Το «Λεξικό της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας (1100-1669)», έργο που γράφτηκε με πολύ κόπο και γνώση και έτυχε διεθνούς αναγνώρισης, είναι ίσως το πολυτιμότερο κομμάτι ενός ογκωδέστατου, πολύ σημαντικού και πολύπλευρου έργου που αφήνει πίσω του ο φιλόλογος Εμμανουήλ Κριαράς, ο οποίος έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών, λίγους μήνες πριν κλείσει (τον Νοέμβριο) τα 108 του χρόνια.

Ο Εμμ. Κριαράς, που μέχρι τέλους εργαζόταν και εξέφραζε δημόσια τις απόψεις του, πέθανε από ανακοπή στο σπίτι του μη έχοντας καταφέρει να αναρρώσει πλήρως από πρόσφατη επέμβαση για κάταγμα στο ισχίο.

Το «Λεξικό Κριαρά», όπως συνηθίζεται πια να λέγεται, περιελάμβανε ήδη 14 τόμους το 1997 (μία δίτομη επιτομή τους είναι διαθέσιμη στο Διαδίκτυο) όταν ο συγγραφέας του αποφάσισε να το παραδώσει για την αξιοποίηση και ολοκλήρωσή του στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, το οποίο έκτοτε εξέδωσε 3 ακόμη.

Ο Εμμανουήλ Κριαράς ήταν από τους επιφανέστερους δημοτικιστές, ιδιαίτερα δε μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974, πρωταγωνίστησε σε όλες τις μεταρρυθμίσεις που είχαν στο κέντρο τους την καθιέρωση της δημοτικής (στην εκπαίδευση καθώς και στη νομοθετική και δικαστική λειτουργία), όπως και στην καθιέρωση του μονοτονικού συστήματος.

Φυλακίστηκε για την αντιστασιακή του δράση

Ο Εμμανουήλ Κριαράς γεννήθηκε στον Πειραιά αλλά μεγάλωσε πρώτα στη Μήλο και κατόπιν στα Χανιά (η οικογένειά του ήταν κρητικής καταγωγής) όπου και τελείωσε το γυμνάσιο.

Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σε πανεπιστήμια του Μονάχου και των Παρισίων. Συνέδεσε την ακαδημαϊκή του ζωή με την πόλη της Θεσσαλονίκης στην οποία έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και όπου τελικά πέθανε.

Αρχικά είχε θέσει υποψηφιότητα για την έδρα της Νεότερης Ελληνικής Φιλολογίας (την πήρε ο Λίνος Πολίτης) στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο για να καταλάβει εντέλει εκεί την έδρα της Μεσαιωνικής Ελληνικής Λογοτεχνίας το 1950.

Στη διάρκεια της Κατοχής φυλακίστηκε για την αντιστασιακή του δράση στο Χαϊδάρι ενώ η χούντα τον απέλυσε, για τα δημοκρατικά του φρονήματα, από το Πανεπιστήμιο τον Ιανουάριο του 1968.