Είναι η κυρίαρχη συζήτηση στην Ευρώπη τον τελευταίο χρόνο. Πώς μπορεί να αντιμετωπισθούν τα προσφυγικά κύματα προς τις χώρες της Γηραιάς Ηπείρου; Το θέμα ανέδειξε πολλές από τις αδυναμίες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, με προστριβές και αντεγκλήσεις μεταξύ των χωρών-μελών, με την Κομισιόν να αποδεικνύεται απροετοίμαστη, με κάποιες χώρες να προχωρούν σε μονομερείς ενέργειες και την ενιαία Ευρώπη να αποκτά νέους φράχτες και παλαιούς ελέγχους στα ελεύθερα εσωτερικά σύνορα.

Μια από τις απαντήσεις –που αφορά μόνο την αποτροπή χωρίς να μπαίνει στην ουσία του προσφυγικού ζητήματος –ελπίζει να έχει βρει η ΕΕ στο νομοσχέδιο που ψηφίζεται σήμερα στην ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο για τη μετεξέλιξη της Frontex σε Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή.

H δομή και η δράση

του νέου σώματος

Η μονάδα ταχείας ανάπτυξης που αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία έως τα τέλη φθινοπώρου θα αποτελείται από 1.500 άτομα (δεν αποκλείεται αργότερα ο αριθμός τους να αυξηθεί) και σ’ αυτήν κάθε χώρα θα συμμετέχει με ανάλογο αριθμό –η Ελλάδα με 50 άτομα. Η έδρα της θα παραμείνει στη Βαρσοβία, όπου βρίσκεται και η έδρα της Frontex. Στόχος, να μπορεί μια ομάδα της να αναπτύσσεται μέσα σε μία εβδομάδα. Στην ομάδα αυτή στέλνεται και ο απαραίτητος τεχνικός εξοπλισμός, ανάλογα με την περίσταση, που μπορεί να είναι από γυαλιά νυκτός έως μηχανήματα για τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, μη επανδρωμένα αεροσκάφη κ.λπ.

Τα σενάρια που έχουν επεξεργαστεί η Κομισιόν, το Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο στη συμφωνία στην οποία κατέληξαν είναι τρία:

1. Μια χώρα-μέλος που αντιμετωπίζει εξωτερικό κίνδυνο ή προκλήσεις στις οποίες δεν μπορεί να ανταποκριθεί μόνη της ζητά βοήθεια.

2. Μια χώρα-μέλος αντιμετωπίζει σοβαρό ζήτημα στα σύνορά της και τότε η Κομισιόν προτείνει μέτρα για την αντιμετώπισή του καθώς και τη χρήση της Ευρωπαϊκής

Συνοριοφυλακής. Η χώρα αρνείται να δεχθεί βοήθεια και αρχίζουν διαπραγματεύσεις που μπορεί να διαρκέσουν έναν μήνα.

3. Εάν μετά την παρέλευση 30 ημερών η χώρα συνεχίσει να αρνείται να δεχθεί βοήθεια, οι γειτονικές της χώρες που ανήκουν στη Σένγκεν μπορούν να επαναφέρουν ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα για έξι μήνες, περίοδος που θα μπορεί να ανανεωθεί το πολύ τρεις φορές.

Τα ερωτήματα που γεννιούνται είναι πολλά και αφορούν κυρίως θέματα εθνικής κυριαρχίας. Ποια θα είναι τα όρια της δραστηριότητας της νέας Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής; Ο Αρτις Πάμπρικς, λετονός εισηγητής του νομοσχεδίου, ήταν κατηγορηματικός στην ενημέρωση των δημοσιογράφων: «Είναι απολύτως απαραίτητο η χώρα στα όρια της οποίας θα δράσει το νέο ευρωπαϊκό σώμα να συμφωνεί απολύτως με το σχέδιο δράσης το οποίο προτείνεται. Η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή δεν μπορεί να εκτελέσει οποιαδήποτε υπηρεσία εάν η χώρα δεν έχει συμφωνήσει στο σχέδιο».

Το ωστικό κύμα

της προσφυγικής έκρηξης

Η νέα Συνοριοφυλακή θα χρησιμοποιείται μόνο για τους πρόσφυγες; Σύμφωνα με τους εμπνευστές του σχεδίου θα καλείται να αντιμετωπίσει επίσης θέματα που αφορούν το οργανωμένο έγκλημα και θα συμβάλει στην καλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των χωρών-μελών. Κυρίως όμως –ας μην το κρύψουμε –δημιουργήθηκε λόγω του Προσφυγικού και της αναστάτωσης που το θέμα προκαλεί σε πολλές ευρωπαϊκές κοινωνίες, κάτι που εκφράζεται και πολιτικά με την ενίσχυση λαϊκιστών και ξενοφοβικών κομμάτων. Το ουσιαστικό ζήτημα των προσφυγικών ροών και των δικαιωμάτων των προσφύγων δεν αγγίζεται.

Υπάρχει δέσμευση από τις χώρες που προχώρησαν τους τελευταίους μήνες σε μονομερείς αποφάσεις, όπως η επαναφορά ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα ή η δημιουργία φρακτών, ότι με τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής θα αποφύγουν στο μέλλον να ακολουθούν τη δική τους πολιτική όσον αφορά τα σύνορα, αγνοώντας τις Βρυξέλλες; Καμία. Αλλωστε μόλις χθες η Ουγγαρία ανακοίνωσε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τις 2 Οκτωβρίου σχετικά με το αν θα δεχθεί τις ποσοστώσεις για τους πρόσφυγες.

Αρα, το νέο σώμα αποτελεί μια προσπάθεια εύρεσης λύσης από την πλευρά των Βρυξελλών που είναι άγνωστο ακόμη τι πρακτικό αντίκρισμα θα έχει. Θα προσπαθήσει να λειτουργήσει και προληπτικά. Δηλαδή θα γίνεται μια συχνή αξιολόγηση τρωτότητας από τα κράτη-μέλη ενώ η υπηρεσία θα εγκαταστήσει σε πολλά από αυτά αξιωματικούς που θα εκτιμούν την κατάσταση.

Το σχολίασε και ο επικεφαλής των Ευρωσοσιαλιστών Τζιάνι Πιτέλα: «Ηταν η καλύτερη δυνατή συμφωνία στην οποία μπορέσαμε να καταλήξουμε. Τώρα μένει να εφαρμοσθεί».