Αναζήτηση
Ποια είναι η κλινική στη χώρα μας που καταγράφει τη μεγαλύτερη επιτυχία στις επεμβάσεις ανοικτής καρδιάς; Τι εμπειρία έχει ο «χ» γιατρός του «ψ» νοσοκομείου στην αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα; Ποια είναι τα ποσοστά επιπλοκών και θνητότητας της τάδε νευροχειρουργικής κλινικής;
Αναπάντητα παραμένουν τα παραπάνω ερωτήματα των ελλήνων ασθενών, οι οποίοι είναι αποκλεισμένοι από το δικαίωμα στην πληροφόρηση και στη γνώση καθώς τα στοιχεία αυτά παραμένουν απόρρητα.
Και αυτό διότι η αξιολόγηση των κλινικών του Εθνικού Συστήματος Υγείας έχει μείνει επί αρκετά χρόνια στη φάση των πολιτικών εξαγγελιών, με αποτέλεσμα η αφοσίωση των ασθενών στον γιατρό τους να είναι κυριολεκτικά τυφλή.
Ετσι, στην καλύτερη των περιπτώσεων, μοναδική πυξίδα για τους αρρώστους είναι η καλή φήμη που έχει αποκτήσει ένας επιστήμονας, κυκλοφορώντας από στόμα σε στόμα. Στη χειρότερη των περιπτώσεων, τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο έχει η τύχη: το ΕΚΑΒ θα διακομίσει τον ασθενή στο πλησιέστερο νοσοκομείο και ο ασθενής θα έρθει αντιμέτωπος με τη μοίρα του που συνδέεται άμεσα με αυτήν του εφημερεύοντα γιατρού που θα τον αναλάβει.
Η καρμική σχέση των ασθενών με τους γιατρούς αποτελεί ακόμη ένα ελληνικό παράδοξο, με τα ευρωπαϊκά παραδείγματα να αποδεικνύουν ότι στη χώρα μας η Υγεία και συνεπώς οι ασθενείς είναι παραμελημένοι.
Το παράδειγμα της Αγγλίας
Η περίπτωση της Αγγλίας είναι ενδεικτική: το δημόσιο Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS) της Μεγάλης Βρετανίας στο δαιδαλώδες διαδικτυακό του σπίτι διαθέτει έναν ανεκτίμητο θησαυρό πληροφοριών για τους ασθενείς.
Εκεί, οι Βρετανοί έχουν τη δυνατότητα να διαβάσουν γενικές πληροφορίες για την ασθένειά τους, να εξερευνήσουν ιντερνετικά τα νοσηλευτικά ιδρύματα που ειδικεύονται στην πάθησή τους και να συγκρίνουν τα αποτελέσματα των τμημάτων αυτών ανά τη χώρα.
Στο πλαίσιο αυτό παρατίθενται επιπλέον πληροφορίες όπως είναι ο χρόνος αναμονής, το ποσοστό ικανοποίησης των ασθενών ανά νοσοκομείο, αξιολογείται η καθαριότητα των νοσηλευτικών ιδρυμάτων και τα μέτρα που λαμβάνονται για την καταστολή των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων.
Μάλιστα για τις χειρουργικές ειδικότητες υπάρχει διαθέσιμος ηλεκτρονικός φάκελος –ενημερώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα –με τα… σκορ ανά χειρουργό. Σε πρώτη φάση η υπηρεσία αυτή αφορά στις εξής ειδικότητες: καρδιοχειρουργική, νευροχειρουργική, ενδοκρινολογική χειρουργική, αγγειοχειρουργική, ουρολογία, βαριατρική χειρουργική και χειρουργικές ειδικότητες για την αντιμετώπιση διαφόρων μορφών καρκίνου.
Ξεφυλλίζοντας τον φάκελο αυτόν, ο ασθενής μπορεί να εντοπίσει για παράδειγμα τον αγγειοχειρουργό με τη μεγαλύτερη εμπειρία (με τον μεγαλύτερο δηλαδή αριθμό χειρουργείων), το ποσοστό επιτυχίας του, τη βαρύτητα των περιστατικών που έχει αναλάβει (στοιχείο που συναρτάται άμεσα με την επιτυχή ή μη έκβαση της επέμβασης), ακόμη και στοιχεία για τα ποσοστά θνητότητας έως και τρεις μήνες μετά την επέμβαση.
Εξαντλούνται στον διάλογο
Ενόσω αυτά συμβαίνουν ήδη στην αγγλική στρατόσφαιρα, στη χώρα μας κάθε βούληση για αξιολόγηση των δομών του ΕΣΥ εξαντλείται στην πρώτη φάση –σε αυτή δηλαδή του διαλόγου και των προθέσεων.
Στην πράξη όμως οι έλληνες ασθενείς αντιμετωπίζονται σαν πολίτες β’ κατηγορίας σε ό,τι αφορά το δικαίωμά τους στην πρόσβαση πληροφοριών που θα οδηγούσαν σε μια συνειδητή επιλογή. «Η κοινοποίηση των στοιχείων αυτών θα έπρεπε να είναι μέρος της δουλειάς μας, όπως είναι σε καθημερινή βάση η ιατρική εξέταση, η διάγνωση και η θεραπεία των ασθενών μας. Η αξιολόγηση προσφέρει διαφάνεια που είναι αναγκαία και για τη διασφάλιση της λογοδοσίας» τονίζει στα «ΝΕΑ» ο συντονιστής – διευθυντής του Α’ Χειρουργικού Τμήματος του Κωνσταντοπούλειου Νοσοκομείου Νέας Ιωνίας Χρήστος Δερβένης.
Ο ίδιος (ειδικεύεται στη χειρουργική των χοληφόρων και του παγκρέατος, και συνεπώς αντιμετωπίζει χειρουργικά ασθενείς που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του ήπατος) αποτελεί την εξαίρεση στον κανόνα. Χωρίς κανένας να του το έχει ζητήσει (επισήμως ή ανεπισήμως) αναρτά ετησίως τα αποτελέσματα της Κλινικής τους στο Διαδίκτυο. Η εξήγηση που δίνει ο ίδιος; «Είμαι υποστηρικτής της αξιολόγησης» επισημαίνει.
Η αξιολόγηση όμως στη χώρας μας αποτελεί θέμα ταμπού, με τον Χρήστο Δερβένη να επισημαίνει ότι έχει πολεμηθεί ποικιλοτρόπως και από τους ίδιους τους συναδέλφους του. Το παράδειγμα της επιλογής των διευθυντών στις κλινικές του ΕΣΥ που παραθέτει ο χειρουργός είναι ενδεικτικό: «Οι διευθυντές ορίζονται μέσω μαζικών συνελεύσεων, αντί κρίσεων, γεγονός που απαξιώνει τόσο τη διαδικασία όσο και τον τίτλο».
Ο Δερβένης επιμένει ότι υπάρχει έλλειμμα κουλτούρας σε ό,τι αφορά την αναγκαιότητα της αξιολόγησης των μονάδων Υγείας καθώς ακόμη και καθηγητές Ιατρικής υπερασπίζονται σήμερα την άποψη ότι το κλινικό έργο δεν δύναται να μετρηθεί.
«Πρόκειται για εσφαλμένη αντίληψη που μεταλαμπαδεύουν και στους φοιτητές Ιατρικής» δεδομένου ότι η αξιολόγηση δεν είναι κάτι αφηρημένο. «Για οποιαδήποτε ιατρική πράξη, και αυτό φαίνεται πιο καλά στις χειρουργικές ειδικότητες, έχουν ορισθεί μέσοι όροι. Βάσει αυτών μπορεί κανείς να διαπιστώσει εάν η απόκλιση είναι αποδεκτή ή όχι. Μπορεί, δηλαδή, να συμπεράνει για παράδειγμα κάποιος εάν είναι ιδιαίτερα υψηλή η θνητότητα σε μια συγκεκριμένη κλινική».
Αλλωστε, τα μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί σε χώρες του εξωτερικού θα μπορούσε να αποτελέσουν το αλφαβητάρι για να τεθεί σε εφαρμογή αντίστοιχο πρόγραμμα και στη χώρα μας.
Απουσία εσωτερικού ελέγχου
Το έλλειμμα πληροφόρησης των ασθενών παραδέχεται και ο διευθυντής της Κλινικής Χειρουργικής Θώρακος Καρδιάς – Αγγείων στον Ευαγγελισμό Μιχάλης Αργυρίου. Ο ίδιος όμως εντοπίζει το πρόβλημα στην απουσία εσωτερικού ελέγχου στα δημόσια νοσοκομεία –που αποτελεί ακόμη μια ελληνική πρωτοτυπία.
«Οταν ταξιδεύεις αεροπορικώς δεν ζητάς το βιογραφικό του πιλότου. Και αυτό διότι όλοι μας –λίγο έως πολύ –έχουμε εμπιστοσύνη στο εσωτερικό σύστημα αξιολόγησης της αεροπορίας. Στη χώρα μας όμως δεν καταγράφεται αντίστοιχο ποσοστό εμπιστοσύνης σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες υγείας. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν ελέγχεται το έργο των γιατρών».
Ξεδιπλώνοντας περαιτέρω το σκεπτικό του ο Αργυρίου σημειώνει ότι στα νοσοκομεία του εξωτερικού οι γιατροί που επανειλημμένως καταγράφουν αρνητικά αποτελέσματα απειλούνται με ποινές όπως είναι η προσωρινή ή μόνιμη απομάκρυνση από τα καθήκοντά τους.
Εκφράζει ωστόσο προβληματισμούς και για έναν επιπλέον λόγο: «Η κατανόηση και η ορθή κρίση των στοιχείων που αφορούν την απόδοση μιας κλινικής συναρτάται και από το έμπειρο μάτι του ενδιαφερομένου. Υπάρχουν πολλές παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν όπως είναι για παράδειγμα η βαρύτητα των περιστατικών που αναλαμβάνει μια κλινική, ακόμη και το ποσοστό θανάτων που καταγράφεται μετά το εξιτήριο».
Ο ίδιος για παράδειγμα στο αγγλικό σύστημα υγείας έχει εντοπίσει μια γκρίζα ζώνη για την οποία ακόμη αναζητά εξήγηση. «Στο NHS το 2014 διεγνώσθησαν με βαριά στένωση αορτικής βαλβίδας 29.000 ασθενείς, με το σύστημα να αριθμεί ισάριθμες εισαγωγές. Ομως, από αυτούς χειρουργήθηκαν μόνον οι 7.000. Οι υπόλοιποι γιατί δεν υποβλήθηκαν στην αναγκαία επέμβαση;» διερωτάται, καταλήγοντας ότι η παράθεση και η ερμηνεία των στοιχείων είναι πολύπλοκη υπόθεση, που επίσης χρήζει ανώτερης αξιολόγησης.
