«Στην Κρήτη και ειδικότερα στην περιοχή γύρω από το χωριό Καστέλλι, κοντά στην παραλιακή πόλη της Χερσονήσου Ηρακλείου, διαπιστώσαμε ότι οι άνθρωποι παρουσιάζουν το χαμηλότερο ποσοστό θανάτου από έμφραγμα και το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής». Το συμπέρασμα, όπως το διατυπώνει ο καθηγητής Ντάαν Κρόμχαουτ του ολλανδικού Πανεπιστημίου Βάχενινγκεν, επαναφέρει στο προσκήνιο τη μεσογειακή δίαιτα με αφορμή τον πρόσφατο απολογισμό της μοναδικής στο είδος έρευνας –καθότι διεξήχθη επί 50 συναπτά χρόνια σε 7 χώρες –με θέμα τη διασύνδεση της διατροφής και του τρόπου ζωής με τις αιτίες θανάτου. Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 12.763 άνδρες σε Φινλανδία, Ιαπωνία, Ηνωμένες Πολιτείες, Ελλάδα, πρώην Γιουγκοσλαβία, Ιταλία και Ολλανδία. «Από αυτούς μόλις 100 με 200 ζουν σήμερα, κάτι που μας επέτρεψε να παρακολουθήσουμε ανελλιπώς τον τρόπο ζωής και διατροφής τους κατά ένα μεγάλο διάστημα της ζωής τους, αλλά και τις αιτίες του θανάτου τους» παρατήρησε ο κ. Κρόμχαουτ, ένας από τους κυριότερους συντελεστές της έρευνας. Την περίοδο αυτή οι ερευνητές βρίσκονται στο τελικό στάδιο της μελέτης των 7 χωρών, αναζητώντας ποιοι ακόμη συμμετέχοντες στην έρευνα βρίσκονται εν ζωή προκειμένου να αντλήσουν επιπλέον συμπεράσματα. «Η ολοκλήρωση της μελέτης κλείνει έναν κύκλο, ο οποίος, όμως, αναμένεται να αποτελέσει πηγή περαιτέρω ερευνών και επιστημονικών διαπιστώσεων, καθώς η διατροφή και η υγεία είναι συνεχώς στο προσκήνιο» δηλώνει ο ολλανδός καθηγητής και αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Υγείας της Ολλανδίας. Δεν θα μπορούσε, άλλωστε, να γίνει αλλιώς, καθώς το πλήθος των πληροφοριών –10 βιβλία και πάνω από 500 δημοσιεύσεις, που έχουν γραφεί στο διάστημα των 50 ετών –θεωρείται τεράστιο τόσο από τον κ. Κρόμχαουτ όσο και από άλλους συντελεστές της έρευνας από τις 7 χώρες κάποιοι από τους οποίους παρουσίασαν πρόσφατα μαζί με τον Κρόμχαουτ τα κυριότερα αποτελέσματα της έρευνας στο Πανεπιστήμιο του Βάχενινγκεν.

Ανάμεσά τους τα οφέλη στην υγεία από τη διατροφή και τον τρόπο ζωής 696 ανδρών από το Καστέλλι Ηρακλείου. Γεννημένοι και στις επτά χώρες μεταξύ 1900 και 1919 οι συμμετέχοντες άρχισαν να αποτελούν αντικείμενο της μελέτης σε ηλικία 40 – 59 ετών και οι συνήθειές τους άρχισαν να καταγράφονται τη δεκαετία του 1960. «Τότε ο τρόπος ζωής των ελλήνων ανδρών ήταν τελείως διαφορετικός από τον σημερινό» παρατηρεί ο καθηγητής Ερευνας της Δημόσιας Υγείας στο Βάχενινγκεν.

Τι έκανε τη διατροφή των Κρητικών να ξεχωρίζει και να απομακρύνει τον κίνδυνο καρδιακών νόσων, εξασφαλίζοντας υγιή γήρανση, όπως τόνισαν για άλλη μια φορά οι επιστήμονες του Βάχενινγκεν; Κατ’ αρχάς, το παρθένο ελαιόλαδο, το οποίο ήταν η κύρια συνιστώσα του λίπους που λάμβαναν καθημερινά. Επίσης καθημερινά η διατροφή των Κρητικών στα χωριά γύρω από το Καστέλλι ήταν πλούσια σε δημητριακά, όσπρια, φρούτα και λαχανικά, μέτρια σε ψάρια (μόνο μια φορά την εβδομάδα), ενώ η περιεκτικότητα σε γαλακτοκομικά προϊόντα και κρέας ήταν εξαιρετικά χαμηλή. Ετρωγαν κρέας μόνο μία ή το πολύ δύο φορές τον μήνα και η κατανάλωση κρασιού γινόταν σε μέτριες ποσότητες με τα γεύματα. Παράλληλα, οι άνθρωποι αυτοί, καθώς ήταν ως επί το πλείστον γεωργοί, είχαν καθημερινή σωματική δραστηριότητα. «Στην Κρήτη καταγράφηκε το χαμηλότερο ποσοστό εμφραγμάτων και το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής σε σύγκριση με τις άλλες έξι χώρες που μελετήθηκαν» παρατηρεί ο κ. Κρόμχαουτ. «Σε σύγκριση με τους κατοίκους της περιοχής Ζούτφεν στην Ολλανδία οι Κρητικοί στο Καστέλλι ζουν έξι χρόνια περισσότερο, ανεβάζοντας τον μέσο όρο ζωής στα 82 έναντι 76 στην ολλανδική περιοχή». Στην έρευνα των επτά χωρών οι περιοχές μελέτης ήταν συνολικά 16: μία σε Ολλανδία και ΗΠΑ, δύο σε Ελλάδα (Κρήτη και Κέρκυρα), δύο σε Ιαπωνία και Φινλανδία, τρεις σε Ιταλία και πέντε στην πρώην Γιουγκοσλαβία.

Αλλες εποχές. Είναι, μάλιστα, εντυπωσιακό ότι οι Κρητικοί σκοράρουν καλύτερα και σε σύγκριση με άλλες μεσογειακές περιοχές, αποδεικνύοντας ότι δεν υπάρχει μια απολύτως ενιαία διατροφή ανάμεσα στις 18 χώρες της Μεσογείου. «Παρ’ ότι και στην Κέρκυρα η διατροφή ήταν παρόμοια, οι Kρητικοί ήταν αυτοί με την υψηλότερη κατανάλωση ελαιολάδου και φυτικών τροφών. Στην περίπτωση της Δαλματίας στην Κροατία οι κάτοικοι έτρωγαν τέσσερις φορές περισσότερο ψάρι από τους κρητικούς, ενώ κατανάλωναν αρκετό κρασί» σημειώνει ο ολλανδός καθηγητής. Αλλά και στην Ιταλία, στην περιοχή του Μοντετζιόρτζιο, όπου η διατροφή ακολουθεί το τυπικό ιταλικό πρότυπο με πολλές ντομάτες, λαχανικά, αλλά και αρκετό κρασί, καταγράφηκε υστέρηση σε σχέση με την Κρήτη. «Παρ’ ότι σε όλες τις μεσογειακές περιοχές καταγράψαμε χαμηλότερο ποσοστό εμφραγμάτων και υψηλότερο προσδόκιμο ζωής σε σύγκριση με τη Βόρεια Ευρώπη, στην Κρήτη οι επιδόσεις ήταν υψηλότερες» αποφαφηνίζει. Οι χειρότερες επιδόσεις διαπιστώθηκαν στην ανατολική πλευρά της Φινλανδίας, όπου η κατανάλωση ιδίως σε βούτυρο με κορεσμένα λιπαρά ήταν υψηλή, στις ΗΠΑ, με υψηλή κατανάλωση κρέατος και στην Ολλανδία, καθώς παλαιότερα οι μαργαρίνες περιείχαν μεγάλες ποσότητες βλαβερών ουσιών, όπως τρανς λιπαρών. «Ομως, παρ’ ότι η διατροφή στις τρεις αυτές χώρες έχει βελτιωθεί, στις περιοχές της Μεσογείου η διατροφή έχει χειροτερέψει με την πάροδο του χρόνου» επισημαίνει ο κ. Κρόμχαουτ. «Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα το 40% των μεσήλικων Κρητικών είναι υπέρβαροι».

Τελευταία Νέα