Οι Λιγκιάδες είναι ένα μικρό χωριό στις πλαγιές του όρους Μιτσικέλι, που βλέπει «στα πόδια του» τα Γιάννινα. Η θέα από τους Λιγκιάδες είναι καταπληκτική. Μπροστά από την πλατεία του χωριού η λίμνη Παμβώτιδα. Λεπτομέρειες του οροπεδίου των Ιωαννίνων φαίνονται καθαρά από τη μικρή κοινότητα. Η θέση του χωριού στην απότομη δυτική πλαγιά του όρους Μιτσικέλι προσελκύει επισκέπτες έστω για μία ημέρα ή και για περισσότερο, αφού το χωριό διαθέτει κάποιους ξενώνες.
Το γεωγραφικό προνόμιο είναι σήμερα εστία υποτυπώδους ανάπτυξης, αλλά αποτέλεσε την αιτία της καταστροφής του από τους Γερμανούς στην Κατοχή. «Τη θέα που απολαμβάνει σήμερα ο επισκέπτης και τη χαίρεται εκμεταλλεύτηκαν οι Γερμανοί για να φοβίσουν όλο το λεκανοπέδιο Ιωαννίνων» λέει στα «ΝΕΑ» ο πρώην πρόεδρος της κοινότητας Κώστας Παππάς.
Εγκλημα «για παραδειγματισμό»
Γεννημένος το 1949, άκουσε τις αφηγήσεις των θηριωδιών της 3ης Οκτωβρίου 1943 από επιζήσαντες και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Γερμανοί ξεκλήρισαν το χωριό του προς παραδειγματισμό για όλη την περιοχή. Αφορμή για το ολοκαύτωμα των Λιγκιάδων ήταν η εκτέλεση του αντισυνταγματάρχη της 1ης Ορεινής Μεραρχίας Γιόζεφ Ζάλμινγκερ τα ξημερώματα της 1ης Οκτωβρίου από αντάρτικο σώμα του ΕΔΕΣ, με διοικητή τον Κώτσο Τόλη.
Ο Ζάλμινγκερ δεν ήταν ένας τυχαίος γερμανός αξιωματικός. Είχε παρασημοφορηθεί στο Ανατολικό Μέτωπο και ήταν φανατικός του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος –συνοδοιπόρος του Χίτλερ. Ο ανώτατος διοικητής των Ιωαννίνων Χούμπερτ Λανς διέταξε αντίποινα για τον θάνατο του Ζάλμινγκερ. Την εκδίκηση με επιχείρηση κατά των Λιγκιάδων ανέλαβε το 79ο Εφεδρικό Τάγμα των Γερμανών.
Απόδραση από τη σφαγή
Εντονες μνήμες από εκείνη την Κυριακή έχει ο 80χρονος Γιάννης Ζώτος: «Να, από εκεί μπήκαν στο χωριό. Εγώ πήγαινα στα ζώα. Οι Γερμανοί με είδαν και μου έριξαν. Κάθησα κάτω και με βοήθησε ο Θεός. Νόμισαν ότι με σκότωσαν. Μετά φύγαμε, ανεβήκαμε στο Μιτσικέλι, στα σφαχτά. Αυτοί περικύκλωσαν γύρω γύρω το χωριό για να μη φύγει ο κόσμος. Οσοι πρόφτασαν έφυγαν, όσοι δεν πρόλαβαν τους μάζεψαν. Πάμε κάτω να σας δείξω πού τους πήγανε;».
Γεννημένος το 1934, ο κ. Ζώτος γλίτωσε χάρη σε μια συγκυρία. Ο παππούς του Σταύρος, η γιαγιά του Μαρία και η αδελφή του Φωτεινή έπεσαν θύματα της εκδικητικής μανίας. «Οι Γερμανοί τους έλεγαν «θα σας πάμε στα Γιάννινα». Τους ξεγέλασαν. Αμα τους έβρισκα τώρα, θα τους σκότωνα όλους κι ας είμαι γέροντας. Εγώ, να ξέρεις, είχα κάνει τα χαρτιά μου για να πάω μετανάστης στη Γερμανία. Και κοντά σιμά όταν ήρθε το πρωί για να φύγω, σκέφτηκα τους δικούς μου και τα έσκισα τα χαρτιά μου. «Πώς θα ζήσουμε;» με ρώτησε η γυναίκα μου κι εγώ της είπα «αν πάω στη Γερμανία, θα νευριάζω». Δούλεψα εδώ στα πρόβατα και τα γίδια και είμαι μια χαρά» προσθέτει ο κ. Ζώτος.
O Νίκος Φούκας άκουσε τις ανατριχιαστικές διηγήσεις του ολοκαυτώματος του χωριού από συγγενείς του. «Την τεσσάρων ετών αδελφή μου την περάσανε στην ξιφολόγχη και τις δύο γιαγιάδες μου τις εκτελέσανε. Μόνο που σκέφτεσαι ένα παιδί στην ξιφολόγχη –γιατί το είδαν οι επιζήσαντες θείοι μου –είναι τρομακτικό» λέει.
Οι Γερμανοί ξεκλήρισαν και την οικογένεια Παππά. «Εκείνη την ημέρα ο πατέρας μου ήταν στο χωριό, αλλά τα αδέλφια μου του είπαν «φύγε εσύ για να φυλάξουμε εμείς το σπίτι. Οι γονείς μου δεν περίμεναν ότι θα σκότωναν μικρά παιδιά. Ηταν τόσο απάνθρωποι; Κι όμως το έκαναν» τονίζει ο Κώστας Παππάς, ο οποίος ως πρόεδρος της κοινότητας πρωτοστάτησε στη διοργάνωση εκδηλώσεων μνήμης τη δεκαετία του 1990.
Στην πλατεία του χωριού δεσπόζει το μνημείο με τα ονόματα των θυμάτων.
Από την έρευνα που έκανε ο δάσκαλος Κώστας Παπαγεωργίου το 1945 και μετουσιώθηκε σε έκδοση το 1947 προέκυψαν λεπτομέρειες που σοκάρουν. Στον απολογισμό του ολοκαυτώματος των Λιγκιάδων υπάρχουν 34 ανήλικοι δολοφονημένοι. «Η 35χρονη Ελένη Γεράκου βρέθηκε σουβλισμένη. Το αβάπτιστο τέκνο του Χ. Λώλη το έριξαν στη φωτιά με την κούνια. Τα τέσσερα παιδιά του δάσκαλου Κωνσταντίνου Παππά τα έσφαξαν και τα πέταξαν στη φωτιά» διαπίστωσε στην έρευνά του ο κ. Παπαγεωργίου. Οι Γερμανοί δεν πείραξαν την εκκλησία και το σχολείο του χωριού.
Η νέα γενιά
Η νέα γενιά των Λιγκιάδων έχει ως παράδειγμα μαχητικότητας του προγόνους που είχαν το σθένος να αναστηλώσουν το χωριό.
«Κοιτάμε μπροστά. Αυτά δεν θέλουμε να τα θυμόμαστε» δηλώνει ο 29χρονος Χρήστος Παππάς.
Εχει ως βάση του το χωριό και δραστηριοποιείται σε ξενώνα και κατάστημα αναψυχής. Παράλληλα εκτρέφει και κοτόπουλα.
Και πρόσθεσε: «Τι να θυμάμαι; Οτι ήρθαν εδώ οι Γερμανοί και κάρφωναν τα μωρά με τις ξιφολόγχες και δεν χάλαγαν ούτε τις σφαίρες; Είναι τρελό. Πρέπει να είσαι ψυχολογικά άρρωστος για να κάνεις τέτοια πράγματα κι εκείνοι που έδωσαν τις εντολές και εκείνοι που τις εκτέλεσαν. Πρέπει να είσαι άρρωστος για να πάρεις μια ξιφολόγχη και να καρφώνεις μικρά παιδιά. Σκότωσαν τέσσερα παιδιά της γιαγιάς μου πριν κάνει τον πατέρα μου. Απορώ με τη δύναμη που είχε και έκανε άλλα τέσσερα παιδιά. Απορώ με αυτούς τους ανθρώπους που άρχισαν πάλι από τη αρχή».
H συζήτηση μαζί του πάει αμέσως κι αυθόρμητα στη σύγχρονη Ελλάδα.
«Τώρα δεν έρχονται με ξιφολόγχες. Ζούμε μια νόμιμη τοκογλυφία και δεν ξέρω πού θα καταλήξει. Τη σημερινή κατάσταση τη βλέπω σαν ολοκαύτωμα, σαν νόμιμο ολοκαύτωμα» τονίζει.Κατά την άποψή του, η αποκατάσταση του χωριού δεν είναι οικονομικό ζήτημα. «Με τα λεφτά δεν έρχονται πίσω οι ζωές. Και να έρθουν οι Γερμανοί για να δώσουν λεφτά, εμένα αυτό με προσβάλλει. Δεν ακούγεται ωραίο. Θα μπορούσαν να κάνουν μια βρύση».
Ηθικό είναι το ζήτημα, κατά την άποψη του πατέρα του, Κώστα Παππά: «Ας ζητήσουν συγγνώμη στο κάτω κάτω της γραφής. Ας πουν «σφάλαμε»».
Ο Χρ. Παππάς παρενέβη: «Είναι μεγάλη κουβέντα η συγγνώμη για να την πουν και να συνεχίσουν να γίνονται αυτά που γίνονται τώρα. Αν την ένιωθαν τη συγγνώμη, θα την είχαν πει. Εμείς θα το απαιτήσουμε; Αν τη νιώθεις, τη λες μόνος σου. Είναι μεγάλη κουβέντα η συγγνώμη».
Αναζήτηση
