Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας έχουν εισέλθει σε μια πολύ μεγαλύτερη κρίση, όπως και η ελληνική οικονομία. Πώς θα μπορούσαν άλλωστε να διαφύγουν από αυτήν; Τα πράγματα όμως είναι πολύ χειρότερα. Το ελληνικό επικοινωνιακό σύστημα κτυπήθηκε ιδιαίτερα από την κρίση όπως και οι άνθρωποι που εργάζονται σε αυτό (και όχι μόνον οι δημοσιογράφοι). Το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο καθώς το επικοινωνιακό πεδίο δομημένο πάνω σε μια σαθρή βάση και σε μια αποδεδειγμένα μικρή σε μέγεθος αγορά, με περιορισμένες δυνατότητες και περιορισμένες προοπτικές, δεν κατόρθωσε (ή καλύτερα δεν πρόλαβε) να επουλώσει τις πληγές του την τελευταία πενταετία.

Αν και προς τα τέλη του 2014 εμφανιζόταν μια τάση ανάκαμψης, η προκήρυξη των εκλογών, η νέα κυβέρνηση με τις συνεχόμενες διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές ανέστειλαν αυτή την τάση. Η προκήρυξη του δημοψηφίσματος, οι κλειστές τράπεζες, οι συνεχόμενες ουρές στα ΑΤΜ για 60 ευρώ, ο ελεγχόμενος πανικός στα σουπερμάρκετ και τα πρατήρια βενζίνης συνιστούν τις πλέον αρνητικές συνθήκες για την πορεία των μέσων ενημέρωσης σε μια χώρα μικρή σε μέγεθος και μια οικονομία σε κατάσταση ασφυξίας.

Οι προβλέψεις πριν από την προκήρυξη του δημοψηφίσματος και τη διακοπή των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές ήταν ήδη ζοφερές. Στην καλύτερη περίπτωση προβλεπόταν από την τελευταία ανακοίνωση της ZenithOptimedia ότι η αυξητική μεταβολή της διαφημιστικής δαπάνης για την Ελλάδα κατά το 2015 δεν θα ξεπεράσει το 0,5%. Η εξέταση της τεκμαρτής δαπάνης του πρώτου τετραμήνου του 2015 στα μετρούμενα, σύμφωνα με τη Media Service, μπορεί να εμφάνιζε θετική μεταβολή της τάξεως του 12,46% –από 4,53% τους πρώτους δύο μήνες του 2015 –αλλά αυτό οφειλόταν αποκλειστικά στην τηλεόραση και στις νέες φορολογικές επιβαρύνσεις της. Εάν όμως ανέτρεχε κανείς στις μεταβολές ανά μέσο θα προέβαινε σε μια μάλλον θλιβερή διαπίστωση. Τα έντυπα μέσα εμφάνιζαν αρνητική μεταβολή (-16,72% οι εφημερίδες και -12,14% τα περιοδικά). Αντιθέτως, η αύξηση της τηλεοπτικής διαφήμισης στο ίδιο διάστημα ανερχόταν στο 37,78%, αλλά αυτό εν πολλοίς οφειλόταν στον φόρο της τηλεοπτικής διαφήμισης. Δεν είναι τυχαίο ότι στη δαπάνη του Μαΐου του 2015 δεν εμφανίζεται η τηλεοπτική δαπάνη, αφού η πραγματική εικόνα διαφέρει κατά πολύ από την αναγραφόμενη τεκμαρτή.

Οικονομική ασφυξία. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, η διαφήμιση, το DNA των σύγχρονων μέσων επικοινωνίας, ιδίως των ιδιωτικών, εξατμίζεται μέσα στη γενικότερη οικονομική ασφυξία. Ακόμη χειρότερο, ούτε η κρατική διαφήμιση (για χάριν της συζήτησης ας υποθέσουμε ότι υπάρχουν δημόσιες δαπάνες σε μια χρεοκοπημένη οικονομία) μπορεί να βοηθήσει, αφού οι ιθύνοντες ακόμη αναζητούν το νέο μοντέλο για τη διανομή της. Ολα αυτά, σε συνδυασμό με το ότι το Διαδίκτυο έχει αρχίσει να απορροφά ένα σεβαστό μερίδιο της διαφημιστικής δαπάνης, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι τα αποκαλούμενα «παραδοσιακά» ΜΜΕ, αργά ή γρήγορα, εισέρχονται σε μια νέα φάση περιδίνησης και συρρίκνωσης με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις θέσεις εργασίας, αλλά και για την ίδια τη δημοκρατία.

Κακά τα ψέματα, μια δημοκρατία δεν μπορεί να επιβιώσει μόνον με τη «δημοσιογραφία των πολιτών» και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι σύγχρονες συνθήκες επιβάλλουν τη χάραξη μιας οραματικής και ταυτόχρονα συνεκτικής δημόσιας πολιτικής στο επικοινωνιακό πεδίο. Ας αφήσουμε πίσω το «αμαρτωλό» και στην πράξη τραγικό αναλογικό μας παρελθόν και ας εστιάσουμε επιτέλους στο ψηφιακό μας μέλλον αφήνοντας πίσω την «αναλογική μας λογική».

Τελευταία Νέα