Στις αρχές Μαρτίου του 2014, η υποδιευθύντρια του Μουσείου Καλών Τεχνών της Αβάνας Λουθ Μερίνο έλαβε ένα τηλεφώνημα που έγινε η αφορμή για να αποκαλυφθεί η κλοπή περισσοτέρων από 95 έργων τέχνης από τα υπόγεια του μουσείου. Οι δράστες είχαν πάρει μήνες πριν, ένα ένα, σε κάποιες περιπτώσεις κομμάτι κομμάτι διαμάντια της σύγχρονης τέχνης της Κούβας.

Ενας από αυτούς που τον αναζητούσαν με ερυθρά αγγελία μέσω της Ιντερπόλ οι Αρχές της Κούβας, συνελήφθη χθες στο Κορωπί. Ο συλληφθείς αρνείται τις κατηγορίες που του αποδίδουν οι Αρχές της πατρίδας τους, ενώ είχε ζητήσει πολιτικό άσυλο στην Ελλάδα.

Η υπόθεση της κλοπής από το μουσείο της Αβάνας έχει όλα τα χαρακτηριστικά του αστυνομικού θρίλερ. Οι κλέφτες του μουσείου είχαν σκοπό να διοχετεύσουν τα έργα τέχνης σε ιδιωτικές συλλογές ανά τον κόσμο. Η αξία των αντικειμένων που έκαναν φτερά από το υπόγειο του Μουσείου Καλών Τεχνών της Αβάνας αποτιμήθηκε ότι ξεπερνά το 1,5 εκατ. δολάρια. Εως τώρα δεν έχουν βρει τον δρόμο της επιστροφής στο μουσείο, ενώ η κλοπή ενδεχομένως να γινόταν αντιληπτή πολύ αργότερα αν ένα από τα έργα δεν εντοπιζόταν στο Μαϊάμι των ΗΠΑ.

Οι δράστες είχαν καταφέρει να το πουλήσουν και έφθασε στην κατοχή μιας γκαλερί. Εκεί τράβηξε την προσοχή του κουβανού συλλέκτη έργων τέχνης και πρώην γκαλερίστα Ραμόν Θερνούντα, ο οποίος παραξενεύτηκε όταν είδε στον κατάλογο της γκαλερί το έργο του συμπατριώτη του Εντουάρντο Αμπέλα «Παιδικό καρναβάλι» («Carnabal Infantil») επειδή γνώριζε ότι βρισκόταν στην κατοχή του Μουσείου Καλών Τεχνών της Αβάνας.

Ο Θερνούντα που κατά το παρελθόν είχε συνεργασθεί με το FBI για την ανάκτηση κλεμμένων έργων τέχνης, έκανε μια απλή κίνηση: τηλεφώνησε στο μουσείο της Αβάνας και ρώτησε αν το έργο που είχε εντοπίσει στην γκαλερί είχε κλαπεί. Ετσι σήμανε ο συναγερμός που οδήγησε στη διαπίστωση της μεγάλης κλοπής.

Οι Αρχές της Κούβας άρχισαν να ερευνούν την υπόθεση και λίγο καιρό αργότερα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η κλοπή διοργανώθηκε από τέσσερα άτομα, καθένα εκ των οποίων είχε διαφορετικό ρόλο. Για όλους εκδόθηκαν διεθνή εντάλματα σύλληψης. Ενας από τους κατηγορουμένους από τις Αρχές της Κούβας διαπιστώθηκε ότι είχε βρει καταφύγιο στην Ελλάδα, όπου έχει συγγενείς εξ αγχιστείας.

ΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΗΜΑ. Η αρχή για να ξετυλιχθεί το κουβάρι και να φθάσει η Ελληνική Αστυνομία στη σύλληψη του κατηγορουμένου έγινε –και πάλι –με ένα τηλεφώνημα. Ο πληροφοριοδότης ανέφερε στο Τμήμα Δίωξης Αρχαιοκαπηλίας και Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Αρχαιοτήτων ότι ένας Κουβανός, που ζούσε στο Κορωπί, έκανε ύποπτες κινήσεις και «ασχολείτο με το εμπόριο αρχαιοτήτων». Οι αστυνομικοί πριν από περίπου μία εβδομάδα εντόπισαν τον Κουβανό και τον έθεσαν υπό παρακολούθηση.

Σύντομα κατάφεραν να εξακριβώσουν τα στοιχεία του. Οταν συνέβη αυτό χτύπησε κόκκινο η βάση δεδομένων της Ιντερπόλ, καθώς ο 36χρονος ύποπτος για εμπόριο αρχαιοτήτων στην Ελλάδα είναι, κατά τους Κουβανούς, βασικός κατηγορούμενος για τη μεγάλη κλοπή από το Μουσείο της Αβάνας.

Ερευνώντας περισσότερο την υπόθεση και προσπαθώντας να εξακριβώσουν τις κινήσεις του 36χρονου στην Ελλάδα, διαπίστωσαν ότι είχε έρθει στη χώρα μας στα τέλη του 2014 και είχε υποβάλει αίτημα να του χορηγηθεί πολιτικό άσυλο.

Είχε κάνει την πρώτη συνέντευξη με την αρμόδια υπηρεσία και είχε πάρει τη βεβαίωση του αιτούντος πολιτικό άσυλο στην Ελλάδα –κατά τον έλεγχο δεν υπήρχε τίποτα εις βάρος του αφού δεν είχε εκδοθεί η διεθνής ερυθρά αγγελία. Στο Κορωπί έμενε στο σπίτι της αδελφής του και του έλληνα γαμπρού του. Κατά τις πληροφορίες που συγκέντρωσε η Αστυνομία, φρόντιζε να διατηρεί εξαιρετικά χαμηλό προφίλ, εργαζόταν στον καθαρισμό φούρνων.

Η Δίωξη Αρχαιοκαπηλίας της Ασφάλειας Αττικής γνωρίζοντας πλέον ότι είχαν μπροστά της έναν κατηγορούμενο για κλοπή έργων τέχνης συνέχισε την έρευνα προκειμένου να διαπιστωθεί αν είχε βάση η αρχική της πληροφορία, που την έφερε στα ίχνη του Κουβανού. Δηλαδή, αν πράγματι έκανε εμπόριο αρχαιοτήτων. Αυτό δεν διαπιστώθηκε, ενώ δεν βρέθηκε κανένα από τα κλεμμένα έργα τέχνης στην κατοχή του.

Ο 36χρονος κατηγορούμενος μετά τη σύλληψή του αρνείται κατηγορηματικά ότι έχει την παραμικρή σχέση με την κλοπή από το μουσείο της Αβάνας. Ισχυρίζεται ότι οι κατηγορίες εις βάρος του είναι μέρος σκευωρίας από τις Αρχές της χώρας του και επαναλαμβάνει ότι είναι πολιτικός πρόσφυγας.

Ηδη, πάντως, έχει οδηγηθεί στον αρμόδιο εισαγγελέα και παραμένει κρατούμενος. Κατά τους αστυνομικούς η στάση του ήταν ιδιαίτερα αρνητική και φέρεται να αρνιόταν να μιλήσει ακόμη και στους μεταφραστές, προκειμένου να δώσει πλήρη κατάθεση.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο τρόπος με τον οποίο έδρασαν οι κλέφτες του μουσείου –τηρουμένων των αναλογιών, μάλιστα, σε ορισμένους έλληνες αστυνομικούς η μέθοδός τους θύμισε τη μεγάλη κλοπή που είχε γίνει προ ετών στην Τράπεζα της Ελλάδος στην Καλαμάτα, όταν οι δράστες έπαιρναν σιγά σιγά «τούβλα» από χαρτονομίσματα, στοιβάζοντας με τέτοιο τρόπο αυτά που άφηναν ώστε να μη φαίνεται το κενό πίσω τους.

ΤΟ FBI. Μετά το τηλεφώνημα του συλλέκτη έργων τέχνης Ραμόν Θερνούντα οι υπεύθυνοι του Μουσείου Καλών Τεχνών της Αβάνας έσπευσαν στο υπόγειο όπου φυλάσσονταν έργα εκτός εκθέσεων. Η πρόσβαση στην αποθήκη δεν είχε παραβιασθεί, γεγονός που έδειχνε ότι οι δράστες ενδεχομένως είχαν συνεργούς εκ των έσω.

Το διάστημα κατά το οποίο έγινε η κλοπή δεν μπορούσε να διαπιστωθεί με ακρίβεια. Εκτιμάται ότι σταδιακά είχαν φύγει από το μουσείο τουλάχιστον 95 έργα τέχνης από τον Αύγουστο του 2013, όταν κατά πληροφορίες είχε γίνει η τελευταία απογραφή. Οι κακοποιοί, όπως διαπιστώθηκε, έβγαζαν τα έργα από τα πλαίσιά τους, τα οποία τοποθετούσαν κενά πίσω στις θέσεις τους.

Ετσι, το γεγονός ότι έλειπαν δεν μπορούσε να γίνει αντιληπτό με την πρώτη ματιά, όπως ανέφερε η ανακοίνωση που εξέδωσε το Συμβούλιο του μουσείου όταν έγινε γνωστή η κλοπή. Ο άνθρωπος χάρη στην οποίο έγινε αντιληπτό το έγκλημα είχε συνεργασθεί με το FBI σε έρευνες που αφορούσαν έργα τέχνης και αρχαιότητες, ως εμπειρογνώμων.

Μάλιστα, χάρη στη βοήθειά του, είχαν συλληφθεί κακοποιοί που επιχείρησαν να του πουλήσουν περισσότερα από δέκα κλεμμένα έργα κουβανικής μοντέρνας τέχνης. Στο Μαϊάμι, όμως, δεν είχε καταλήξει μόνο ο πίνακας του Εντουάρντο Αμπέλα «Παιδικό καρναβάλι». Ο Θερνούντα κατάφερε να εντοπίσει αρκετά ακόμη –ορισμένα μάλιστα διαπιστώθηκε ότι οι κλέφτες τα είχαν κόψει με μαχαίρι από τα κάδρα τους.

Στο χρηματιστήριο της τέχνης τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με πληροφορίες, αποκτούν σημαντική αξία έργα κουβανών ζωγράφων. Οι κλέφτες έδειξαν διαβασμένοι και έκαναν συγκεκριμένες επιλογές έργων. Εκτός από έργα του Εντουάρντο Αμπέλα, ο οποίος θεωρείται από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του μοντερνισμού στην Κούβα, έκλεψαν μία σειρά από έργα του εξίσου σημαντικού ζωγράφου Leopoldo Romanach, όπως ανακοίνωσε επίσημα στις αρχές Μαρτίου του 2014 το Εθνικό Συμβούλιο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Κούβας.

Δεν είναι η πρώτη φορά

Το Μουσείο Καλών Τεχνών της Αβάνας κατέχει την πληρέστερη συλλογή κουβανέζικης τέχνης στον κόσμο που εμπλουτίζεται διαρκώς. Το Μουσείο ιδρύθηκε το 1913, αυτή δεν είναι η μοναδική μαζική κλοπή, αλλά είναι η πρώτη που οι Κουβανοί έδωσαν πληροφορίες για όλα τα αντικείμενα που διαπίστωσαν ότι έκαναν φτερά μαζί με φωτογραφίες τους και ιστορικά τους στοιχεία ώστε να καταστεί δυνατός ο εντοπισμός τους.

Οι πληροφορίες δόθηκαν τόσο στο FBI,όσο και σις διεθνείς βάσεις δεδομένων που αφορούν κλεμμένα έργα τέχνης, ώστε να καθίσταται δυνατός ο εντοπισμός τους. Η υπόθεση είχε πάρει τότε πολύ μεγάλη δημοσιότητα. Το 1995, όπως αναφέρουν δημοσιεύματα διεθνών Μέσων που ακολούθησαν την αποκάλυψη της κλοπής το 2014, είχαν κλαπεί άλλα σαράντα έργα ζωγραφικής από το ίδιο Μουσείο.

Τότε υπήρχε η υποψία ότι ίσως ενέχονταν στελέχη του Μουσείου, πράγμα που δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ. Το «Παιδικό Καρναβάλι», όμως, πέρασε στα χέρια του FBI και επιστράφηκε στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Αβάνας.

ΣΑΝ ΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Η μέθοδος των δραστών θύμισε τη μεγάλη κλοπήπου είχε γίνει πριν από χρόνια στην Τράπεζα της Ελλάδος στην Καλαμάτα, όταν οι δράστες έπαιρναν σιγά σιγά «τούβλα»από χαρτονομίσματα, στοιβάζοντας με τέτοιο τρόπο αυτά που άφηναν ώστε να μη φαίνεται το κενό πίσω τους

Τελευταία Νέα