«Με πόδι ελαφρύ/ άηχο σχεδόν/ σαν του κλέφτη στο ψαθί/ έρχεται ο καιρός/ και μας παίρνει τα χρόνια» (Γιώργος Μπρουνιάς, Γραμματόσημα, Εκδόσεις Το Ροδακιό) Μ ε θεματικό άξονα τον χρόνο, το εξαιρετικό «Δέντρο» κυκλοφόρησε ένα διπλό τεύχος με γραφτά Ελλήνων και ξένων, που διαχειρίζονται το θέμα χρόνος στα κείμενα, στο βίωμα και στην τέχνη. Πιστεύω πως θα ήταν άχαρο να αραδιάσω ονόματα συνεργατών και περιεχόμενα σ΄ αυτό το μικρό σημείωμα, για έναν τέτοιο όγκο δουλειάς. Περιορίζομαι, λοιπόν, σ΄ ένα απόσπασμα από το πρώτο κεφάλαιο του αυτοβιογραφικού βιβλίου «Μίλησε μνήμη» του μεγάλου Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ: «… Ευχαρίστως ασπάζομαι κι εγώ, μαζί με το κάθε φτιασιδωμένο πρωτόγονο, την πεποίθηση ότι έρεβος είναι, απλούστατα, το αποτέλεσμα του τείχους που ορθώνει ο χρόνος και χωρίζει εμένα και τις μωλωπισμένες μου γροθιές από τον ελεύθερο κόσμο της αχρονίας. Ταξίδεψα προς τα πίσω στη σκέψη- και η σκέψη, όσο περισσότερο προχωρούσα, έσβηνε αμετάκληταίσαμε τόπους απόμακρους, όπου ψαχούλεψα να βρω μυστική δίοδο· κι έφτασα να καταλάβω, εντέλει, ότι η φυλακή του χρόνου είναι σφαιρική δίχως εξόδους…».

Αναζητώντας, λοιπόν, τον «χαμένο», τον «κερδισμένο», τον άχρονο χρόνο και άλλα πολλά; «Μάταιος κόπος./ Ο χρόνος δε μετριέται. Ζήσε, ω! ζήσε…» θα γράψει σε ένα από τα δώδεκα χαϊκού του χρόνου ο Χρήστος Τουμανίδης.

Με τη φωτογραφία, έγραφε ο Μπαρτ, το παρελθόν είναι τώρα τόσο βέβαιο όσο και το παρόν. Το «Δέντρο», λοιπόν, παρουσιάζει ένα ένθετο φωτογραφικό αφιέρωμα δεκαέξι σελίδων, σε ξεχωριστό χαρτί, αφιερωμένο στον χρόνο με σπάνιες φωτογραφίες συγγραφέων και τόπων του 19ου αιώνα. Απολαυστικό τεύχος.

ΠΟΙΗΣΗ. Στον σημαντικό Ηλείο ποιητή Χρίστο Λάσκαρη (γ. 1931) είναι αφιερωμένο το δεύτερο τεύχος του περιοδικού «Οροπέδιο» που εκδίδει ο Δημήτρης Κανελλόπουλος. Ο Λάσκαρης τύπωσε την πρώτη του συλλογή σχετικά αργά (1970) γιατί, όπως λέει, «… δεν πήγα στην ποίηση ομαλά. Ούτε από κάποια φιλοδοξία. Την είδα σαν στήριγμα, σαν σανίδα σωτηρίας και αρπάχτηκα πάνω της…». Ίσως αυτά είχε στο μυαλό του όταν ρωτούσε σ΄ ένα ποίημά του: «Έγραψε ποιήματα/ όπως άλλοι/ δούλεψαν στα λατομεία./ Κι οι δυο τους σκάψανε βαθιά./ Εκείνοι για το μεροκάματο·/ αυτός όμως για τι;» ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΗΤΣΙΑΣ. Συμφωνώ απολύτως με τον τίτλο που έδωσε το «Δίφωνο» στην παρουσίαση (εξώφυλλο, συνέντευξη) του Μανώλη Μητσιά: «Σκληρό νόμισμα παλαιάς κοπής». Ο Μητσιάς είναι από τους ελάχιστους τραγουδιστές που παρουσιάστηκαν, έμειναν και μεγαλούργησαν με μόνο εφόδιο τη συγκλονιστική, τίμια φωνή τους. Ούτε «άλλα κόλπα», ούτε παράπλευρες φιοριτούρες. Και είναι κρίμα που ένα μεγάλο μέρος της συνέντευξης καλύπτεται από ανούσιες και αδιάφορες ερωτήσεις. Είναι σταρ ή όχι; Συγκρατημένος στις εμφανίσεις; Περνάει στον κόσμο; Δύσκολος στις συνεργασίες; Όταν έχεις μπροστά σου τον τραγουδιστή που ερμηνεύει μοναδικά τους μεγαλύτερους συνθέτες και στιχουργούς αυτού του τόπου επί σχεδόν σαράντα χρόνια, σκάβεις με γνώση και τόλμη ταυτόχρονα αυτό το ορυχείο χρυσού. Αποζημιώθηκα ωστόσο από το CD του τεύχους, όπου ο Μητσιάς τραγουδάει μεταξύ άλλων τρία υπέροχα δημοτικά τραγούδια της Μακεδονίας.

ΚΡΑΣΙ. Ο κύκλος του κρασιού- αμπέλι, οινοποίηση, αγορά- έχει πολλά μυστικά και οι οινολάτρεις οφείλουν να τα γνωρίζουν. Έπεσε στα χέρια μου η μηνιαία εφημερίδα «Το Αμπελοτόπι» που εκδίδει ο Ντίνος Στεργίδης και διαπίστωσα πόσο χρήσιμο είναι όχι μόνο για τους επαγγελματίες του χώρου αλλά και για τους μερακλήδες. Η συχνότητα έκδοσης του εντύπου βοηθάει στην παρακολούθηση των νέων παραγωγών και προσφορών. Διαβάζοντας ορισμένα άρθρα του, ένιωσα αυτή τη θεϊκή γεύση του καλού κρασιού στο στόμα.

ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ

«ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ»: Διον. Αιγινήτου 34, Αθήνα 115 28, τηλ. 210-3804.630.

«ΟΡΟΠΕΔΙΟ»: Καστοριάς 10, Αθήνα 173 42, τηλ.:

210-9915.043.

«ΔΙΦΩΝΟ»: Θεσσαλονίκης και Αρτέμιδος 31, Μοσχάτο 18345, τηλ.: 210-9421.900.

«ΤΟ ΑΜΠΕΛΟΤΟΠΙ»: Λεωφόρος Καρέα 41, Καρέας Βύρωνα 162 33, τηλ.: 210-7660.560.