Εναν χρόνο μετά τους πυροβολισμούς τριών επιστατών κατά εργατών γης σε φραουλοχώραφο της Νέας Μανωλάδας, ο Μοχάμεντ Λίτον Καν κοιμάται στο ίδιο χώμα. Μετά την αρχική κατακραυγή και την πρόσκαιρη ανθρωπιστική βοήθεια, στη νάιλον πολιτεία ελάχιστα έχουν αλλάξει. Η παραγκούπολη στη ράχη της Εθνικής Οδού, με τα τέσσερα θερμοκήπια που χρησιμοποιούνται ως δωμάτια και τις δύο τρύπες στο χώμα για τουαλέτα, φιλοξενεί ακόμη τα θύματα της επίθεσης. Μόνο που οι γαλότσες τους στοιβάζονται σε μια γωνιά χωρίς στίγματα λάσπης. Γι’ αυτούς δεν υπάρχουν μεροκάματα. Μια περιοχή που βασίστηκε επί χρόνια στην εκμετάλλευση φθηνών χεριών επιχειρεί να αλλάξει κινούμενη ακόμη μεταξύ παρανομίας και νομιμότητας.
Στις 17 Απριλίου 2013 δεκάδες μετανάστες από το Μπανγκλαντές, απλήρωτοι επί μήνες, διεκδίκησαν τα δεδουλευμένα τους και εισέπραξαν τα σκάγια τριών επιστατών. Στους 35 τραυματίες δόθηκε άδεια διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους. Εχει διάρκεια ενός έτους και θα ανανεώνεται ώσπου να γίνει η δίκη, μέσα στους επόμενους μήνες. Αυτό το χαρτί τούς δίνει και δικαίωμα νόμιμης εργασίας. Κανείς, όμως, δεν τους προσλαμβάνει. «Θέλουμε να δουλέψουμε, αλλά μας λένε ότι εμείς προκαλέσαμε τη φασαρία πέρυσι», λέει ο Μοχάμεντ Λίτον Καν και δείχνει στο πόδι του το σημάδι από την επίθεση των επιστατών. Σήμερα, για δεύτερη συνεχόμενη ημέρα, οι μετανάστες θα πραγματοποιήσουν πορεία διαμαρτυρίας.

Στην ίδια φυτεία, όμως, εργάζονταν και περισσότεροι από 100 ομοεθνείς του, απλήρωτοι και αυτοί. Αν και παρόντες στο συμβάν, δεν καταγράφηκαν από τις Αρχές επειδή δεν τραυματίστηκαν. «Αν φτάσουμε στο ακροατήριο χωρίς αυτούς τους μάρτυρες, αλλά μόνο με 35 ανθρώπους, η δικογραφία είναι λειψή», λέει ο Βασίλης Κερασιώτης, μέλος της νομικής υπηρεσίας του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες. Στους μη καταγεγραμμένους βρίσκεται ο 26χρονος Σουντάν Ρόι. Κρατήθηκε προς απέλαση στην Καρδίτσα και αφού αφέθηκε ελεύθερος μένει πάλι στην παραγκούπολη. «Αλλοι τέσσερις μετανάστες από αυτή την ομάδα πιάστηκαν τον Οκτώβριο και κρατούνται στην Κόρινθο προς απέλαση», αναφέρει ο κ. Κερασιώτης.

ΨΑΧΝΟΥΝ ΛΥΣΗ. Εδώ και έναν μήνα έχει αρχίσει η σεζόν της φράουλας. Στα 12.000 στρέμματα, όμως, σε Ηλεία και Αχαΐα αναζητούνται ακόμη ανειδίκευτοι εργάτες. Το ενδιαφέρον των Ελλήνων παραμένει περιορισμένο. Το ημερομίσθιο του εργάτη γης είναι 22-25 ευρώ. Μέσα σε έναν χρόνο, μόνο τέσσερις Ελληνες έχουν προσεγγίσει τον παραγωγό Δημήτρη Καρκαβίτσα, χωρίς τελικά να δουλέψουν σε αυτόν.
Μετά τους πυροβολισμούς πέρυσι στη Νέα Μανωλάδα και την αδιαφορία των Ελλήνων, για πρώτη φορά εφέτος εγκρίθηκε από την Πολιτεία η διάθεση μετακλητών εργατών γης στους δύο νομούς. Συνολικά 3.061 θέσεις για Ηλεία και 715 για Αχαΐα. Ο ίδιος θεσμός, όμως, εφαρμοζόταν επί μία δεκαετία στη Μακεδονία. Οι περισσότεροι εργάτες θα προέρχονται από την Αλβανία. Μια λύση που δεν συμφέρει τους ντόπιους παραγωγούς.
Θα πρέπει να προπληρώσουν μέρος των εργοσήμων και δεν βρίσκουν τους Βαλκάνιους το ίδιο παραγωγικούς με τους Ασιάτες. «Ο σωματότυπός τους είναι διαφορετικός. Αντέχουν πιο πολύ να σκύβουν και έχουν εξοικειωθεί με το προϊόν. Αφού οι Μπανγκλαντεσιανοί είναι εδώ, πρέπει να δοθεί η δυνατότητα να δουλέψουν», λέει ο παραγωγός Γιάννης Διασάκος. «Περισσότερη δουλειά κάνουμε εμείς», λέει ο Μοχάμεντ Λίτον Καν, συγκρίνοντας τους ομοεθνείς του με τους βαλκάνιους εργάτες. «Εάν εκείνοι κάνουν 20 τελάρα, εμείς κάνουμε 40».
Στα φραουλοχώραφα ο ακριβής αριθμός των ανασφάλιστων μεταναστών με καταγωγή κυρίως από το Μπανγκλαντές παραμένει άγνωστος. Υπολογίζονται κάθε σεζόν σε 4.000 σε μια ακτίνα 50 χιλιομέτρων. Ποτέ δεν έγινε συστηματική καταγραφή τους – εξαιτίας πιέσεων παλαιότερα και της τοπικής κοινωνίας. Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εσωτερικών, θα μπορούσαν και αυτοί να αξιοποιηθούν. Ο Νόμος 3907/11 για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών προβλέπει κατά τόπους δικαίωμα εργασίας σε όσους υπάγονται στο καθεστώς αναβολής απομάκρυνσης. Δηλαδή, αντί να οδηγηθεί ένας μετανάστης σε κέντρο κράτησης μέχρι την απέλασή του, θα μπορούσε με σχετική άδεια να εργαστεί και να πληρωθεί νόμιμα. Για να εφαρμοστεί, όμως, το μέτρο χρειάζεται έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, μια εξαιρετικά χρονοβόρα διαδικασία που μπορεί να κολλήσει στο Συμβούλιο της Επικρατείας έως και τέσσερις μήνες. Μια από τις προτάσεις που συζητείται στα υπουργεία Εσωτερικών και Εργασίας είναι να αλλάξει το σχετικό άρθρο του νόμου και η διαδικασία να γίνεται με την έκδοση κοινής υπουργικής απόφασης.

«Χωρίς μεροκάματο δεν μπορώ να πληρώσω»

Ακόμη και αν βρεθεί λύση την τρέχουσα καλλιεργητική περίοδο για την αξιοποίηση των διαθέσιμων εργατικών χεριών στη Μανωλάδα, υφίσταται το πρόβλημα της στέγασης και των συνθηκών διαβίωσης. Ο 59χρονος Μοχάμεντ Νουρούλ είναι ο μεγαλύτερος σε ηλικία κάτοικος στη νάιλον πολιτεία της Νέας Μανωλάδας. Τρώει μία φορά την ημέρα ρύζι με πατάτες. Εάν διέθετε άδεια διαμονής, θα μπορούσε να μείνει σε ένα κτίριο δύο χιλιόμετρα μακριά από την παράγκα του.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο ο Μιχάλης Ροδόπουλος νοίκιασε μαζί με άλλους πατρινούς επιχειρηματίες από την Ιερά Μητρόπολη Ηλείας τις τριώροφες εγκαταστάσεις πρώην γηροκομείου στη Βάρδα. «Θέλω να το μετατρέψω σε χώρο κατοικίας εργατών. Από εδώ ξεκινάει η ανάπτυξη. Εάν φας και κοιμηθείς καλά, θα δουλέψεις και καλά», λέει καθώς μας ξεναγεί στους χώρους. Στο ισόγειο πίσω από την κουζίνα βρίσκεται μια αίθουσα δεξιώσεων με πολυτελείς πολυθρόνες και καναπέδες – περιουσία της μητρόπολης. Εκεί ο μισθωτής οραματίζεται συναντήσεις παραγωγών και εμπόρων για σύναψη συμφωνιών. Θέλει να χωρίσει κάθε όροφο ανάλογα με την εθνικότητα των εργατών γης και σε κάθε δωμάτιο έχει τοποθετήσει διπλά κρεβάτια. Οι εργάτες θα πληρώνουν 50 ευρώ τον μήνα για ύπνο ή 150 ευρώ μαζί με φαγητό.

Αν και μπορεί να φιλοξενήσει 250 ανθρώπους, μέχρι τώρα μένουν μόνο έντεκα.

Η Αϊμπινίς Σαλίεβα μόλις εγκαταστάθηκε εκεί μαζί με πέντε συγγενείς της. Ηρθαν από την πόλη Ρούσε της Βουλγαρίας. Το ίδιο δρομολόγιο ακολουθεί εδώ και 12 χρόνια. Στην αρχή κοιμόταν σε παράγκες στα φραουλοχώραφα. Επειτα σε λυόμενα δίπλα στις φυτείες. Πρώτη φορά μπαίνει σε κανονικό κτίριο. «Συμφέρει να μένουμε στα χωράφια χωρίς λεφτά όταν παίρνουμε μικρό μεροκάματο. Εδώ, όμως, έχουμε ζεστό και καθαρό νερό», λέει.

Μερίδα της τοπικής κοινωνίας αντέδρασε στη λειτουργία αυτού του χώρου. Η ένστασή τους ήταν ότι θα συνωστίζονταν στα δωμάτιά του πολλοί άνθρωποι. «Εφτασαν να πουν ότι φτιάχνω τζαμί εδώ», λέει ο Μιχάλης Ροδόπουλος. Ο Μοχάμεντ Λίτον Καν έχει δει τις εγκαταστάσεις. Θα προτιμούσε να κοιμάται εκεί αντί να γέρνει στο χώμα της παραγκούπολης. «Χωρίς μεροκάματο, όμως, δεν μπορώ να πληρώσω», λέει.

ΕΙΣΑΓΩΓΕΙΣ ΦΡΑΟΥΛΑΣ:

«Χρειάζεται επαγγελματική νοοτροπία»

Ο Νίκος Παπανικολάου, εισαγωγέας τροφίμων με έδρα τη Βαρσοβία, είχε σταματήσει εδώ και δύο χρόνια να συνεργάζεται με παραγωγούς της Μανωλάδας. «Είχα διαπιστώσει ότι δεν υπήρχε επαγγελματική νοοτροπία» λέει σε τηλεφωνική συνομιλία μας από την Πολωνία. «Οι χαμηλές απαιτήσεις που είχαν οι αγορές των Βαλκανίων και της Ρωσίας έριξαν και την ποιότητα των παραγωγών. Εβαζαν πάνω πάνω τις καλές και από κάτω έχωναν άλλες, παραμορφωμένες, με αποτέλεσμα να τις πουλάω σε χαμηλότερη τιμή».

Το 90% της εγχώριας παραγωγής φράουλας εξάγεται. Ο Παπανικολάου διαθέτει τα προϊόντα που παίρνει από την Ελλάδα σε χώρες της Βαλτικής, στην Τσεχία, τη Σλοβακία και τη Λευκορωσία. Φέτος προτίθεται να συνεργαστεί και πάλι με παραγωγούς της Μανωλάδας. Εχει τη δυνατότητα να εισάγει τέσσερα με πέντε φορτία εβδομαδιαίως. Παράπονα από τον επαγγελματισμό παραγωγών της Ηλείας έχει και ο Μιχάλης Ρωμανός, εισαγωγέας τροφίμων στο Βουκουρέστι. «Επικρατούσε σε ορισμένους λαχαναγορίτικη νοοτροπία. Εστελναν υπερώριμες φράουλες, ενώ δεν ήταν αυτό το προϊόν που ζητούσες» λέει σε τηλεφωνική επικοινωνία μας από τη Ρουμανία.

Ο παραγωγός φράουλας Δημήτρης Καρκαβίτσας αναγνωρίζει ότι μπορεί να υπάρχουν συνάδελφοί του που δεν λειτουργούν επαγγελματικά. «Και σε άλλες καλλιέργειες μπορεί να συμβαίνει. Να στέλνει κάποιος άγουρη ή υπερώριμη παρτίδα για να την ξεφορτωθεί. Μπορεί να το κάνει μία, δύο φορές, αλλά θα έχει μικρή διάρκεια ζωής η συνεργασία του με τον έμπορο. Υπάρχουν όμως και παραγωγοί που βλέπουν πιο μακροπρόθεσμα» λέει. Εντοπίζει το πρόβλημα στην έλλειψη κρατικής βοήθειας. Αναφέρει ως παράδειγμα τους Ισπανούς, οι οποίοι με 100.000 στρέμματα στην Ουέλβα καλύπτουν το 33% της ευρωπαϊκής αγοράς. «Εχουν το ίδιο κοστολόγιο με εμάς και δίνουν διπλάσια μεροκάματα γιατί το κράτος τους παρέχει περισσότερα στο κομμάτι της μεταφοράς και της εκπαίδευσης. Η φράουλα κοστίζει 4.500 ευρώ ανά στρέμμα. Απρίλιο και Μάιο δεν μπορεί να μείνει αμάζευτη. Οι παραγωγοί στην Ελλάδα αναγκάζονται να πάρουν εργάτες, ακόμα και ανασφάλιστους, για να μην μπαίνουν μέσα» λέει.

Το καταναλωτικό μποϊκοτάζ και η ακύρωση παραγγελιών που ακολούθησαν τους περυσινούς πυροβολισμούς στη Νέα Μανωλάδα ζημίωσαν μαζί με τους παράνομους παραγωγούς και τους νόμιμους. Κάποιοι επιχείρησαν να αλλάξουν τελάρα ώστε να μη φαίνεται έντονα η προέλευση των προϊόντων. Υπό τον φόβο προστίμων και ελέγχων της Οικονομικής Αστυνομίας άλλοι έστελναν τους ανασφάλιστους εργάτες στα χωράφια το απόγευμα ή πάγωναν τη συγκομιδή. Η καλλιέργεια της φράουλας συστάθηκε στην Ηλεία τη δεκαετία του ’80 από τον ναουσαίο παραγωγό Μπαμπάτση. Τα 200 στρέμματα με τα χρόνια έγιναν 12.000. Ο ετήσιος κύκλος εργασιών της φράουλας εκτιμάται πλέον σε 95 εκατομμύρια ευρώ.

Τελευταία Νέα