Σε αυτό το κτίριο της οδού Λιοσίων, στην Αθήνα, δεν μπαίνεις χωρίς ραντεβού. Στην είσοδο ένας εύσωμος άντρας με ξυρισμένο κεφάλι ρωτάει ποιος σε περιμένει και σημειώνει τα στοιχεία σου. Στον πρώτο όροφο άλλος ένας υπεύθυνος ασφαλείας επιτηρεί τον χώρο. Εδώ απευθύνονται άνεργοι έλληνες που ψάχνουν για απασχόληση στο εξωτερικό. Εκπρόσωποι της εταιρείας υπόσχονται σίγουρη δουλειά σε οποιαδήποτε χώρα επιθυμείς –στο αντικείμενο σπουδών σου ακόμα κι αν στερείσαι προϋπηρεσίας –με απροσδόκητες εργοδοτικές παροχές και υψηλές απολαβές. Αρκεί να τους δώσεις 150 ευρώ για να ετοιμάσουν τον φάκελό σου –για ευκαιρίες που δεν υπάρχουν.
Eρευνα των «ΝΕΩΝ» αποκαλύπτει τη δράση παράτυπων γραφείων ευρέσεως εργασίας σαν κι αυτό, τα οποία εκμεταλλεύονται τα κενά ελέγχου της Πολιτείας και εξαπατούν όσους θέλουν να ξεφύγουν από την κρίση.
Η προσφορά της Κ.Ε., εκπροσώπου παράτυπου γραφείου ευρέσεως εργασίας στην οδό Λιοσίων της Αθήνας, ακουγόταν δελεαστική. «Υπάρχει έτοιμη δουλειά για εσάς. Συνεργαζόμαστε με Αμερική, Καναδά, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία και Κεντρική Ευρώπη. Το πολύ σε 15 ημέρες σάς έχουμε εργοδότη. Εκείνος καλύπτει το 90% του αεροπορικού εισιτηρίου, τα έξοδα διαμονής και διατροφής για έναν χρόνο και σας δίνει τρία μηνιάτικα μπροστά. Εμείς δεν ψάχνουμε δουλειά, έχουμε δουλειά για εσάς», μου είπε, σχεδόν χωρίς ανάσα. Τα ίδια είχε επαναλάβει νωρίτερα σε τηλεφωνική μας επικοινωνία. Παρουσιάστηκα ως απόφοιτος λογιστικής, άνεργος, έτοιμος να γίνει οικονομικός μετανάστης. Η έλλειψη προϋπηρεσίας που ανέφερα δεν προβλημάτισε την εκπρόσωπο της εταιρείας. Ούτε δέχτηκε να μου δώσει λίστα με τους –υποτιθέμενους –εργοδότες ή τα γραφεία με τα οποία συνεργάζονται στο εξωτερικό. Ζήτησε όμως 150 ευρώ.
«Δεν παίρνουμε μίζα εμείς. Αυτό είναι το κόστος για να φτιάξουμε το βιογραφικό σας, να μεταφράσουμε το πτυχίο σας και να σας βγάλουμε φωτογραφίες για τον φάκελό σας», είπε. Την άκουγα καθηλωμένος σε μια καρέκλα στην αίθουσα αναμονής. Δεν με άφησαν να μπω σε κάποιο γραφείο. Ενας άντρας ασφαλείας μας κοιτούσε. Στους τοίχους είχαν κορνιζάρει φωτογραφίες της Νέας Υόρκης και η εκπρόσωπος άρχιζε κάθε πρόταση με τη φράση: «Είμαστε σαφείς, δεν αποτελούμε γραφείο ευρέσεως εργασίας, αλλά μεταναστευτική εταιρεία».
Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. «ΤΑ ΝΕΑ» εντόπισαν το καταστατικό της εταιρείας όπως καταχωρίστηκε στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο στις 23 Φεβρουαρίου 2012. Στην επωνυμία της παρουσιάζεται ως «ανώνυμη εταιρεία ευρέσεως εργασίας – υπηρεσιών Ιντερνετ – τηλεμάρκετινγκ – εισαγωγές – εξαγωγές». Ως σκοπό της αναφέρει την «εύρεση εργασίας για την Ελλάδα και το εξωτερικό», ενώ παράλληλα υπάλληλοί της εμπορεύονται οικιακές συσκευές και παρουσιάζονται ως σύμβουλοι μετανάστευσης και διοργανωτές σεμιναρίων «καλών τρόπων και καλής συμπεριφοράς (savoir vivre)».
Ο πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Ιδιωτικών Γραφείων Ευρέσεως Εργασίας, Αθανάσιος Κοτταράς, λέει στα «ΝΕΑ» ότι έχει δεχτεί επανειλημμένα καταγγελίες για αυτήν και παρόμοιες εταιρείες. Τα νόμιμα γραφεία ευρέσεως εργασίας που λειτουργούν στην Ελλάδα είναι 99. Από αυτά όμως μόνο τα 65 ελέγχονται από τον Πανελλήνιο Σύλλογο ως εγγεγραμμένα μέλη του. Σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας είχε ελέγξει την εταιρεία της οδού Λιοσίων, όμως «δεν προέκυψαν επαρκή στοιχεία για να διαπιστωθεί παρανομία». Οπως εξηγούν αρμόδιοι ελεγκτές, δεν βρέθηκαν μπροστά σε συναλλαγή για να επιβάλουν πρόστιμο.
Ο Τριαντάφυλλος Ελβατζής είναι ένα από τα παρ’ ολίγον θύματα αυτής της εταιρείας. Εργάζεται σε εταιρεία σεκιούριτι στη Θεσσαλονίκη και έψαχνε για ευκαιρίες στο εξωτερικό. Πρόσφατα άλλος ένας από τους φίλους του μετανάστευσε για δουλειά στη Γερμανία. Ο κ. Ελβατζής ενδιαφερόταν για τη Νορβηγία. «Βρήκα μια αγγελία στο Ιντερνετ και επικοινώνησα με το γραφείο. Μου είπαν ότι θα μου έβρισκαν δουλειά με 2.000 ευρώ, διαμονή και διατροφή εξασφαλισμένη και συμβόλαιο δύο ετών. Στην αρχή μου είπαν ότι θα με φρόντιζε η ελληνική κοινότητα Νορβηγίας μέχρι να μάθω τη γλώσσα. Ζήτησαν και 150 ευρώ για να ετοιμάσω τα χαρτιά μου», λέει. Προτού στείλει τα χρήματα επικοινώνησε με τον Φίλιππο Τσουρουπάκη, μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Νορβηγίας. Εκείνος τον προειδοποίησε για την απάτη. «Μου εξήγησε ότι δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα: να φύγεις σήμερα και αύριο να έχεις δουλειά. Ειδικά εάν δεν μιλάς τη γλώσσα», λέει ο κ. Ελβατζής.

«Τους μαζεύουμε από τον δρόμο!»

Ο Φίλιππος Τσουρουπάκης ζει στη Νορβηγία από τα τέλη του ’80, τότε που όπως λέει αρκετοί Ελληνες αποκαλούσαν τον τόπο διαμονής του «Βόρειο Πόλο». «Ημασταν περίπου 150 μετανάστες εδώ προ κρίσης και έχουμε φτάσει τους 4.000. Δυστυχώς έρχονται αρκετοί με ελάχιστη γνώση της γλώσσας και λιγοστά χρήματα. Νομίζουν ότι εδώ θα βρουν τη Γη της Επαγγελίας», τονίζει σε τηλεφωνική μας επικοινωνία. «Εχουμε μαζέψει άτομα από τον δρόμο. Προσπαθούμε να βοηθήσουμε όπως μπορούμε, αλλά και ο σύλλογός μας από το 1972 στεγάζεται στο υπόγειο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ο συναγωνισμός ανάμεσα στους μετανάστες εδώ είναι τεράστιος. Δεν αναζητούν δουλειά μόνο οι Ελληνες. Είναι εδώ και άλλοι λαοί από τη Νότια Ευρώπη, Αφρικανοί, Ιρακινοί και πολιτικοί πρόσφυγες».

Παρά τα όσα υπόσχονται εταιρείες σαν κι αυτή της οδού Λιοσίων, η οικονομική μετανάστευση είναι μια σκληρή διαδικασία. Ο Τόμας Λίεμπιγκ, επικεφαλής του τμήματος Διεθνούς Μετανάστευσης στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης λέει στα «ΝΕΑ» πως αρκετοί Ελληνες αποτυγχάνουν στην ξενιτιά. «Περίπου οι μισοί Ελληνες που μετανάστευσαν στη Γερμανία για εργασία μέσα στο 2011 επέστρεψαν στην πατρίδα τους μέσα σε ένα έτος», τονίζει.

Εκπρόσωποι όμως παράτυπων γραφείων ευρέσεως εργασίας επενδύουν στο σκηνικό της κρίσης. «Αποστολή μας είναι να στέλνουμε κόσμο για δουλειά στο εξωτερικό», γράφει στο προφίλ του στην ιστοσελίδα επαγγελματικής δικτύωσης Linkedin ο Π.Γ., μάνατζερ στην εταιρεία της οδού Λιοσίων, απευθυνόμενος σε εργοδότες. «Οι Ελληνες είναι σκληρά εργαζόμενοι και επιθυμούν να δουλέψουν για λιγότερα (τα μισά απ’ όσα παίρνουν άλλοι υπάλληλοι), γι’ αυτό και συμφέρουν τους εργοδότες τους».

Επιστολές απόγνωσης. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες ο Φίλιππος Τσουρουπάκης, μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Νορβηγίας, έχει δεχτεί τουλάχιστον οκτώ μηνύματα από ανθρώπους που σκέφτονται να μεταναστεύσουν λόγω κρίσης. Στις επιστολές τους ζητούν καθοδήγηση και δεν κρύβουν την απόγνωσή τους. «ΤΑ ΝΕΑ» διάβασαν μερικές από αυτές και παρουσιάζουν αποσπάσματά τους διαφυλάσσοντας τα προσωπικά στοιχεία των γραφόντων. Ανάμεσά τους υπάρχουν ψυκτικοί, ηλεκτρολόγοι, ένας πολιτικός μηχανικός και ένας καθηγητής φυσικής αγωγής.

«Εχω αποφασίσει να έρθω Νορβηγία τέλος του μήνα και ό,τι γίνει. Ψάχνω δουλειά εννοείται αλλά ψάχνω συγκάτοικο πρώτα απ’ όλα ώστε να μην φύγουν τα χρήματα στα ξενοδοχεία», γράφει ένας. «Φέτος θέλω να φύγω για δουλειά πάνω γιατί εδώ τελειώσανε όλα», τονίζει κάποιος άλλος. «Πιστεύεις ότι θα βρούμε δουλειά γρήγορα μέσω αγγελιών; Για να καταλάβεις είμαστε τρεις οικογένειες. Ο γαμπρός μου, ένας φίλος μας και εγώ με τον γιο μου. Ο ένας είναι ψυκτικός, ο γαμπρός μου θέλει να εργαστεί ως απλός εργάτης και εγώ σε κουζίνα. Εννοείται ότι θέλουμε να μάθουμε τη γλώσσα. Ολοι έχουμε παιδάκια και γι’ αυτόν τον λόγο σκεφτόμαστε τη μετανάστευση», γράφει ένας ακόμη.

Αδυναμία και κενά ελέγχου

Η προετοιμασία του βιογραφικού και η μετάφραση πτυχίων είναι το προκάλυμμα με το οποίο δικαιολογούν τα χρήματα που παίρνουν τα παράτυπα γραφεία ευρέσεως εργασίας από απελπισμένους πολίτες. Δικαιολογούν την αμοιβή των 150 ευρώ ως παροχή υπηρεσιών για να καλύπτονται νομικά, ωστόσο πλασάρουν ως δόλωμα ευκαιρίες για απασχόληση που δεν υφίσταται.

Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Γραφείων Ευρέσεως Εργασίας ιδρύθηκε το 2004, με σκοπό όπως παρατηρεί ο πρόεδρός του, Αθανάσιος Κοτταράς, «να διορθώσει το πρεστίζ του κλάδου». Απαγορεύεται στα γραφεία βάσει νόμου να εισπράττουν αμοιβή από τους ανέργους. Πληρώνονται μόνο από τους εργοδότες. Τριάντα τέσσερα γραφεία ευρέσεως εργασίας σε όλη την Ελλάδα, αν και έχουν άδεια λειτουργίας, δεν υπόκεινται σε έλεγχο από τον Σύλλογο καθώς επέλεξαν να μην είναι μέλη τους.

Ο κ. Κοτταράς τονίζει ότι τα γραφεία του Συλλόγου (65 σε όλη την Ελλάδα) δεν συνεργάζονται με εργοδότες στο εξωτερικό. «Διαπιστώσαμε ότι έλληνες εργοδότες σε ξένες χώρες που ζητούσαν συμπατριώτες τους για απασχόληση δεν τους μεταχειρίζονταν σωστά. Τους έβαζαν να κοιμούνται σε κουζίνες εστιατορίων ή ζητούσαν αλλαγή μισθού παρά τα συμφωνηθέντα», λέει.