Δορυφορική ασπίδα από τις δασικές πυρκαγιές!

Μια εστία πυρκαγιάς εντοπίζεται στη Βόρεια Αλγερία και στην Πεντέλη της Αττικής σημαίνει συναγερμός. Πριν από πόση ώρα εκδηλώθηκε; Σε ποιες γεωγραφικές συντεταγμένες; Και πόση έκταση γης έχει προλάβει να κάψει; Οι επιστήμονες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών από απόσταση μεγαλύτερη των 2.300 χιλιομέτρων έχουν τις απαντήσεις. Και τις έχουν σε πραγματικό χρόνο, ειδοποιώντας παράλληλα την Πολιτική Προστασία στο Αλγέρι.

Δεν είναι σενάριο από το μέλλον, αλλά μια πιθανή σκηνή από το παρόν: το Κέντρο Αριστείας Φυσικών Καταστροφών Beyond του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών ανέλαβε έπειτα από διάκρισή του σε σχετικό διαγωνισμό την παρακολούθηση, σε 24ωρη βάση, όλων των δασικών πυρκαγιών της Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής και τμημάτων της Μέσης Ανατολής μέσω της αξιοποίησης δορυφορικών δεδομένων.

Το Ευρωπαϊκό Πληροφοριακό Σύστημα Δασικών Πυρκαγιών (EFFIS) που θα λειτουργήσει υπό την εποπτεία του Κέντρου θα ανιχνεύει επί 24 ώρες την ημέρα και επί επτά ημέρες την εβδομάδα τις ενεργές εστίες πυρκαγιάς –σημαίνοντας συναγερμό στις κατά τόπους υπηρεσίες Πολιτικής Προστασίας –ενώ θα χαρτογραφεί με μεγάλη ταχύτητα τις καμένες εκτάσεις γης. Ολα αυτά μέσω της ανάλυσης δορυφορικών δεδομένων που θα αποστέλλονται σε πραγματικό χρόνο στις εγκαταστάσεις του στην Πεντέλη και στη γερμανική αεροδιαστημική υπηρεσία με την οποία θα συνεργαστούν για το συγκεκριμένο πρόγραμμα.

Το Κέντρο Αριστείας Beyond είναι ένα από τα πιο προηγμένα τεχνολογικά κέντρα της Ευρώπης και έχει λάβει το βραβείο της καλύτερης λειτουργούσας διαστημικής υπηρεσίας για το σύστημα FireHub που δημιούργησε πριν από πέντε χρόνια: ένα μοναδικό σύστημα στην Ευρώπη το οποίο απεικονίζει online και με μεγάλη ακρίβεια ανά πέντε λεπτά τις πυρκαγιές σε ολόκληρη την Ελλάδα αποτυπώνοντας ταυτόχρονα την καταστροφή που αυτές έχουν προκαλέσει. Η μακρόχρονη εμπειρία του Κέντρου στην παρακολούθηση και καταγραφή των πυρκαγιών σε πραγματικό χρόνο μέσω του συστήματος αυτού επισφραγίζεται πλέον με την ανάληψη της ευθύνης για τη διαχείριση του ευρωπαϊκού συστήματος EFFIS, το οποίο θα αξιοποιήσει την τεχνογνωσία του FireHub.

Ανοικτές κεραίες. Εξηγώντας στα «ΝΕΑ» τον τρόπο λειτουργίας του συστήματος, ο Χαράλαμπος Κοντοές, διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου, επισημαίνει ότι το Κέντρο Αριστείας Beyond έχοντας ανοικτές τις δορυφορικές κεραίες του συλλέγει δεδομένα που εκπέμπονται από πολλά συστήματα δορυφόρων, σε διαφορετικούς χρόνους, με διαφορετική συχνότητα και διαφορετικές χωρικές αναλύσεις. «Εχουμε ένα σύστημα που βλέπει από πολύ μακριά ολόκληρο τον πλανήτη και στέλνει τις λήψεις του κάθε πέντε λεπτά της ώρας, έχουμε άλλα δεδομένα –από το πέρασμα των δορυφόρων –με μεγαλύτερη ανάλυση αλλά με μικρότερη χρονική συχνότητα, για παράδειγμα δύο φορές την ημέρα ή μία εικόνα κάθε τρεις – τέσσερις ημέρες.

Οι πεντάλεπτες λήψεις χρησιμοποιούνται για έγκυρους συναγερμούς σε σχέση με το πού αναπτύσσονται πυρκαγιές. Ανά πέντε λεπτά ενημερώνουμε το Κέντρο Επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και αρκετά συχνά πρόκειται για φωτιές οι οποίες δεν έχουν γίνει ακόμη αντιληπτές από την Πυροσβεστική ή από το κοινό. Τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα και ενώ συνεχίζεται αυτή η διαδικασία, λαμβάνουμε από άλλα δορυφορικά συστήματα εκτίμηση της καμένης έκτασης και των καταστροφών ενώ η πυρκαγιά είναι ακόμη σε εξέλιξη. Η καμένη έκταση υπολογίζεται σε μέση χωρική ανάλυση (375 μέτρα) τουλάχιστον μία φορά την ημέρα, κάθε φορά που ένας δορυφόρος πολικής τροχιάς συλλέγεται δυναμικά από τις κεραίες του Κέντρου Beyond» λέει ο Χαράλαμπος Κοντοές.

Ο ίδιος συμπληρώνει ότι αυτού του είδους η παρακολούθηση διαρκεί τρεις ημέρες. «Την τέταρτη ημέρα έχουμε μια εικόνα υψηλής χωρικής ανάλυσης –στα 10 μέτρα -, η οποία μας δίνει την πρώτη αναλυτική χαρτογράφηση των επιπτώσεων στο οικοσύστημα, σε ιδιοκτησίες, στο περιβάλλον. Οι πληροφορίες αυτές διοχετεύονται στα κέντρα επιχειρήσεων και παράλληλα είναι ανοικτές σε κάθε πολίτη καθώς αναρτώνται σε πραγματικό χρόνο στο Διαδίκτυο μέσω του συνδέσμου http: //ocean.space.noa.gr/seviri/fend_new».

Κάπως έτσι οι μακρινοί δορυφόροι μπαίνουν στην καθημερινότητα του κάθε πολίτη στη Γη! Εξέλιξη της πρωτότυπης υπηρεσίας FireHub είναι η αναγνώριση του Κέντρου Αριστείας Φυσικών Καταστροφών Beyond ως παρόχου του Ευρωπαϊκού Πληροφοριακού Συστήματος Δασικών Πυρκαγιών για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Πρόκειται αναμφισβήτητα για μια σημαντική αναγνώριση του επιστημονικού έργου της ομάδας του Κέντρου και για μια διεθνή προβολή της διαστημικής τεχνολογίας που αναπτύσσεται στη χώρα μας, κάτι που επιτυγχάνεται μέσω της πιο επιχειρησιακής δράσης του διαστημικού προγράμματος Copernicus που λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Δεδομένα. «Το EFFIS είναι ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης το οποίο θα το λειτουργήσουμε σε συνεργασία με άλλους τρεις διαστημικούς οργανισμούς σε ημερήσια βάση για μια μεγάλη γεωγραφική περιοχή: ολόκληρη την Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική και μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολής» λέει ο Χαράλαμπος Κοντοές. «Για αυτήν την τεράστια έκταση θα επεξεργαζόμαστε καθημερινά μεγάλα δορυφορικά δεδομένα πολλών αποστολών, όπως οι Sentinels και άλλες. Αυτά τα δεδομένα θα συλλέγονται με τις δικές μας κεραίες και τις κεραίες της γερμανικής αεροδιαστημικής υπηρεσίας και θα χρησιμοποιούνται με τον τρόπο που λειτουργεί το FireHub. Τα επόμενα χρόνια αναμένεται το χαρτοφυλάκιο της υπηρεσίας να εμπλουτιστεί με επιπρόσθετα προϊόντα και με καλύτερη συχνότητα παροχής πληροφοριών με την ένταξη περισσότερων δορυφορικών δεδομένων που θα λαμβάνονται σε πραγματικό χρόνο στις εγκαταστάσεις των δύο φορέων».