Κουτσά στραβά

«Α λλοι λέν’ πως ξοφλήσαµε και τα ιερά γκρεµίσαµε / κι άλλοι λατρεύουν τον καιρό σαν εραστή και σαν Θεό. / Αλλοι πως είµαστε ευτυχείς και ζούµε µεγαλεία / γι’ άλλους το τέλος ορατό, τέρατα και σηµεία» τραγουδούσε ο Σωκράτης Μάλαµας. Γιατί στις δύσκολες ώρες, στις «ανίερες», θυµόµαστε και ξυπνάµε και τα σηµεία και τα τέρατα…

Θ εωρίες συνωµοσίας, τροµοκρατία, πολιτική αποσυντονισµού, φοβίες, ακρότητες και µισαλλοδοξίες µετατρέπονται εύκολα από «σηµεία» σε «τέρατα». «Φοβού τους προφήτες κι όσους είναι έτοιµοι να πεθάνουν για την Αλήθεια, καθώς κατά κανόνα οδηγούν κι άλλους στον χαµό, συχνά πριν από τους ίδιους και κάποτε αντί για τους ίδιους» προειδοποιεί ο Ουµπέρτο Εκο. Ο οποίος τριάντα χρόνια µετά το «Ονοµα του Ρόδου» υπερασπίζεται ξανά τη γνώση και τον ορθό λόγο απέναντι στη δεισιδαιµονία στο νέο του µυθιστόρηµα «Το Κοιµητήριο της Πράγας» (σελ.

32). Περιγράφοντας τον υπόγειο πόλεµο που διεξάγουν οι δυνάµεις του σκοταδισµού και βάζοντας στο επίκεντρο την συνωµοσιολογική απάτη του 19ου αιώνα:

τα «Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών», που… αποκάλυπταν πως οι Εβραίοι συνωµοτούσαν για την κατάκτηση του κόσµου.

Για κάποιους τα σηµεία ήταν κάποτε µια ψευδεπίγραφη αναγέννηση ενός φοίνικα – κι ενός φαντάρου ταυτόχρονα – εκ της τέφρας τους (όπως θα διαβάσετε µε αφορµή την επέτειο της 21ης Απριλίου στην επόµενη σελίδα). Ηταν σηµεία όσο να µετατραπούν σε τέρατα… Για άλλους, από την εποχή των Ζηλωτών και των Ασασίνων µέχρι εκείνη των ευκατάστατων ρώσων µηδενιστών και των αράβων καµικάζι, ένας ποταµός βίας και αίµατος βαφτίζεται είτε σε «σηµεία» εξέγερσης, είτε σε «τέρατα» τροµοκρατίας – όπως παρατηρεί ο Μπιορν Κουµ στο πόνηµά του «Η ιστορία της τροµοκρατίας» (σελ. 17). Αποκαλύπτοντας – παράξενη σύµπτωση µε την κατά Εκο συνωµοσιολογία – πως οι πρώτοι «τροµοκράτες» εντοπίζονται στην Ιουδαία.

Ο χι πως δεν υπήρξαν σηµεία και τέρατα κρατικής τροµοκρατίας: µυστικοί πράκτορες ανατίναξαν το 1985 το πλοίο «Rainbow Warrior» της Greenpeace σε διαµαρτυρία για τις γαλλικές πυρηνικές δοκιµές στον Ειρηνικό, άλλοι έκαναν αεροπειρατείαστο αεροσκάφος του ηγέτη της αλγερινής αντίστασης Αχµέντ Μπεν Μπελά και άλλοι δολοφόνησαν τον πρώτο εκλεγµένο πρωθυπουργό του Κονγκό Πατρίς Λουµούµπα, όσο η CIA έκανε απόπειρες κατά της ζωής του Φιντέλ Κάστρο – κατά τον Κλουµ.

Σ τα «σηµεία» των ανθρώπων που ήρθαν αντιµέτωποι µε το ένστικτό τους, σε έναν κόσµο µονίµως εχθρικό, γεµάτο «τέρατα», όπως ο Σέρπικο (Αλ Πατσίνο), ο αστυνοµικός που δέχτηκε µια σφαίρα στο πρόσωπο επειδή αρνούταν να… λαδωθεί, εστίαζε τον κινηµατογραφικό φακό του ο σκηνοθέτης Σίντνεϊ Λούµετ, που πέθανε τις προάλλες. Ο κινηµατογραφιστής που στο «Σέρπικο» σώθηκε χάρη στη µουσική… παρέµβαση του Μίκη Θεοδωράκη από τις υπερβολές που ετοίµαζε ο παραγωγός Ντίνο Ντε Λαουρέντις (σελ. 13).

Α λλοι πάλι προτιµούν να συνοψίζουν και τα σηµεία και τα τέρατα στην άκρατη και άκριτη καταστροφολογία. «Η Νέα ∆ηµοκρατία καταστροφολογεί και λέει τα ίδια µε την Αλέκα Παπαρήγα. Είναι µονίµως όλοι σε µιαν αντίδραση. Ψήφους µαζεύουν έτσι; Σε µια χώρα που θα έχει καταστραφεί τι να τις κάνουν τις ψήφους;», όπως παρατηρεί η Ζωή Λάσκαρη στην «αταίριαστη» κουβέντα της µε τον επίτιµο πρόεδρο της Ν.∆. Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, υπό το βλέµµα του Θανάση Νιάρχου (σελ. 6). Κι εκείνος συνεχίζει παραπέρα τον συλλογισµό, έτοιµος να προκαλέσει… κραδασµούς: «Η σηµερινή Νέα ∆ηµοκρατία ποντάρει στην καταστροφή του τόπου, µε την ελπίδα να γίνει πρωθυπουργός ο καινούργιος αρχηγός. Είναι τρελό το γεγονός ότι δεν ψήφισε το Μνηµόνιο – µια πράξη έσχατης ανευθυνότητας».

Υπάρχουν και εκείνοι που δεν διαβάζουν εύκολα τα σηµεία. Ισως γιατί κινούνται «εκεί όπουεπιχειρηµατίες αγοράζουν έργα τέχνης σαν να βρίσκονται στην τελευταία δηµοπρασία του κόσµου.

Εκεί όπου τα τραπεζώµατα σε ξένους γαλαζοαίµατους και ηγέτες είναι µόνιµη σκοτούρα. Εκεί όπου “απατάς” την αγαπηµένη σου Rolls-Royce µε το σπορ αυτοκίνητο του Γιουλ Μπρίνερ». Οπως ο συλλέκτης, άλλοτε πρέσβης και µπον βιβέρ ∆ηµήτρης Πιερίδης, πρίγκιπας – ακόµη – όµως δίχως βασίλειο πια (σελ. 10), καθώς παραγνώρισε τα σηµεία κι έφτασε, φευ, στα τέρατα… Σηµεία των καιρών κι αυτά. Οπως σε άλλους καιρούς το να είσαι µαύρος σήµαινε λιντσάρισµα ή και προπηλακισµός µόνο και µόνο επειδή τολµούσες να καθήσεις, αποκαµωµένος, στο λεωφορείο! Και αυτή είναι µία µόνον από τις ιστορίες… τεράτων που περιγράφει ο Ραλφ Ελισον στο µνηµειώδες του έργο του 1952 – που τώρα πρωτοεκδίδεται στην Ελλάδα (σελ.

18) – «Ο αόρατος άνθρωπος». Οχι πως παρήλθον οι χρόνοι που – κατά τα λόγια του Ελισον – «είµαι αόρατος απλώς επειδή οι άνθρωποι αρνούνται να µε δουν».

Παρατηρήστε λίγο γύρω µας…

Σ ηµειολογία, είπατε; Ας ακούσουµε λοιπόντον ειδικό επί του θέµατος, Ουµπέρτο Εκο: «Οταν οι άνθρωποι παύουν να πιστεύουν στον Θεό και στα σηµεία του, δεν είναι επειδή δεν πιστεύουν σε τίποτα. Είναι επειδή πιστεύουν πια στα πάντα»…