Η απόβαση θα μπορούσε να αποτύχει

^«Δεν νιώθω τύψεις, κάναμε το καθήκον μας» μου είπαν σχεδόν όλοι οι αξιωματικοί του τουρκικού στρατού που πολέμησαν στην Κύπρο το 1974. Μίλησα με πάνω από δέκα υψηλόβαθμους και χαμηλόβαθμους αξιωματικούς που έλαβαν μέρος στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο και ο καθένας είχε τη δική του προσωπική ιστορία να μου διηγηθεί. Μια δουλειά που κράτησε έξι χρόνια και ολοκληρώθηκε μόλις τώρα με την έκδοση του βιβλίου «Ραντεβού με τους στρατηγούς», το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις ημέρες σε Ελλάδα και Κύπρο. Εξώφυλλο του βιβλίου είναι μια φωτογραφία με δεκάδες ελληνοκύπριους αιχμαλώτους, την οποία τράβηξε ο δημοσιογράφος Εργκίν Κονούκσεβερ τότε, ως πολεμικός ανταποκριτής. Και αυτή και πολλές άλλες φωτογραφίες από το αρχείο του τούρκου δημοσιογράφου βλέπουν πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας. Τα πρόσωπα των αιχμαλώτων φαίνονται καθαρά, τα ονόματά τους άγνωστα προς το παρόν. Από το σπάνιο αρχείο του Εργκίν Κονούκσεβερ δημοσιεύονται στο βιβλίο και πολλές άλλες σημαντικές φωτογραφίες για πρώτη φορά.

Το συμπέρασμα είναι πως για την Τουρκία δεν ήταν ένας περίπατος η τουρκική εισβολή, όπως νομίζαμε μέχρι σήμερα. Οι ανώτατοι αξιωματικοί του τουρκικού στρατού φοβήθηκαν εκείνα τα πρώτα 24ωρα ότι δεν θα τα κατάφερναν και μαρτυρούν ότι έζησαν έναν εφιάλτη. Η αποτυχία για τον τουρκικό στρατό ήταν πολύ κοντά. Ηταν τόσο κοντά που το αποτέλεσμα θα ήταν πολύ διαφορετικό αν υπήρχε πραγματική αντίσταση από την Εθνική Φρουρά και την ΕΛΔΥΚ.

Αρχισα τις συνεντεύξεις έχοντας στον νου ότι βρισκόμαστε στο τέλος μιας εποχής. Οι τούρκοι αξιωματικοί φεύγουν ένας ένας από τη ζωή. «Πρέπει να καταγράψουμε την Ιστορία» έλεγα σε όλους όταν τελικά κατάφερνα να τους συναντήσω.

«Η Εθνική Φρουρά περίμενε απόβαση στην Αμμόχωστο»

Ο Μουζαφέρ Σεβέρ λέει κάτι που δεν περίμενα να το ακούσω από τον ίδιο. Και είναι σημαντικό να το λέει ένας αξιωματικός όπως αυτός, που είχε μια συνολική εικόνα της κατάστασης των τουρκικών στρατευμάτων. Η απόβαση παραλίγο να αποτύχει.

Δηλαδή, αν υπήρχε περισσότερη αντίσταση από την ελληνοκυπριακή πλευρά, τα πράγματα θα ήταν πολύ δύσκολα για σας.

Πάρα πολύ δύσκολα θα ήταν. Ασφαλώς για τις μάχες πρέπει να πούμε αυτό: αυτός που είναι ψύχραιμος και που βλέπει τις πραγματικότητες αξιοποιεί τις καταστάσεις υπέρ του. Αυτοί το έκαναν, αλλά οι δυνάμεις τους άργησαν επειδή η Εθνική Φρουρά ακόμη νόμιζε ότι η απόβασή μας στην Κερύνεια ήταν παραπλανητική και περίμεναν ότι η πραγματική απόβαση θα γινόταν στην Αμμόχωστο και στην περιοχή της Μόρφου. Αν αυτό μπορούσαν να το σκεφτούν, ότι δηλαδή η πραγματική απόβαση ήταν στην Κερύνεια, θα απέσυραν τις δυνάμεις τους από την Αμμόχωστο και τη Μόρφου και τότε τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά.

Δηλαδή, θα μπορούσε να είχαν αποτύχει οι τουρκικές δυνάμεις;

Θα μπορούσε. Αν είχαν σκεφτεί ότι η απόβαση στην Κερύνεια ήταν πραγματική, θα έφερναν τις δυνάμεις τους από την Αμμόχωστο και τη Μόρφου και θα ήταν πολύ διαφορετικά τα πράγματα.

Ηταν η πρώτη φορά που τούρκος αξιωματικός έλεγε κάτι τέτοιο. Οτι η Εθνική Φρουρά ήταν τόσο κοντά να αποτρέψει την απόβαση αν υπήρχε πραγματική αντίσταση. Αλλωστε ακόμη και στην ελληνοκυπριακή πλευρά δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν πως ο τουρκικός στρατός ήταν τόσο ισχυρός ώστε δεν μπορούσε να αποτραπεί η εισβολή. Τελικά, δεν ήταν ακριβώς έτσι. Η Εθνική Φρουρά θα μπορούσε να φυλάξει την Κερύνεια και να αποτρέψει την εισβολή.

«Αν φέρω στο μυαλό μου την 31 Μοίρα Καταδρομών»

Μετά τον πόλεμο είχατε καθόλου τύψεις, Μουζαφέρ μπέη;

Οχι δεν σκέφτηκα ποτέ κάτι τέτοιο, επειδή έγινε αυτό που έπρεπε. Ολοι έκαναν το καθήκον τους. Ο ένας στο ήμισυ, ο άλλος καθόλου, δεν έχει σημασία. Δεν μας πέφτει λόγος εμάς να κάνουμε κριτική γι’ αυτό. Αυτή την κριτική πρέπει να την κάνουν εκείνοι που είναι απέξω. Οι τύψεις είναι βαριά λέξη επειδή χρειάζεται να έχεις κάνει κάτι πολύ σοβαρό, το οποίο να σου προκαλέσει τύψεις. Και ούτε εγώ αλλά ούτε οι άνθρωποι του περιβάλλοντός μου, πιστεύω, κάναμε μια τέτοια πράξη. Για παράδειγμα, αν φέρω στο μυαλό μου την ελληνοκυπριακή 31 Μοίρα Καταδρομών το πρώτο βράδυ, έκανε το καθήκον της και ήταν η αιτία να σκοτωθούν πολλοί μουτζαχίντ και πολλοί από εμάς. Ηταν πόλεμος, γινόταν μάχη. Τώρα εκεί δεν μπορείς να κατηγορήσεις εκείνον ούτε να πεις ότι σκότωσε τον άλλον. Ο καθένας κάνει το καθήκον του. Εγώ αν πω είσαι τέρας, τότε και η απέναντι πλευρά θα πει κι εσύ είσαι τέρας. Χρειάζεται μια άλλη λέξη να βρούμε, όχι τη λέξη τύψεις. Δηλαδή, αν δεν το έκανα τόσο σκληρά, αν το έκανα ώς εδώ, αλλά κατά τον πόλεμο ο άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει σχόλιο. Ούτε και αξιολόγηση μπορεί να κάνει. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να φέρει εις πέρας το καθήκον το οποίο ανέλαβε. Αλλά όχι έτσι και ούτε διαφορετικά δεν υπάρχει. Γι’ αυτό όταν λέμε τύψεις… εγώ θα πω το αντίθετο. Εγώ δεν έκανα διακρίσεις, έκανα το καθήκον μου.