Αναζήτηση
«Τι δεν μου αρέσει στην Αθήνα; Κάθε φορά που την επισκέπτομαι με εκπλήσσει το ότι δεν έχει δίκτυο ποδηλατοδρόμων. Δεν νομίζω ότι υπάρχει πόλη στην Ευρώπη χωρίς ποδηλατοδρόμους».
Εχει έναν λόγο παραπάνω να νοιάζεται την ελληνική πρωτεύουσα κι ας την έχει αποχωριστεί εδώ και χρόνια. Η αντιδήμαρχος Βιέννης και στέλεχος των Πρασίνων Μαρία Βασιλάκου –που σήμερα έχει την αρμοδιότητα του αστικού σχεδιασμού, της προστασίας του περιβάλλοντος, της ενέργειας, των μεταφορών και της συμμετοχής των πολιτών στην αυστριακή πρωτεύουσα και έχει συμβάλει σημαντικά στη συνεχή αναγνώρισή της ως πόλης με υψηλή ποιότητα ζωής –γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Την πληγώνει η κατάστασή της, τονίζει όμως πως υπάρχουν έξυπνες και οικονομικές λύσεις τις οποίες μπορεί να ακολουθήσει η ελληνική μεγαλούπολη προκειμένου να γίνει μια πράσινη πόλη.
Παρόμοιες προτάσεις για την Αθήνα διατυπώνει και η Ελληνοαμερικανίδα Εϊπριλ Oικονομίδης, πρόεδρος της εταιρείας Οctopus Green Consulting που ξεχωρίζει για τις ιδέες και τα καινοτόμα προγράμματά της στον τομέα της πράσινων εφαρμογών στις πόλεις. H Οικονομίδης, λάτρις του ποδηλάτου, δημιούργησε πριν από μερικά χρόνια στο Λονγκ Μπιτς της Καλιφόρνιας το πρώτο πρόγραμμα στην Αμερική με επιχειρήσεις φιλικές στο ποδήλατο.
«ΤΑ ΝΕΑ» ζήτησαν από τις δύο γυναίκες, που διαπρέπουν στο εξωτερικό στον τομέα της βιώσιμης κινητικότητας, να απαντήσουν τι μπορεί να κάνει η Αθήνα για να γίνει μια πόλη πράσινη, με καλύτερη ποιότητα ζωής για τους κατοίκους της. Οι πεζοδρομήσεις, ο σχεδιασμός των μετακινήσεων –με το ποδήλατο να παίζει βασικό ρόλο -, το τραμ μπορούν να «μεταμορφώσουν» προς το καλύτερο την Αθήνα, είναι οι προτάσεις που διατυπώνουν.
Το αγκάθι. Η Μαρία Βασιλάκου, που γνωρίζει καλά την ελληνική γραφειοκρατία, το πολυδαίδαλο Δημόσιο και τις περιορισμένες δυνατότητες των δήμων, τονίζει πως «το πρώτο πράγμα για να εφαρμόσεις έξυπνες πρακτικές και λύσεις είναι να έχεις τις ανάλογες αρμοδιότητες. Οι δήμοι στην Ελλάδα έχουν τα χέρια τους δεμένα στην προσπάθεια που κάνουν για να παράγουν έργο. Παρεμποδίζονται ή φρενάρονται από τα υπουργεία. Συνεπώς το πρώτο και κύριο είναι μια μεγάλη μεταρρύθμιση που να δίνει δυνατότητες στους δήμους, άρα και στην Αθήνα». Το ποδήλατο, προσθέτει, «μπορεί να αποτελέσει μια σημαντική λύση για την Αθήνα. Ενα πολύ σημαντικό μέρος των μετακινήσεων των κατοίκων θα μπορούσε να γίνει με ποδήλατο. Στη Βιέννη 10% των μετακινήσεων που είναι λιγότερο από 2 χιλιόμετρα γίνονται με αυτοκίνητο. Στην Αθήνα εκτιμώ ότι αυτό το ποσοστό είναι πολύ μεγαλύτερο. Πρόκειται δηλαδή για μετακινήσεις που θα μπορούσαν να γίνουν με τα πόδια ή με το ποδήλατο. Αυτή τη στιγμή στην Αθήνα δεν υπάρχουν ποδηλατόδρομοι. Χρειάζεται ένα δίκτυο ποδηλατοδρόμων».
Γιατί είναι το ποδήλατο τόσο σημαντικό; «Εκτός του ότι βοηθάει στη βελτίωση του κλίματος και στην υγεία –στοιχεία αυτονόητα -, είναι ένας έξυπνος, γρήγορος και οικονομικός τρόπος για να κινηθεί κανείς. Σου αλλάζει τη διάθεση. Ποδηλατώντας έχεις λιγότερο άγχος, περισσότερο κέφι, όπως λέω. Οταν ποδηλατεί ένας πολίτης, αυτό σημαίνει ένα αυτοκίνητο λιγότερο στον δρόμο. Δηλαδή επωφελούνται άμεσα οι οδηγοί από την κυκλοφορία ποδηλάτων».
Οι λύσεις που μπορεί να ακολουθήσει η πρωτεύουσα για να βελτιώσει το περιβάλλον της –όπως αυτή της κατασκευής ποδηλατοδρόμων –δεν χρειάζεται να είναι ακριβές, αναφέρει η πράσινη αντιδήμαρχος της Βιέννης που γνωρίζει τα οικονομικά προβλήματα στην Ελλάδα. «Αν δεν έχεις τη δυνατότητα να φτιάξεις έναν ποδηλατόδρομο διαχωρισμένο από την υπόλοιπη κυκλοφορία, ένας απλός, οικονομικός τρόπος είναι να χαράξεις έναν ποδηλατόδρομο βάφοντας με έντονα χρώματα την άσφαλτο. Βάζοντας πικτογράμματα με το ποδήλατο στο οδόστρωμα. Εναν τέτοιο ποδηλατόδρομο μπορείς να τον στήσεις γρήγορα. Ετσι, θα είσαι προετοιμασμένος και αργότερα μπορείς να τον μετατρέψεις σε διαχωρισμένο από τον δρόμο».
Ο δήμος και οι πολίτες πάντως –επισημαίνει η Μαρία Βασιλάκου –πρέπει να είναι προετοιμασμένοι πως όταν ξεκινήσει η κατασκευή ποδηλατοδρόμων «θα υπάρχουν διαμαρτυρίες. Στη Βιέννη έχουμε 1.300 χιλιόμετρα ποδηλατοδρόμων, αλλά ακόμη έχουμε διαμαρτυρίες όταν πάμε να πάρουμε μερικά μέτρα». Επιπλέον, λέει πως η Αθήνα είναι μία από τις ελάχιστες –αν όχι η μοναδική –πρωτεύουσα στη Δυτική Ευρώπη που δεν έχει σύστημα ενοικίασης κοινόχρηστων ποδηλάτων.
των αυτοκινήτων
Το ποδήλατο ως μέσο καθημερινής μετακίνησης προτείνει για την Αθήνα και η ελληνικής καταγωγής Εϊπριλ Οικονομίδης. Η πρόεδρος της Green Octopus Consulting με master στη βιώσιμη διαχερίση και μέλος των ειδικών συμβούλων του Δήμου του Λονγκ Μπιτς στον τομέα των μεταφορών, γνωρίζει εκ πείρας τα οφέλη του ποδηλάτου. Η Οικονομίδης εδώ και χρόνια χρησιμοποιεί το ποδήλατο για τις μετακινήσεις στην πόλη του Λονγκ Μπιτς στη Νότια Καλιφόρνια, τη Μέκκα του αυτοκινήτου. Κάνει πετάλι για να πάει στα επαγγελματικά ραντεβού της, για τα ψώνια της, για τις εξόδους της. Πλέον δεν έχει αυτοκίνητο, μολονότι οδηγούσε παλαιότερα. Ακολουθεί δηλαδή το παράδειγμα του έλληνα μετανάστη παππού της που τον θυμάται να ποδηλατεί 8 μίλια την ημέρα. «Κάθε πόλη που θέλει να γίνει πιο φιλική στο ποδήλατο πρέπει να επικεντρωθεί στον επανασχεδιασμό της με τρόπο που να κάνει το ποδήλατο μέσο καθημερινής μετακίνησης –και όχι άθλησης –και μάλιστα για όλους τους πολίτες, όλων των ηλικιών και φύλων, για διαδρομές δύο μιλίων ή λιγότερο» σημειώνει. Για να έχει αυτό αποτέλεσμα, «μια πόλη θα πρέπει να δημιουργήσει ένα δίκτυο ποδηλατοδρόμων –το ιδανικό θα ήταν να είναι εντελώς διαχωρισμένοι από τα αυτοκίνητα –και να δοθεί βάρος σε ποδηλατικές διαδρομές που θα περνούν κοντά από σχολεία, εμπορικές συνοικίες, χώρους εργασίας».
Το 2011 η Εϊπριλ Οικονομίδης με την εταιρεία της Green Octopus Consulting υλοποίησε για λογαριασμό του Δήμου του Λoνγκ Μπιτς ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα επικεντρωμένο στη χρήση ποδηλάτου. Ονομάστηκε «Εμπορικές Συνοικίες Φιλικές στο Ποδήλατο» («Bike – Friendly Business Districts). Ηταν το πρώτο τέτοιου τύπου στην Αμερική. Στόχος του πρότζεκτ, που εφαρμόστηκε σε τέσσερις εμπορικές περιοχές του Λονγκ Μπιτς, ήταν οι επιχειρηματίες να ενθαρρύνουν τους πολίτες να μετακινούνται με το ποδήλατό τους στα καταστήματα για να κάνουν τις αγορές τους. Τοποθετήθηκαν θέσεις στάθμευσης για ποδήλατα έξω από τα μαγαζιά που συμμετείχαν και για τους πελάτες που τα επισκέπονταν ποδηλατώντας προσφέρονταν εκπτώσεις 15-20%. Παράλληλα το «Bike – Friendly Business Districts» ενθάρρυνε μαγαζάτορες και υπαλλήλους να χρησιμοποιούν ποδήλατο· τους πρόσφερε δωρεάν ποδήλατα, ανάμεσά τους και ένα cargo για διανομές προϊόντων. Το πρόγραμμα είχε τέτοια επιτυχία, που πολύ σύντομα η Οικονομίδης και η Green Octopus κλήθηκαν να το εφαρμόσουν και σε άλλους δήμους.
Κίνητραστους δημότες
Μια ωραία ιδέα που θα μπορούσε να εφαρμόσει και η Αθήνα είναι αυτή που υλοποιεί ο Δήμος Βιέννης από πέρυσι. «Υπάρχουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι με ιδέες για την πόλη. Εμείς προσφέρουμε ένα κίνητρο, 5.000 ευρώ, σε ομάδες πολιτών που θέλουν π.χ. να μετατρέψουν δύο θέσεις στάθμευσης στη γειτονιά σε έναν κήπο με παγκάκια ή να κάνουν παρόμοιες μικρές αναπλάσεις» λέει η Βασιλάκου. «Ετσι αλλάζει η γειτονιά και δείχουμε ότι η βιώσιμη κινητικότητα είναι συνδεδεμένη με την κοινωνική συνοχή».
«Τραγωδία που σταμάτησεη πεζοδρόμησητης Πανεπιστημίου»
Ενας δήμος που θέλει να βελτιώσει την πόλη πρέπει να δώσει προτεραιότητα στους πεζούς με πεζοδρομήσεις και άλλες υποδομές, επισημαίνουν τόσο η Μαρία Βασιλάκου όσο και η Εϊπριλ Oικονομίδης.
«Οι πεζοδρομήσεις που έγιναν στο κέντρο της Αθήνας ενόψει των Ολυμπιακών του 2004 θα έπρεπε να προχωρήσουν. Είναι κρίμα, μια τραγωδία, που σταμάτησε η πεζοδρόμηση της Λεωφόρου Πανεπιστημίου. Θα ήταν ένα σημαντικό μήνυμα ότι κάτι αλλάζει» λέει η Μαρία Βασιλάκου. «Είναι αδιανόητο όταν όλες οι μεγαλουπόλεις πεζοδρομούν το κέντρο τους η Αθήνα να μένει πίσω». Οπως σημειώνει, «είναι βασικό να παίρνουμε μέτρα που να κάνουν το περπάτημα ευχάριστο. Την απόφαση να πάω από εδώ έως εκεί με τα πόδια την παίρνω σκεπτόμενος τι έχει να μου προσφέρει η διαδρομή. Αν θα είμαι κάτω από σκιά δέντρων, αν ξέρω ότι θα έχει παγκάκια για να σταματήσω να ξεκουραστώ, αν ξέρω ότι έχει φαρδιά πεζοδρόμια. Αν έχω τη δυνατότητα να χρησιμοποιώ πεζοδρόμια και πάρκα για να ξεφύγω από την κυκλοφορία, για να χαλαρώσω. Τότε, ναι, θα αποφασίσω να πάω με τα πόδια. Αυτό είναι το κλειδί: τι μου προσφέρει η διαδρομή για περπάτημα».
Οικονομική λύση. Μάλιστα ένα έργο πεζοδρόμησης μπορεί να είναι οικονομικό. «Μπορείς να μετατρέψεις έναν δρόμο σε πεζόδρομο βάφοντας την άσφαλτο με χρώμα. Το έχουν κάνει στο Μανχάταν. Υπάρχουν λύσεις, γρήγορες και οικονομικές που θα ταίριαζαν στην Αθήνα. Μπορείς να τις κάνεις τώρα, προετοιμάζοντας μια μόνιμη αλλαγή αργότερα».
Στο ίδιο μήκος κύματος η Εϊπριλ Οικονομίδης λέει πως για μια πόλη είναι αποφασιστικής σημασίας να δοθεί προτεραιότητα στο περπάτημα, την πιο πράσινη και πιο συνηθισμένη μορφή μετακίνησης. «Οι ασφαλείς διασταυρώσεις με επέκταση του πεζοδρομίου στην άσφαλτο, με σήματα στοπ που φωτίζονται, οι διαβάσεις πεζών με φώτα που αναβοσβήνουν είναι εξαιρετικοί τρόποι για να ενθαρρύνεις περισσότερο το περπάτημα και να το κάνεις πιο ασφαλές».
Κλειδί τα μέσα μεταφοράς
Βασικό για τη βιώσιμη κινητικότητα είναι το σύστημα των μέσων μαζικής μεταφοράς. «Για μεγάλες διαδρομές οι πόλεις πρέπει να επενδύσουν σημαντικά σε μέσα μαζικής μεταφορά που είναι οικονομικά – το ιδανικό θα ήταν να είναι δωρεάν –, συχνά και βολικά. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος ώστε μεγάλος αριθμός πολιτών να επιλέγει τα μέσα μεταφοράς αντί για αυτοκίνητο» συμβουλεύει η Εϊπριλ Οικονομίδης. Αυτή τη χρονιά η υπηρεσία μέσων μαζικής μεταφοράς του δήμου του Λονγκ Μπιτς – στην οποία προσφέρει τις υπηρεσίες της η Oικονομίδης ως ειδική σύμβουλος – «θα βγάλει στην κυκλοφορία 10 ηλεκτρικά λεωφορεία, τα οποία έχουν μηδενικές εκπομπές ρύπων». Από την πλευρά της η Μαρία Βασιλάκου συνιστά να δοθεί βάρος στο τραμ. Κάτι ξέρει. Σήμερα η Βιέννη διαθέτει 29 γραμμές τραμ. «Το τραμ μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο» λέει. «Το πλεονέκτημά του σε σύγκριση με το μετρό είναι ότι για να φτιάξεις μια γραμμή χρειάζεσαι πολύ λιγότερα χρήματα, το 1/10 των χρημάτων αλλά και του χρόνου. Επίσης το τραμ υπερισχύει του λεωφορείου αφού μπορεί να μεταφέρει περισσότερο κόσμο και βέβαια κινείται στις γραμμές του, και έτσι δεν μπλέκεται στο μποτιλιάρισμα».
