Bιντεοπαιχνίδια λογοτεχνίας

Το λένε DEN – επί το ελληνικότερον: «Ψηφιακό Επιστολικό Μυθιστόρημα». Και

ακόμη δεν είναι σίγουρο αν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί νέο λογοτεχνικό είδος

ή θα έπρεπε να το δούμε ως ένα απλό βιντεογκέιμ. Το βέβαιο είναι ότι δίνει

τροφή στη συζήτηση περί της σχέσης της νέας ηλεκτρονικής εποχής με τη

λογοτεχνία.

Πάντως ο Άγγλος καθηγητής Έρικ Μπράουν, που το επινόησε, το πατεντάρισε

επίσημα, φιλοδοξώντας να το λανσάρει και να το εμπορευθεί ως νέο είδος

μυθιστορήματος.

Για να διαβάσει κανείς το Digital Epistolary Novel πρέπει να εισέλθει στην

ιστοσελίδα http: //www.greatamericannovel.com. Εκεί μπορεί να βρει το αφήγημα

με τίτλο «Intimacies», το οποίο βασίζεται στην «Πάμελα», ένα από τα πρώτα

επιστολικά μυθιστορήματα της Δύσης που γράφτηκε τον 18ο αιώνα από τον Σάμιουελ

Ρίτσαρντσον. Το ζήτημα, σε κάθε περίπτωση, δεν είναι το περιεχόμενο του

κειμένου αλλά η μορφή του.

Ο αναγνώστης βρίσκεται μπροστά σε μια οθόνη με τέσσερα παράθυρα. Το

πρώτο και βασικότερο παράθυρο περιέχει μια σειρά από μέιλ τα οποία έχουν,

υποτίθεται, ανταλλάξει οι πρωταγωνιστές της ιστορίας. Δεν πρόκειται, δηλαδή,

για πραγματικά μέιλ που λαμβάνει ο αναγνώστης στον υπολογιστή του, αλλά για

κείμενα που έχουν την οπτική μορφή ενός μέιλ και που στην ιστορία παίζουν

αντίστοιχο ρόλο. Ο αναγνώστης πατάει σε κάθε μέιλ χωριστά και διαβάζει το

αντίστοιχο μήνυμα. Τα κείμενα τον καθοδηγούν και για τη χρήση των άλλων

παραθύρων που υπάρχουν στην οθόνη του. Έτσι, μπορεί να μπαίνει σε

(υποτιθέμενες ή πραγματικές) ιντερνετικές διευθύνσεις που του δίνουν

πληροφοριακό υλικό, να έχει πρόσβαση σε φωτογραφίες που παίζουν επίσης

συμπληρωματικό ρόλο στην ιστορία ή και να παρακολουθεί φανταστικές συζητήσεις

(σε chat room ή με τη μέθοδο του instant-messaging, δηλαδή του διαλόγου όπου

βλέπει κανείς το κείμενο που γράφει ο συνομιλητής του σε πραγματικό χρόνο) στο

Ίντερνετ.

Επιπλέον, ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να πατήσει σε κουτάκια επιλογών στο

πάνω μέρος της οθόνης, που έχουν τίτλο «πρώτη εβδομάδα», «δεύτερη εβδομάδα»

κ.ο.κ. Έτσι, ο αναγνώστης διαβάζει χρονολογικά το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο με

το οποίο εξελίσσεται η πλοκή.

Όλα αυτά έχουν, πράγματι, κάποια σχέση με το κλασικό επιστολικό μυθιστόρημα,

με την έννοια ότι, στη θέση των διαδοχικών επιστολών με τις οποίες εξελίσσεται

ο μύθος, διαβάζουμε ηλεκτρονικά μηνύματα. Πίσω, όμως, από τη νέα πατέντα

κρύβεται η αγωνία για τη συμπεριφορά ενός μελλοντικού κοινού, που θα συνδέει

το διάβασμα με την οθόνη του υπολογιστή και λιγότερο με το τυπωμένο χαρτί. Στο

πλαίσιο αυτό, ο Έρικ Μπράουν, σκοπεύει να εμπορευθεί το πρόγραμμα που θα

επιτρέπει να γράψει κάποιος (ή και κάποιοι, καθώς μπορεί να γίνει και

συλλογικά) ένα μυθιστόρημα στη μορφή αυτή. Το πρόγραμμα θα κοστίζει περί τα

150 δολάρια και θα διαβάζεται από κάθε PC.

Οι ηλεκτρονικοί πειραματισμοί στον χώρο της λογοτεχνίας είναι, πάντως,

ακόμη στα σπάργανα. Μυθιστορήματα με τη φόρμα τού μέιλ έχουν ήδη εμφανιστεί –

παράδειγμα το αφήγημα του συγγραφέα Ρομπ Γουίτικ, που ξεκίνησε στέλνοντας

φανταστικά μηνύματα σε ηλεκτρονικούς πίνακες ανακοινώσεων στις αρχές της

δεκαετίας του ’80. Σήμερα έχει δημοσιεύσει δύο επιστολικά έργα για συνδρομητές

που τα λαμβάνουν με μέιλ – ενώ φαίνεται να αναπτύσσεται ένα είδος που

ονομάζεται «λογοτεχνία του μηνύματος», η οποία χρησιμοποιεί από μέιλ και

ιστοσελίδες μέχρι κάμερες στο Ίντερνετ και μηνύματα SMS. Ενδιαφέρον από

λογοτεχνική άποψη έχει, βέβαια, το γεγονός ότι το μέιλ είναι και μια νέα μορφή

ύφους γραφής, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά την ταχύτητα και την αμεσότητα,

αντίθετα με άλλες μορφές γραπτού λόγου και αντίθετα, φυσικά, με τις

παραδοσιακές επιστολές.

Ελληνική ηλεκτρονική «γραφή»

Με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και το ύφος του έχουν ασχοληθεί και Έλληνες

συγγραφείς. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του μυθιστορήματος του Ντίνου

Σιώτη με τίτλο «Ε-mail» (εκδ. Πατάκης), που περιγράφει μια ερωτική σχέση η

οποία αναπτύσσεται μέσω της ανταλλαγής εκατοντάδων μέιλ. Σημειώνουμε επίσης το

«Ε-mail στην οδό Αγίου Όρους» του Γιώργου Εμμ. Στεφανάκη (Καστανιώτης). Φυσικά

πρόκειται για βιβλία τυπωμένα σε χαρτί. Αντίθετα, το μυθιστόρημα www.

tospitimas. gr του νεαρού συγγραφέα Νίκου Βλαντή γράφτηκε πρώτα στο Διαδίκτυο

και αργότερα έγινε βιβλίο (Περίπλους). Μάλιστα στη διεύθυνση αυτή οι

αναγνώστες μπορούσαν να πάρουν ενεργό μέρος στη συγγραφή, προτείνοντας

εναλλακτικές συνέχειες της ιστορίας. «Το Ίντερνετ δεν αντικαθιστά την ανάγνωση

αλλά, αντίθετα, κεντρίζει το ενδιαφέρον του χρήστη ώστε να διαβάσει το

μυθιστόρημα», λέει στα «NEA» ο Νίκος Βλαντής. Ο Σέρβος συγγραφέας Μίλοραντ

Πάβιτς, μιλώντας στα «NEA», είχε επικροτήσει τις ιδέες αυτές (άλλωστε και ο

ίδιος τις εφαρμόζει) λέγοντας ότι «στον 21ο αιώνα, είναι σημαντικό ένα βιβλίο

να έχει πολλές δυνατότητες ανάγνωσης, αφού η ίδια η ανθρώπινη σκέψη είναι μη

γραμμική και απλώνεται σε όλες τις κατευθύνσεις. Ενώ η λογοτεχνία που

χρησιμοποιεί την αργή, φιλολογική γλώσσα υπάρχει κίνδυνος να χαθεί»

LINKS

http: //www.greatamericannovel.com

http: //www.robwit.net/fbm

http: //www.onlinecaroline.com

http: //www.tospitimas.gr

Επιμέλεια: Μανώλης Πιμπλής