Επί 31 χρόνια στα ηνία της «Ελευθεροτυπίας», ίσως του πιο πετυχημένου δημοσιογραφικού πειράματος της Μεταπολίτευσης, έχει πίσω του μια θριαμβευτική πορεία. Εισηγητής ενός είδους «νέας δημοσιογραφίας» α λα ελληνικά, συνέβαλε στο γοητευτικό συνονθύλευμα που έφτασε να γίνει επίσημη ιδεολογία μετά τη χρεοκοπία.

Οταν μαθεύτηκε ότι ο Σεραφείμ Φυντανίδης αναλαμβάνει πρόεδρος του τηλεοπτικού καναλιού Εψιλον, του πρώην 902 που είχε μεταβιβαστεί με αδιαφανείς όρους στην εξωχώρια Nalotia Ventures ltd (με έδρα τις Παρθένους Νήσους), πολλοί εξεπλάγησαν. Και ακόμα περισσότεροι όταν, σύντομα, πέρασε στα χέρια του και ο μετοχικός έλεγχος του σταθμού. Οχι μόνο επειδή ήταν ο ιστορικός διευθυντής της παλαιάς «Ελευθεροτυπίας», μιας εφημερίδας που συνέδεσε την ιστορία της με έναν αντισυμβατικό τρόπο αντίληψης της δημοσιογραφίας και συνδυάστηκε με τις μεταλλαγές της κουλτούρας της Μεταπολίτευσης. Οσο, κυρίως, επειδή δέχτηκε να συνδυάσει το όνομά του με ένα εγχείρημα το οποίο συχνά κινείται μεταξύ αισθητικής κακογουστιάς και κοινωνικοπολιτικής κοινοτοπίας.

Σε μια συγκυρία που όλα δείχνουν ότι πέφτουν οι τίτλοι τέλους για την «Ελευθεροτυπία», από την οποία ο Σεραφείμ Φυντανίδης είχε απομακρυνθεί το 2007, η πορεία του από τη μαθητεία στην τιμητική αποστρατεία στο εξοχικό του στην Τήνο και πάλι πίσω, σε ένα κανάλι, παραμένει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.

ΝΕΑ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ. Ο Σεραφείμ Φυντανίδης μπήκε στη δημοσιογραφία στα 19 του, όσο ήταν ακόμα φοιτητής στην ΑΣΟΕΕ. Η πρώτη δουλειά στην οποία εισήχθη μαθητευόμενος ήταν το «Εθνος». Τα πήγε καλά διότι, όταν τέλειωσε τη σχολή και τον στρατό κι ετοιμαζόταν να φύγει για σπουδές στην Αμερική, του προσφέρθηκε μηνιαίος μισθός 1.350 δραχμές για να γίνει βοηθός αρχισυντάκτη. Και ακολούθησε τα λεφτά.

Λίγο καιρό αργότερα, στα 1968, πήρε τα τριπλά για να πάει στην «Απογευματινή» του ανθηρού τότε συγκροτήματος Μπότση, υπό τον Αλέκο Φιλιππόπουλο, οι αντιλήψεις του οποίου για τη λαϊκή δημοσιογραφία πρέπει να έπαιξαν καθοριστικό ρόλο προκειμένου ο Σεραφείμ Φυντανίδης να διαμορφώσει το ιδιαίτερο ύφος του γραπτού του: απλές στακάτες προτάσεις, εμπεδωμένα σλόγκαν, σαφήνεια στις περιγραφές. Με αυτά τα διαπιστευτήρια, το 1975, μετά τη μεταπολίτευση, βρέθηκε να διευθύνει την «Ακρόπολι», την πιο πολιτική πρωινή εφημερίδα του ίδιου συγκροτήματος. Δεν θα έμενε για πολύ.

Τον Απρίλιο του 1976, προσκλήθηκε να διευθύνει την «Ελευθεροτυπία». Μάλιστα, όπως σημειώνει ο ίδιος στο βιβλίο του που μόλις κυκλοφόρησε, «31 αξέχαστα χρόνια» (Πατάκη), η πρόσληψή του έγινε ύστερα από μια οινοποσία, αργά μετά τα μεσάνυχτα, στο Κολωνάκι. Λίγο αργότερα, του ‘σκασε το πρώτο μεγάλο δημοσιογραφικό θέμα: το δυστύχημα και ο θάνατος του Αλέκου Παναγούλη ξημερώματα Πρωτομαγιάς της ίδιας χρονιάς. Αλλά οι αλλαγές στην εφημερίδα έγιναν σιγά σιγά.

Ο Φυντανίδης συνύφανε τη ζωή του με την «Ελευθεροτυπία». Οταν ανέλαβε την τύχη της, ήταν ένα φύλλο ειδησεογραφικά πλήρες και κατά βάση πολιτικό. Πολύ σύντομα, όμως, η αντίληψη για το τι είναι πολιτικό άνοιξε. Ο Φυντανίδης έκανε πράξη ένα, στην ουσία, μαοϊκό σύνθημα, «το προσωπικό είναι πολιτικό», σε μια εποχή όμως που το lifestyle των πιο διεκδικητικών κοινωνικών ομάδων της εποχής, και ιδιαίτερα των νέων, έψαχνε τρύπες για να εκφραστεί. Στην πραγματικότητα, έκανε κάτι που θα μπορούσε να ονομαστεί «νέα δημοσιογραφία με ελληνικό τρόπο». Η εφημερίδα διατήρησε τον πολιτικό της χαρακτήρα, αλλά ανοίχτηκε στις πολιτικές κουλτούρες. Αφιέρωσε χώρο για τα ιδεολογικά ρεύματα της εποχής, έδωσε βήμα σε πένες που έως τότε εκφράζονταν σε ειδικά ή πολιτικά μικρής κυκλοφορίας έντυπα, ενώ σύντομα μετατράπηκε στο φύλλο που δημοσίευε τα πάντα από τις ανακοινώσεις και τη δράση όλων των κινήσεων της Αριστεράς. Υιοθέτησε επίσης τους σύντομους τίτλους-σλόγκαν, που προετοίμασαν την έλευση του ταμπλόιντ. Με όλες αυτές τις καινοτομίες διείσδυσε σύντομα στο νεανικό κοινό και στην αριστερή διανόηση, κερδίζοντας αμέσως μεγάλη μερίδα της αγοράς του Τύπου στην Ελλάδα, την οποία διηύρυνε συνεχώς επί πολλά χρόνια. Τον Νοέμβριο 1977, πουλούσε πανελλαδικά 160.448 φύλλα (105.066 στην Αθήνα).

ΠΑΣΟΚ ΚΑΙ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ. Στρατευμένη εφημερίδα υπέρ του Ανδρέα Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, πανηγύρισε χωρίς προαπαιτούμενα (π.χ., την απρόσκοπτη πορεία προς την Ευρώπη) την «αλλαγή». Τότε, πάντως, η εφημερίδα υιοθέτησε το σλόγκαν: «Στηρίζουμε την αλλαγή, ελέγχουμε την εξουσία». Ο Σεραφείμ Φυντανίδης, πάντως, βοηθήθηκε ιδιαίτερα στην πολιτική γραμμή από το επιτελείο των εξειδικευμένων συντακτών του αλλά και από τον εμπειρότατο παλαιό διευθυντή της προδικτατορικής «Αυγής», τον Πότη Παρασκευόπουλο.

Στο τέλος εκείνης της δεκαετίας, πάντως, η «Ελευθεροτυπία» βρέθηκε απέναντι στον Ανδρέα Παπανδρέου με συστηματική αρθρογραφία εναντίον του το 1989, στην υπόθεση του σκανδάλου Κοσκωτά. Η αντίθεση στον Παπανδρέου συνεχίστηκε και το τελευταίο διάστημα της πρωθυπουργίας του –ιδίως όταν η δημόσια εικόνα του καθοριζόταν από την τελευταία σύζυγό του, τη Δήμητρα Λιάνη. Πολλά από τα χλευαστικά ανέκδοτα εκείνης της εποχής πρωτοδημοσιεύθηκαν στην «Ελευθεροτυπία».

Η κυκλοφοριακή επιτυχία της οποίας ενισχύθηκε και εξαιτίας της αποκλειστικής φιλοξενίας των κειμένων που, ως προκηρύξεις, εξέδιδαν οι τρομοκράτες της 17 Νοέμβρη έπειτα από κάθε δολοφονική ενέργειά τους. Στο βιβλίο του, ο Σεραφείμ Φυντανίδης επιχειρεί να δώσει μια εξήγηση γιατί επελέγη η «Ελευθεροτυπία» για να δημοσιεύονται εκείνα τα κείμενα. Ενα βράδυ, λέει, συναντήθηκε με τον εκδότη, τον Κίτσο Τεγόπουλο, ο οποίος του πρότεινε να γράψουν ότι η 17Ν ήταν δημιούργημα εκείνης της εποχής, με καθυστέρηση το ελληνικό ανάλογο οργανώσεων όπως η Μπάαντερ Μάινχοφ στη Γερμανία ή οι Ερυθρές Ταξιαρχίες στην Ιταλία. «Το δημοσιεύσαμε» γράφει ο Φυντανίδης, «και πήραμε την πρώτη προκήρυξη με υποσημείωση: «Επειδή εσείς καταλάβατε τι είμαστε, πάρτε τις προκηρύξεις μας»».

Για τον ΕΛΑ, που επίσης έστελνε εκεί τις προκηρύξεις, ο Σεραφείμ Φυντανίδης ομολογεί ότι έπειτα από μια τηλεφωνική συνομιλία με κάποια γυναίκα της οργάνωσης άλλαξαν τις συνήθειές τους. Της ζήτησε να σταματήσουν να βάζουν βόμβες μετά τα μεσάνυχτα «γιατί την ώρα που οι εργαζόμενοι ετοιμάζονται να πάνε να κοιμηθούν, τους γυρίζετε πίσω και τους ταλαιπωρείτε προκειμένου να γράψουν για την ενέργειά σας». Ετσι κι έγινε, διαβεβαιώνει ο Σεραφείμ Φυντανίδης. Αρχισαν να βάζουν τις βόμβες στην Αθήνα πιο νωρίς.

Με τη συγκεκριμένη ταυτότητα, η «Ελευθεροτυπία» ήταν η εφημερίδα που διαμόρφωσε, εν πολλοίς, τη σύγχρονη εθνική-ριζοσπαστική ιδεολογία. Είναι περίεργο κράμα. Και περιούσιος λαός και σπάταλος. Και τρισχιλιετείς και μοντέρνοι. Και δημοκρατία και κινήματα. Και νόμος και «νόμος είναι το δίκιο του εργάτη»… Γι’ αυτά, και για άλλα πολλά, την ευθύνη θα έπρεπε να την αναλάβει ο Σεραφείμ Φυντανίδης. Μέρος της, έστω.

Τελευταία Νέα