείσει τα εβδομήντα του χρόνια, σκηνοθετημένος από τον Μπομπ Ουίλσον, έκανε την απόπειρα να γίνει ο Νιζίνσκι. Οχι ο χορευτής, αλλά ο σχιζοφρενής, άρρωστος άνδρας. Με όχημα το ημερολόγιό του φτιάχθηκε ένα υποτυπώδες σενάριο, με ανάκατες φράσεις, άλλοτε στα αγγλικά κι άλλοτε στα ρώσικα, (και κάποιες, ελάχιστες, στα γαλλικά), όλες ηχογραφημένες (και μεταφρασμένες στους υπέρτιτιλους), συνήθως επαναλαμαβανόμενες. Ανάμεσα στα ηχητικά, πέραν της φωνής του Μπαρίσνικοφ, ξεχώριζε κανείς κι εκείνη του Ουίλσον –ηχογραφημένη πάντα.

Με το πρόσωπο λευκοβαμμένο και με κινήσεις που δεν θύμιζαν σε τίποτα τον παλιό του εαυτό, ο Μπαρίσνικοφ παρέπεμπε σε μια εκδοχή καρικατούρας τύπου Φρεντ Αστέρ. Λίγα σκηνικά αντικείμενα, μια κόκκινη κουρτίνα, κάποιες νύξεις χορευτικών με ή χωρίς καρέκλες για παρτενέρ, περιμετρικά φώτα πίστας, παιχνίδι με τους φωτισμούς τους οποίους ο Ουίλσον ξέρει να χειρίζεται μεγαλοφυώς, το θέαμα δεν έβγαζε καμία συνοχή. Προφανώς η ιδέα της παρουσίας του Μπαρίσνικοφ επί σκηνής προκαλούσε από μόνη της. Ως ανάμνηση όμως, όχι ως παρουσία…

Γιατί αυτή η σόλο παράσταση δεν κατάφερε να μεταδώσει ούτε την κάθοδο του Νιζίνσκι στην τρέλα ούτε τους κύκλους που έκανε ο νους του, ούτε βέβαια τη χορευτική του μεγαλοφυΐα. Δεν σκιαγράφησε ούτε την ιδιαίτερη σεξουαλικότητά του ούτε κάποια άλλη πτυχή της προσωπικότητάς του. Ολα πέρασαν αδιάφορα, σχεδόν σχηματικά, χωρίς ένταση. Οσο για τη σχέση του Νιζίνσκι με τον ιδρυτή των Ρωσικών Μπαλέτων και ιμπρεσάριο Σεργκέι Ντιαγκίλεφ, στον οποίο και αναφέρεται το «Γράμμα…», έμεινε στον τίτλο.