Αναζήτηση
Ο αγώνας κατά των ελλειμμάτων των εθνικών προϋπολογισμών περνά και από το πεδίο των πολιτιστικών πολιτικών. Το τοπίο της ευρωπαϊκής κουλτούρας εν μέσω κρίσης δεν αποτελεί εικόνα καταστροφής, υπάρχουν όμως πολλές ανησυχητικές ενδείξεις: στην καλύτερη περίπτωση οι ενδείξεις αυτές αφορούν μια προσωρινή υποβάθμιση, στη χειρότερη όμως μια αναπόφευκτη διάλυση. Πρόκειται για περικοπές προϋπολογισμών, συντομεύσεις καλλιτεχνικών περιόδων, «στραγγισμένα» από χρήματα φεστιβάλ, καλλιτέχνες που ξεφεύγουν από την πορεία τους, αλλά και καλλιτέχνες που, ό,τι και να γίνει, είναι αποφασισμένοι να δημιουργήσουν, σαν να θέλουν να προκαλέσουν την εποχή και την τύχη τους.
Ελλάδα, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Πορτογαλία, Ολλανδία: ο κατάλογος είναι μακρύς. Για να μη μιλήσουμε για την Ουγγαρία, όπου ο πολιτισμός υφίσταται υπό τη διακυβέρνηση του συντηρητικού Βίκτορ Ορμπάν ένα είδος διπλής τιμωρίας: έναν οικονομικό πραγματισμό συνδεδεμένο με έναν έλεγχο των τεχνών γενικά και του σινεμά ειδικότερα – άραγε για λόγους ιδεολογικούς, εμπορικούς; Εντέλει τα κράτη που διατηρούν προϋπολογισμούς σταθερούς ή ελαφρά αυξημένους κόντρα σε όλους τους οικονομικούς δείκτες αποτελούν μειοψηφία. Ας σημειώσουμε, μεταξύ άλλων, τη Σουηδία, τη Γερμανία και τη Γαλλία.
Τη Γαλλία όπου ο υπουργός Πολιτισμού και Επικοινωνίας Φρεντερίκ Μιτεράν δεν παρέλειψε να αντιπαραβάλει τον δικό του προϋπολογισμό στους προϋπολογισμούς γειτονικών χωρών «που προέβησαν σε δραστικές περικοπές». Εξαίροντας παράλληλα τη «θαρραλέα επιλογή» της γαλλικής κυβέρνησης «που κοιτάζει προς ένα μέλλον όπου ο πολιτισμός έχει κεντρική θέση στη Γαλλία, ως φορέας κοινωνικού δεσμού, οικονομικού δυναμισμού, ενδυνάμωσης της ελκυστικότητας των εδαφών μας».
Επισήμως, οι αριθμοί τον δικαιώνουν. Ο προϋπολογισμός για τον πολιτισμό έχει τρεις κατευθύνσεις (δημιουργία, εθνική κληρονομιά και μετάδοση της γνώσης) και ανέρχεται στο ποσό των 2,7 δισ. ευρώ για το 2012 – συμπεριλαμβανομένης της μισθοδοσίας. Ο προϋπολογισμός του 2011 ήταν ελάχιστα μικρότερος – 2,66 εκατ. ευρώ. Οχι όμως ότι δεν υπήρξαν επιμέρους περικοπές. Στο όνομα της κρίσης 70 εκατ. ευρώ από έναν ειδικό φόρο που προορίζεται για το Εθνικό Κέντρο Κινηματογράφου και Κινουμένου Σχεδίου πήγαν κατευθείαν στα ταμεία του κράτους – το Κέντρο επιδοτήθηκε πάντως με 700 εκατ. ευρώ. Την περικοπή επέβαλε μάλιστα η Γερουσία, όπου πλειοψηφεί πλέον το Σοσιαλιστικό Κόμμα.
Και άλλοι οργανισμοί υπέστησαν περικοπές. Ενώ η υπουργός Προϋπολογισμού Βαλερί Πεκρέ πέρασε τροπολογία τον Νοέμβριο με την οποία κόβει 8 εκατ. ευρώ από τον πολιτισμό – τα 7 εκατ. από αυτά τα έκοψε από τις επιχορηγήσεις για την εθνική κληρονομιά. Μικρό το κακό, θα έλεγε κανείς, αν και όλα αυτά φέρνουν σύννεφα σε ένα τοπίο που έχει ήδη τραυματιστεί: τα επιχορηγούμενα θέατρα έχουν κάθε χρόνο μεγαλύτερα έξοδα, οι καλλιτέχνες δέχονται μειώσεις αμοιβών κτλ. Τέλος, η προγραμματισμένη αύξηση του ΦΠΑ στον πολιτισμό, από το 5,5% στο 7%, θα τιμωρήσει αναπόφευκτα αίθουσες και βιβλιοπωλεία.
