Φύσσας, ένας χρόνος μετά – Κερατσίνι: Η μνήμη απέναντι στη σκληρή καθημερινότητα

Εναν χρόνο μετά τη δολοφονία οι αφίσες πληθαίνουν για τις εκδηλώσεις μνήμης, αν και η γειτονιά της Β’ Πειραιά μοιάζει με μικρογραφία της Ελλάδας με μπόλικο απολιτίκ κλίμα, ανεργία και θορυβώδεις καφετέριες.

Αυτή η Ερμού δεν έχει κίνηση. Ενα διακριτικό σύνθημα στον τοίχο ξεχωρίζει τη μονοκατοικία που είναι το στέκι αντιεξουσιαστών «Ρεσάλτο», ενώ σε απόσταση αναπνοής βρίσκονται ο σύνδεσμος φιλάθλων Ολυμπιακού «Πόρτο Λεόνε» στην Πλατεία Λαού και τα χαμηλά σπίτια του προσφυγικού συνοικισμού μέχρι και την εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα.

Σε ένα κάδρο, το Κερατσίνι έχει κάτι από παλιά γειτονιά του ’60. Ο κόσμος βγάζει έξω από τα σπίτια εδώ –καλοκαίρι γαρ –καρέκλες και κάνει «βεγγέρα» α λα παλιά. Ακόμη και η πιο πολύβουη Παναγή Τσαλδάρη με τις καφετέριες θυμίζει επαρχιακή οδό με όλα τα στοιχεία μιας ζωντανής περιοχής όπου πιτσιρικάδες με φούτερ αράζουν στα παγκάκια, τρέχουν με μηχανάκια «πειραγμένα», κόσμος περιμένει στη στάση λεωφορείου που γράφει «Παλιό τέρμα».

Μια εικόνα όμως θυμίζει ένα τραγικό γεγονός και ανακαλεί μνήμες. Το μάτι πέφτει στο πανό του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Νίκος Πλουμπίδης στην Τσαλδάρη που γράφει: «Σκοτώσαν οι φασίστες το γελαστό παιδί».

Είναι το σημείο όπου έπεσε νεκρός από το μαχαίρι του χρυσαυγίτη Γιώργου Ρουπακιά ο ράπερ και αντιφασίστας Παύλος Φύσσας πριν από περίπου έναν χρόνο (18 Σεπτεμβρίου).

Και οι αφίσες που αυτές τις ημέρες πυκνώνουν στην πόλη –προαναγγέλλουν τις αντιφασιστικές δράσεις αυτής της εβδομάδας με διαδηλώσεις, συναυλίες –έρχονται να προστεθούν στο παιχνίδι μνήμης – λήθης.

ΟΙ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ. Αλλαξε κάτι εδώ στο Κερατσίνι μετά τη δολοφονία του Φύσσα; Τα πράγματα εδώ έχουν τις αντιφάσεις τους. Για παράδειγμα, στις ευρωεκλογές του περασμένου Μαΐου στο τρίτο διαμέρισμα (εδώ ήταν η γειτονιά του δολοφονηθέντος) η Χρυσή Αυγή πήρε 10,53%.

Κι όμως, γραφεία του εν λόγω κόμματος δεν υπάρχουν στο Κερατσίνι. Ούτε εκδηλώσεις και ομιλίες για την άρια φυλή έχουν ποτέ οργανωθεί. «Δεν είναι εύκολο να ξεμυτίσουν, αν και το λίπασμα υπάρχει για να δυναμώσουν. Οταν ο άλλος έχει να δουλέψει τέσσερα χρόνια, είναι εύκολο να πέσει σε τσαμπουκάδες.

Υπάρχει ένα ανοιχτό στοίχημα για εμάς κατά του φασισμού. Η ημέρα μνήμης για τον Παύλο Φύσσα σε συνάρτηση με την ηρωική Μάχη της Ηλεκτρικής του ΕΛΑΣ κατά του ναζισμού στην Κατοχή και το Πολυτεχνείο που ακολουθεί θέλουμε να είναι ένα τρίπτυχο αντιφασισμού στην περιοχή» μου λέει ο νέος δήμαρχος της ευρύτερης περιοχής Κερατσινίου – Δραπετσώνας Χρήστος Βρεττάκος, «ψημένος» στο κίνημα και με εικόνα της γειτονιάς.

ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ. Το Κερατσίνι θα μπορούσε να συνοψίσει την εποχή μας. Με υψηλή ανεργία σήμερα η γειτονιά της Β’ Πειραιά και με πληθυσμό 92.000 (μαζί με τη Δραπετσώνα) είναι ταυτόχρονα μια πόλη με τα όλα της, αλλά και ένα «κακό χωριό» όπου όλοι γνωρίζονται με όλους και μοιράζονται τις δυσκολίες τους.

Με αποδομημένη τη γειτονική Ζώνη του Περάματος (εδώ πολλοί Κερατσινιώτες έκαναν για χρόνια μεροκάματα, όπως κι ο Παύλος Φύσσας), με κλειστά πολλά εμπορικά μαγαζιά στην Κανελλοπούλου στη Δραπετσώνα ή στην Τσαλδάρη και τη Δημοκρατίας στο Κερατσίνι, ο κόσμος και εδώ μετεωρίζεται μεταξύ του θυμού και του φόβου.

«Η πόλη πάταγε σε τρία πόδια: Ζώνη, οικοδομή και μικρές βιοτεχνίες που συγκεντρώνονταν προς το Σχιστό. Γκρεμίστηκαν και τα τρία» μου λέει ο δήμαρχος, που ερμηνεύει κι αυτός κάπως έτσι την ορατή εκλογική έκφραση της ΧΑ σε αντίθεση με την μη οργανωμένη της παρουσία στον δρόμο.

«Οι φασίστες έχουν φωλιές, όχι γραφεία και τέτοια» μου λέει η φοιτήτρια που προσφέρεται να με «ξεναγήσει» στο Κερατσίνι ως μεγαλωμένη εδώ.

«Ηταν ζήτημα χρόνου να γίνει ένα τέτοιο φονικό σαν του Παύλου. Το έβλεπα το κλίμα. Ειδικά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, στα γυμναστήρια ή σε καφετέριες της περιοχής έβλεπες γυμνασμένα παιδιά με μαιάνδρους ή μπλουζάκια με εθνικιστικά συνθήματα. Το κομμάτι της νεολαίας που σκεφτόταν λίγο παραπάνω έφευγε από το Κερατσίνι ή τα Ταμπούρια. Η περιοχή είναι πολύ υποβαθμισμένη και δεν έχει να σου δώσει τίποτε. Πολλοί δεν βγαίνουμε καν εδώ, πάμε Αθήνα».

Μαζί περπατάμε στο βαθύ Κερατσίνι, στην οδό Στουρνάρα με αυλές και λαϊκά τραγούδια μέσα από ανοιχτά παράθυρα. Πού και πού την ησυχία διακόπτει κάνα παπάκι που πάει προς Χαραυγή για να αράξει στο πάρκο – μπαλκόνι με θέα στο λιμάνι ή στη φωτισμένη Σαλαμίνα.

Πιο μέσα, στην Παναγή Τσαλδάρη, οι αφίσες που καλούν στις εκδηλώσεις μνήμης για τον Παύλο Φύσσα ανακατεύονται με αφίσες για μπαρ ή φροντιστήρια. Τρεις λέξεις με σπρέι υπενθυμίζουν τη στυγερή δολοφονία: Οδός Παύλου Φύσσα.

ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ. «Το αίμα του Παύλου δεν έχει ακόμη στεγνώσει» μου λέει ακτιβιστής της περιοχής με θητεία στα κινήματα. «Το κλίμα στην περιοχή μετά το έγκλημα έχει αλλάξει, αλλά όχι όσο θα θέλαμε. Ηταν μια τραγική αφορμή για να μιλήσουμε για τον φασισμό. Δεν είναι τυχαίο πως μετά το περιστατικό με τον Παύλο ενεργοποιήθηκε πάλι ο αντιφασιστικός συντονισμός, ενώ υπήρξαν και φυγόκεντρες δυνάμεις στην ίδια τη Χρυσή Αυγή, αφού πολλοί που είχαν ενταχθεί εκεί (σχεδόν επιπόλαια) αποστασιοποιήθηκαν».

Κι όμως η αντίφαση του εκλογικού αποτελέσματος είναι παρούσα εδώ στο φτωχό Κερατσίνι. «Κάποιοι σταμάτησαν να εκφράζονται ανοιχτά, αλλά η ψήφος έμεινε. Υπάρχουν πολλά λούμπεν στοιχεία στο Κερατσίνι που δεν μιλάνε, δεν βγαίνουν καν από το σπίτι, μένουν με τους γονείς τους. Πάνε και ψηφίζουν όμως τη ΧΑ» προσθέτει ο ακτιβιστής.

Είπαμε, πλάι στον θυμό για τα παραδοσιακά κόμματα υπάρχει μπόλικο απολιτίκ κλίμα για μια περιοχή όπου οργανώνονται συσσίτια ή βοήθεια με ρούχα στον Αγιο Ευθύμιο ή τον Αγιο Παντελεήμονα, οι καφετέριες γεμίζουν όποτε παίζει ο Ολυμπιακός και οι ρυθμοί της θα μεταβληθούν έστω και για δύο μέρες ετούτη την εβδομάδα, όπου με αφορμή τον έναν χρόνο από τη δολοφονία Φύσσα η μνήμη θα αναμετρηθεί για λίγο με τη σκληρή καθημερινότητα.