«Το καινούργιο πάντα σε βάζει σε μια αγωνία»

Ανήσυχη, δραστήρια και σε μόνιμη εγρήγορση για το επόμενο συναυλιακό ή δισκογραφικό βήμα. Για να ζήσει την αγωνία του καινούργιου, όπως λέει η ίδια. Ενα τέτοιο βήμα είναι για τη Μαρία Φαραντούρη και η εμφάνισή της στο Ηρώδειο, στις 22 Ιουνίου, για να αποδώσει τις συνθέσεις του τούρκου συνθέτη Τζιχάν Τούρκογλου, που ζει κι εργάζεται στην Ελλάδα.

«Με πήρε πριν από δύο χρόνια τηλέφωνο ο φίλος του, ο Γιάννης Μπαχ Σπυρόπουλος, και μου είπε: «Θέλει πολύ να σε γνωρίσει ένας τούρκος συνθέτης και να σου δώσει κάποια πράγματα που έχει για σένα». Ετσι ήρθε ο Τζιχάν στο σπίτι μου, μιλήσαμε για τη μουσική των δύο χωρών και μου έπαιξε δυο τραγούδια του στο σάζι. Εχει τζαζ και κλασική παιδεία, σπούδασε βιολοντσέλο και έπαιζε στη Λυών. Διαπίστωσα ότι δεν αγγίζει από μια πλευρά τη μουσική. Του ζήτησα να μου ετοιμάσει αυτό που ονειρεύεται να κάνει μαζί μου. Ηρθε ξανά ύστερα από έξι μήνες. Είχε πάει στο στούντιο και έγραψε με το τσέλο του και το σάζι. Ακόμη και το διάστημα που χρειάστηκε για να ετοιμάσει αυτό που ήθελε μαρτυρά ότι έχει μια διαφορετική προσέγγιση στη μουσική.

ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ. Εγώ έστειλα κατευθείαν το υλικό στην Ανια Λέχνερ, διότι το τσέλο πρωταγωνιστεί στο έργο του Τζιχάν. Της άρεσε και πήγαμε στο στούντιο της Ανια στο Μόναχο. Καθήσαμε και το «ψάξαμε», επειδή ήταν κάτι καινούργιο και για εκείνη –να παίζει δηλαδή κομμάτια με αρκετά ανατολικά στοιχεία. Είναι μια συνάντηση ανατολικής και δυτικής μουσικής. Στην ουσία όμως πρόκειται για κάτι περισσότερο αφού ο συνθέτης χρησιμοποίησε επίσης μινιναλιστικά και μεσαιωνικά στοιχεία. Το βράδυ πήγαμε όλοι μαζί για φαγητό με τον Αϊχερ (σ.σ.: τον ιδρυτή της δισκογραφικής εταιρείας ECM) και εκείνος έριξε την ιδέα να μπει στην ορχήστρα και το κανονάκι και το νέι. Παίρνουμε μετά και έναν εκπληκτικό κρουστό από την Κωνσταντινούπολη, τον Ιζέτ Κιζίλ. Ετσι πέρυσι τον Μάιο τους μάζεψα στην Αθήνα και πήγαμε στο στούντιο ηχογράφησης του Πανεπιστημίου, που θα μας στοίχιζε πολύ πιο φθηνά. Ηρθε η Μέρι Βαρντάνιαν από τη Γαλλία που παίζει κανονάκι, η Ανια, ο Ιζέτ και ο Χρήστος Μπάρμπας που ζει στη Μαδρίτη. Βέβαια, για τις ανάγκες της συναυλίας, επειδή άλλαξε η ημερομηνία και δεν μπορούσε να έρθει, θα παίξει στη θέση του ο Νίκος Παραουλάκης.

Ζήτησα από την Αγαθή Δημητρούκα να βάλει στίχους σε αυτήν τη σουίτα που έχει τον τίτλο «Πέρα από τα σύνορα». Πρώτη ύλη των τραγουδιών είναι η καταγωγή. Η ατμόσφαιρά της μάλλον την εντάσσει στη world music και προσπαθήσαμε να κλείσουμε μέσα τη Μεσόγειο που είναι μάρτυρας του ξεριζωμού, της προσφυγιάς, της μετανάστευσης. Η Αγαθή έκανε τον προσφυγικό πόνο τέχνη. Εφτιαξε πέντε τραγούδια. Ανάμεσα σε αυτά υπάρχουν μουσικές γέφυρες και αυτοσχεδιασμοί.

Στη συναυλία θα πούμε και κάποια πολύ παλιά τραγούδια που βρήκαμε: ένα αραβικό, ένα εβραϊκό και ένα αρμενικό. Επίσης έχουμε εντάξει και ένα τραγούδι παλιό που υπάρχει και στην ελληνική και στην τουρκική παράδοση, το «Χασάν». Πρόκειται για την ιστορία ενός ληστή, ο οποίος έκλεβε και τα μοίραζε στους φτωχούς. Τον πιάσανε κάποια στιγμή στο γεφύρι της Δράμας, όπου σταμάτησε για να πιει νερό. Νομίζω ότι σε κάποιο λάιβ του το έχει τραγουδήσει και ο Μάλαμας. Είναι πάρα πολύ ωραίο. Εγώ το τραγουδάω ελληνικά και ο Τζιχάν τουρκικά: «Στο ποτάμι σύρε Χάσαν / στο γεφύρι βγες / ματωμένο σε προσμένει / να διαβείς δεν θες / στο ποτάμι σύρε Χάσαν / μια γουλιά να πιεις / παγωμένο σε κοιτάζει / μα εσύ μην το δεις».

Στο τέλος θα προσπαθήσουμε να ξεπεράσουμε αυτή την καταχνιά με ένα τραγούδι της χαράς. Πέρα από όλα αυτά μας περιμένει η χαρά για ζωή. Αυτό το έργο έχει την επιμέλεια ενός Γερμανού. Είναι μία ακόμη υπενθύμιση ότι οι λαοί δεν έχουν καμία κόντρα. Οι άνθρωποι που καταλαβαίνουν θαυμάζουν και σέβονται τις θυσίες του ελληνικού λαού. Πριν από λίγο καιρό τραγούδησα στην Ελβετία σε ένα μεσαιωνικό κάστρο. Πήρα απίστευτη αγάπη. Τη συναυλία μου την ονόμασαν «Καημός» για να δώσουν το μήνυμα των δοκιμασιών του ελληνικού λαού.

ΠΟΙΗΤΕΣ. Εμπιστεύτηκα έναν νέο συνθέτη για να υπογραμμίσω με αυτόν τον τρόπο ότι στην Ελλάδα, όπως και παντού, πάντα υπάρχουν νέα ταλέντα, νέες φωνές δημιουργίας. Το θέμα είναι πώς θα τους συναντήσεις. Το καινούργιο σε βάζει σε μια αγωνία, ακόμη και για μένα που έχω μια πορεία –ποτέ δεν λέω ότι έκανα καριέρα. Εμείς ζήσαμε την εποχή των ποιητών. Διαβήκαμε και περιπλανηθήκαμε τον κόσμο με το όραμα της ποίησής τους. Ας σκεφτούμε ποιοι υπήρχαν τη δεκαετία του 1970. Κοέν, Ντίλαν, Μίτσελ –είχε τόση ποίηση στα τραγούδια της. Αυτά πεθάνανε.